Luận án tiến sĩ: Nghiên cứu đa dạng loài và thành phần hóa học tinh dầu họ Sim Myrtaceae tại Hà Tĩnh

• Tác giả: Trần Hậu Khanh
• Người hướng dẫn: PGS. Phạm Hồng Ban
• Trường học: Trường Đại học Vinh
• Chuyên ngành: Thực vật học
• Đề tài: Nghiên cứu đa dạng loài và thành phần hóa học tinh dầu một số loài thuộc họ Sim (Myrtaceae Juss. 1789) ở tỉnh Hà Tĩnh
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Nghệ An

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lý do chọn đề tài
• 0.2. Mục tiêu chung
• 0.3. Mục tiêu cụ thể
• 0.4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 0.4.1. Ý nghĩa khoa học
• 0.4.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 0.5. Đóng góp mới của Luận án
• 0.6. Bố cục của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Tình hình nghiên cứu họ Sim (Myrtaceae)
• 1.1.1. Trên thế giới
• 1.1.2. Ở Việt Nam
• 1.2. Khái niệm về tinh dầu
• 1.2.1. Trạng thái tinh dầu trong tự nhiên
• 1.2.2. Giá trị sử dụng của các loài trong họ Sim (Myrtaceae)
• 1.3. Đặc điểm sinh học của các loài trong họ Sim (Myrtaceae)
• 1.3.1. Đặc điểm hình thái của các loài trong họ Sim (Myrtaceae)
• 1.3.2. Đặc điểm sinh thái, mùa hoa, mùa quả của các loài trong họ Sim (Myrtaceae)
• 1.4. Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội ở khu vực nghiên cứu
• 1.4.1. Điều kiện tự nhiên
• 1.4.2. Các nguồn tài nguyên
• 1.4.3. Điều kiện kinh tế và xã hội
• 2. CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 2.2. Nội dung nghiên cứu
• 2.3. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3.1. Phương pháp nghiên cứu thực vật
• 2.3.2. Phương pháp nghiên cứu thành phần hóa học tinh dầu
• 2.3.3. Phương pháp thử hoạt tính sinh học
• 2.3.4. Phương pháp xử lí số liệu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 3.1. Đa dạng họ Sim (Myrtaceae) ở tỉnh Hà Tĩnh
• 3.1.1. Các loài trong họ Sim (Myrtaceae) được bổ sung thêm vùng phân bố ở Hà Tĩnh
• 3.1.2. Đa dạng về dạng thân
• 3.1.3. Đa dạng về giá trị sử dụng
• 3.1.4. Đặc điểm của các loài trong họ Sim (Myrtaceae) ở tỉnh Hà Tĩnh
• 3.1.4.1. Chi Chổi xuể (Baeckea L.)
• 3.1.4.2. Chi Tràm bông đỏ (Callistemon R.)
• 3.1.4.3. Chi Trâm vối (Cleistocalyx Blume, 1826)
• 3.1.4.4. Chi Thập tử (Decaspermum Forst.)
• 3.1.4.5. Chi Bạch đàn (Eucalyptus L’Her.)
• 3.1.4.6. Chi Trâm sơ ri (Eugenia L.)
• 3.1.4.7. Chi Feijoa (Feijoa O.)
• 3.1.4.8. Chi Tràm (Melaleuca L.)
• 3.1.4.9. Chi Myrciaria (Myrciaria O.)
• 3.1.4.10. Chi Ổi (Psidium L.)
• 3.1.4.11. Chi Sim rừng (Rhodamnia Jack, 1882)
• 3.1.4.12. Chi Sim (Rhodomyrtus (DC.))
• 3.1.4.13. Chi Trâm (Syzygium Gaertn.)
• 3.2. Thành phần hóa học trong tinh dầu của một số loài thuộc họ Sim (Myrtaceae) ở tỉnh Hà Tĩnh
• 3.2.1. Chi Trâm vối (Cleistocalyx Blume 1826)
• 3.2.2. Chi Thập tử (Decaspermum Forst.)
• 3.2.3. Chi Tràm (Melaleuca L.)
• 3.2.4. Chi Sim rừng (Rhodamnia Jack 1882)
• 3.2.5. Chi Trâm (Syzygium Gaertn.)
• 3.3. Bước đầu thử hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định của tinh dầu lá một số loài trong họ Sim (Myrtaceae)
• KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Nghiên cứu đa dạng loài

Luận án tập trung nghiên cứu đa dạng loài của họ Sim (Myrtaceae) tại tỉnh Hà Tĩnh, một khu vực có hệ thực vật phong phú. Nghiên cứu đã ghi nhận 63 loài thuộc 13 chi, trong đó bổ sung thêm vùng phân bố cho 38 loài thuộc 9 chi. Đây là công trình đầu tiên cung cấp dữ liệu hệ thống về đa dạng sinh học của họ Sim tại Hà Tĩnh, góp phần quan trọng vào việc bảo tồn và khai thác bền vững nguồn tài nguyên thực vật.

1.1. Đặc điểm sinh học

Nghiên cứu mô tả chi tiết đặc điểm sinh học của các loài trong họ Sim, bao gồm hình thái, sinh thái, mùa hoa và mùa quả. Các loài được phân loại theo dạng thân (cây gỗ lớn, cây bụi) và giá trị sử dụng (làm thuốc, tinh dầu, cảnh quan). Điều này giúp hiểu rõ hơn về vai trò sinh thái và kinh tế của họ Sim trong hệ sinh thái địa phương.

1.2. Bảo tồn đa dạng sinh học

Nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn đa dạng sinh học họ Sim tại Hà Tĩnh. Các dữ liệu thu thập được là cơ sở khoa học để xây dựng chiến lược bảo tồn, đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường.

II. Thành phần hóa học tinh dầu

Luận án phân tích thành phần hóa học của tinh dầu từ lá, hoa và quả của 11 loài thuộc 5 chi trong họ Sim. Kết quả cho thấy sự đa dạng về các hợp chất hóa học, bao gồm monoterpen, sesquiterpen và các dẫn xuất phenolic. Đây là nguồn dữ liệu quý giá cho các nghiên cứu ứng dụng trong ngành dược liệu và mỹ phẩm.

2.1. Tính chất hóa học

Nghiên cứu xác định tính chất hóa học của tinh dầu, bao gồm hàm lượng và cấu trúc các hợp chất chính. Các loài như Trâm vối (Cleistocalyx) và Tràm (Melaleuca) có hàm lượng tinh dầu cao với các hợp chất có tiềm năng ứng dụng trong y học và công nghiệp.

2.2. Ứng dụng tinh dầu

Tinh dầu từ các loài họ Sim được đánh giá có tiềm năng lớn trong sử dụng tinh dầu để kháng khuẩn, kháng nấm và chống oxy hóa. Đặc biệt, tinh dầu từ loài Trâm bullock (Syzygium bullockii) cho thấy hiệu quả kháng khuẩn mạnh, mở ra hướng nghiên cứu mới trong điều trị bệnh nhiễm trùng.

III. Hoạt tính sinh học

Nghiên cứu thử nghiệm hoạt tính sinh học của tinh dầu từ các loài họ Sim, đặc biệt là khả năng kháng khuẩn. Kết quả cho thấy tinh dầu từ loài Trâm quả trắng (Syzygium tsoongii) và Trâm tích lan (Syzygium zeylanicum) có hiệu quả cao trong ức chế vi khuẩn Gram (+) và nấm men Candida albicans.

3.1. Kháng khuẩn

Tinh dầu từ các loài họ Sim được đánh giá có khả năng kháng khuẩn mạnh, đặc biệt với các chủng Staphylococcus aureus và Bacillus cereus. Điều này mở ra tiềm năng ứng dụng trong sản xuất thuốc kháng sinh tự nhiên.

3.2. Kháng nấm

Nghiên cứu cũng ghi nhận khả năng kháng nấm của tinh dầu từ loài Trâm bullock, đặc biệt với chủng Candida albicans. Đây là phát hiện quan trọng trong việc phát triển các sản phẩm điều trị bệnh nấm da và niêm mạc.

IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Luận án có ý nghĩa khoa học lớn khi cung cấp dữ liệu toàn diện về đa dạng loài, thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của họ Sim tại Hà Tĩnh. Đồng thời, nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ công tác bảo tồn và khai thác bền vững nguồn tài nguyên thực vật, góp phần phát triển kinh tế địa phương.

4.1. Đóng góp khoa học

Nghiên cứu là công trình đầu tiên cung cấp dữ liệu hệ thống về họ Sim tại Hà Tĩnh, bao gồm cả đặc điểm sinh học và tính chất hóa học của tinh dầu. Đây là nguồn tham khảo quan trọng cho các nghiên cứu tiếp theo.

4.2. Ứng dụng thực tiễn

Kết quả nghiên cứu có thể ứng dụng trong các lĩnh vực như dược liệu, mỹ phẩm và nông nghiệp. Đặc biệt, tinh dầu từ các loài họ Sim có tiềm năng lớn trong sản xuất các sản phẩm kháng khuẩn và chống oxy hóa.