Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản tại Nghệ An

• Tác giả: Thái Thị Quỳnh Trang
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Thế Chinh
• Trường học: Đại học Kinh tế Quốc dân
• Chuyên ngành: Kinh tế - Quản lý tài nguyên và môi trường
• Đề tài: Nghiên cứu ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản tại Nghệ An: Cơ sở lý luận và thực tiễn
• Loại tài liệu: luận văn
• Năm xuất bản: 2012
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. PHẦN MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.4. Phương pháp nghiên cứu
• 1.5. Đóng góp của đề tài
• 1.6. Kết cấu Luận văn
• 2. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KÝ QUỸ MÔI TRƯỜNG TRONG HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC KHOÁNG SẢN
• 2.1. Các công cụ kinh tế trong quản lý môi trường
• 2.1.1. Nhóm công cụ tạo nguồn thu trực tiếp cho ngân sách nhà nước
• 2.1.2. Nhóm công cụ tạo lập thị trường
• 2.1.3. Nhóm công cụ nâng cao trách nhiệm xã hội trong bảo vệ môi trường
• 2.2. Khái niệm ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản
• 2.3. Nguyên tắc ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản
• 2.4. Kinh nghiệm thực hiện ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng và bài học rút ra cho Nghệ An
• 2.4.1. Kinh nghiệm ký quỹ môi trường ở một số quốc gia trên thế giới
• 2.4.2. Kinh nghiệm ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường ở Việt Nam
• 3. CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG KÝ QUỸ MÔI TRƯỜNG TRONG HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC KHOÁNG SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN
• 3.1. Khái quát tỉnh Nghệ An
• 3.1.1. Vị trí địa lý
• 3.1.2. Tài nguyên thiên nhiên
• 3.2. Khái quát về kinh tế xã hội tỉnh Nghệ An
• 3.3. Khái quát những vấn đề cơ bản khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Nghệ An
• 3.4. Đóng góp của hoạt động khai thác khoáng sản đối với kinh tế - xã hội tỉnh Nghệ An
• 3.5. Những vấn đề môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Nghệ An
• 3.6. Thực hiện ký quỹ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Nghệ An
• 3.6.1. Các văn bản chỉ đạo của Chính phủ về ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản
• 3.6.2. Tình hình thực hiện ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản ở tỉnh Nghệ An
• 3.6.3. Kiến nghị của doanh nghiệp tham gia ký quỹ CTPHMT
• 3.7. Những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân tồn tại đối với việc thực hiện ký quỹ môi trường trên địa bàn tỉnh Nghệ An
• 3.7.1. Ưu điểm
• 3.7.2. Tồn tại
• 4. CHƯƠNG 3: ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KÝ QUỸ MÔI TRƯỜNG TRONG KHAI THÁC KHOÁNG SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH NGHỆ AN
• 4.1. Quan điểm đề xuất giải pháp
• 4.2. Các giải pháp đề xuất nhằm hoàn thiện và nâng cao công tác ký quỹ môi trường trên địa bàn tỉnh Nghệ An
• 4.2.1. Các giải pháp đề xuất hoàn thiện văn bản chỉ đạo thực hiện trong lĩnh vực ký quỹ môi trường đối với khai thác khoáng sản
• 4.2.2. Các giải pháp thanh tra, giám sát sau khi thực hiện ký quỹ
• 4.2.3. Các giải pháp đề xuất thực hiện nội dung và quy trình trong ký quỹ môi trường đối với khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh Nghệ An
• 4.2.4. Các giải pháp về hoàn thiện công tác tổ chức và đội ngũ thực hiện nhiệm vụ ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản trên địa bàn tỉnh
• 4.2.5. Các giải pháp giám sát của chính quyền địa phương và người dân trên địa bàn khai thác khoáng sản
• 4.2.6. Các giải pháp đối với thực hiện của các doanh nghiệp khai thác khoáng sản
• DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Cơ sở lý luận về ký quỹ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản

Ký quỹ môi trường là một công cụ quan trọng trong quản lý tài nguyên và bảo vệ môi trường, đặc biệt trong lĩnh vực khai thác khoáng sản. Ký quỹ môi trường yêu cầu các doanh nghiệp phải đặt cọc một khoản tiền đủ lớn để đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tạo ra nguồn tài chính cho việc cải tạo, phục hồi môi trường sau khai thác. Theo Quyết định số 71/QĐ-TTg, số tiền ký quỹ phải lớn hơn hoặc xấp xỉ với kinh phí cần thiết để khắc phục ô nhiễm. Việc áp dụng ký quỹ môi trường đã được thực hiện ở nhiều quốc gia, từ đó rút ra bài học cho Nghệ An trong việc thực hiện công tác này.

1.1. Các công cụ kinh tế trong quản lý môi trường

Các công cụ kinh tế trong quản lý môi trường được chia thành ba nhóm chính: nhóm tạo nguồn thu trực tiếp cho ngân sách, nhóm tạo lập thị trường và nhóm nâng cao trách nhiệm xã hội trong bảo vệ môi trường. Ký quỹ môi trường thuộc nhóm cuối cùng, nhằm đảm bảo rằng các doanh nghiệp có trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường. Việc áp dụng các công cụ này không chỉ giúp tăng cường hiệu quả quản lý mà còn nâng cao ý thức của doanh nghiệp trong việc thực hiện các nghĩa vụ bảo vệ môi trường.

1.2. Khái niệm ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản

Ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản là yêu cầu các doanh nghiệp phải đặt cọc một khoản tiền tại ngân hàng trước khi tiến hành hoạt động khai thác. Khoản tiền này nhằm đảm bảo cho việc thực hiện các nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Ký quỹ môi trường không chỉ là một biện pháp tài chính mà còn là một cam kết của doanh nghiệp đối với cộng đồng và môi trường. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro ô nhiễm và suy thoái môi trường trong quá trình khai thác.

II. Hiện trạng ký quỹ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản tại Nghệ An

Tỉnh Nghệ An có nhiều tiềm năng về tài nguyên khoáng sản, tuy nhiên, việc thực hiện ký quỹ môi trường vẫn còn nhiều hạn chế. Tính đến năm 2012, Nghệ An đã cấp 270 giấy phép cho các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản, trong đó tất cả đều phải thực hiện ký quỹ. Tuy nhiên, tổng số tiền ký quỹ thực tế nộp vào ngân hàng chỉ đạt một phần nhỏ so với yêu cầu. Điều này cho thấy sự thiếu sót trong việc thực hiện các quy định về bảo vệ môi trường và quản lý tài nguyên.

2.1. Tình hình thực hiện ký quỹ môi trường

Việc thực hiện ký quỹ môi trường tại Nghệ An đã gặp nhiều khó khăn. Các doanh nghiệp thường gặp khó khăn trong việc nộp tiền ký quỹ đúng hạn. Một số doanh nghiệp còn nợ tiền ký quỹ từ các năm trước. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hiệu quả của công tác bảo vệ môi trường mà còn làm giảm tính nghiêm túc trong việc thực hiện các nghĩa vụ của doanh nghiệp đối với môi trường.

2.2. Những ưu điểm và hạn chế trong thực hiện ký quỹ

Mặc dù có nhiều ưu điểm trong việc thực hiện ký quỹ môi trường, như nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của doanh nghiệp, nhưng vẫn tồn tại nhiều hạn chế. Các quy định chưa đầy đủ, thiếu cụ thể về cách tính toán khoản tiền ký quỹ và thời hạn rút tiền. Điều này dẫn đến việc một số doanh nghiệp không thực hiện đúng nghĩa vụ của mình, gây ra những tác động tiêu cực đến môi trường.

III. Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác ký quỹ môi trường

Để nâng cao hiệu quả của ký quỹ môi trường trong khai thác khoáng sản tại Nghệ An, cần có những giải pháp cụ thể. Đầu tiên, cần hoàn thiện các văn bản pháp luật liên quan đến ký quỹ, đảm bảo tính khả thi và cụ thể. Thứ hai, cần tăng cường công tác thanh tra, giám sát việc thực hiện ký quỹ của các doanh nghiệp. Cuối cùng, cần nâng cao nhận thức của cộng đồng và doanh nghiệp về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác khoáng sản.

3.1. Hoàn thiện văn bản pháp luật

Cần rà soát và hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến ký quỹ môi trường để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Các quy định cần cụ thể hóa cách tính toán khoản tiền ký quỹ, thời hạn nộp tiền và quy trình rút tiền sau khi thực hiện cải tạo, phục hồi môi trường.

3.2. Tăng cường công tác giám sát

Cần thiết lập một hệ thống giám sát chặt chẽ đối với việc thực hiện ký quỹ môi trường. Các cơ quan chức năng cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá tình hình thực hiện ký quỹ của các doanh nghiệp, từ đó có biện pháp xử lý kịp thời đối với những trường hợp vi phạm.