Luận án tiến sĩ: Tích hợp công nghệ viễn thám và GIS để dự báo ngư trường cá ngừ đại dương Thunnus albacares và T. obesus

• Tác giả: Nguyễn Duy Thành
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Đình Dương
• Trường học: Viện Khoa Học Đo Đạc Và Bản Đồ
• Chuyên ngành: Kỹ Thuật Trắc Địa - Bản Đồ
• Đề tài: Nghiên Cứu Công Nghệ Viễn Thám Và GIS Trong Dự Báo Ngư Trường Cá Ngừ Đại Dương
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ kỹ thuật
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỞ ĐẦU
• 1.1. Tính cấp thiết của luận án
• 1.2. Mục tiêu của luận án
• 1.3. Nội dung nghiên cứu vụ của luận án
• 1.4. Đối tượng nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Hướng tiếp cận
• 1.7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận án
• 1.7.1. Ý nghĩa khoa học
• 1.7.2. Ý nghĩa thực tiễn
• 2. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
• 2.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới
• 2.2. Đặc điểm sinh học, sinh thái của cá ngừ vây vàng
• 2.3. Đặc điểm sinh học, sinh thái của cá ngừ mắt to
• 2.4. Dự báo ngư trường
• 2.5. Viễn thám trong nghiên cứu dự báo ngư trường khai thác
• 2.6. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam
• 2.7. Dự báo ngư trường
• 2.8. Viễn thám trong nghiên cứu dự báo ngư trường khai thác
• 3. CƠ SỞ KHOA HỌC XÂY DỰNG MÔ HÌNH DỰ BÁO NGƯ TRƯỜNG KHAI THÁC CÁ NGỪ ĐẠI DƯƠNG
• 3.1. Cơ sở khoa học trong nghiên cứu
• 3.2. Thông tin, dữ liệu nghiên cứu
• 3.3. Thông tin, dữ liệu nghề cá ngừ đại dương
• 3.4. Thông tin, dữ liệu hải dương học. Tri thức bản địa
• 3.5. Phương pháp viễn thám trong nghiên cứu biển
• 3.6. Tích hợp tri thức bản địa, dữ liệu nghề cá, dữ liệu viễn thám để xây dựng mô hình dự báo
• 3.7. Đề xuất quy trình dự báo
• 3.7.1. Bước 1 bao gồm 04 bước
• 3.7.2. Bước 2 bao gồm 04 bước
• 3.7.3. Bước 3 bao gồm 04 bước
• 4. XÂY DỰNG VÀ KIỂM CHỨNG MÔ HÌNH DỰ BÁO NGƯ TRƯỜNG KHAI THÁC CÁ NGỪ ĐẠI DƯƠNG
• 4.1. Khu vực thực nghiệm
• 4.2. Dữ liệu thực nghiệm
• 4.3. Dữ liệu nhiệt độ bề mặt nước biển (SST)
• 4.4. Dữ liệu Chlorophyll-a
• 4.5. Kết quả thực nghiệm mô hình
• 4.6. Dữ liệu đầu vào
• 4.7. Xác định mối liên hệ cá và môi trường bằng phương pháp phân tích không gian. Đánh giá so sánh, kiểm chứng
• 4.8. Kết quả kiểm chứng độc lập dự báo thực nghiệm ngư trường nghề câu
• 4.9. Kết quả đánh giá kiểm chứng độc lập trên tàu câu khai thác cá ngừ mắt to (CNMT)
• 4.10. Kết quả đánh giá kiểm chứng độc lập trên tàu câu khai thác cá ngừ vây vàng (CNVV)
• 4.11. Đề xuất một số giải pháp áp dụng kết quả dự báo ngư trường
• 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
• LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu về công nghệ viễn thám và GIS

Công nghệ viễn thám và GIS đã trở thành công cụ quan trọng trong việc nghiên cứu và quản lý tài nguyên biển. Việc tích hợp các công nghệ này giúp thu thập và phân tích dữ liệu không gian một cách hiệu quả. Hệ thống thông tin địa lý (GIS) cho phép người dùng xử lý và phân tích dữ liệu địa lý, từ đó đưa ra các dự báo chính xác về ngư trường. Nghiên cứu này tập trung vào việc áp dụng công nghệ viễn thám để thu thập dữ liệu về các yếu tố môi trường như nhiệt độ bề mặt nước biển và hàm lượng chlorophyll-a, từ đó xây dựng mô hình dự báo ngư trường cho cá ngừ đại dương. Theo nghiên cứu của Cao Lệ Quyên (2018), việc sử dụng viễn thám trong nghiên cứu ngư trường không chỉ giúp nâng cao độ chính xác mà còn tiết kiệm thời gian và chi phí cho ngư dân.

II. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm dữ liệu hải dương học và thông tin từ ngư dân. Dữ liệu hải dương học được thu thập từ các vệ tinh viễn thám và các trạm quan trắc. Phương pháp nghiên cứu bao gồm phân tích không gian để xác định mối quan hệ giữa các yếu tố môi trường và sự phân bố của cá ngừ. Việc tích hợp tri thức bản địa từ ngư dân cũng đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng mô hình dự báo. Mô hình này không chỉ dựa vào dữ liệu khoa học mà còn kết hợp với kinh nghiệm thực tiễn của ngư dân, từ đó tạo ra một hệ thống dự báo có tính khả thi cao. Kết quả từ mô hình dự báo sẽ được kiểm chứng thông qua các chuyến khảo sát thực địa và dữ liệu từ nhật ký khai thác của ngư dân.

III. Kết quả và thảo luận

Kết quả nghiên cứu cho thấy mô hình dự báo ngư trường cá ngừ đại dương có khả năng dự đoán chính xác các vùng tiềm năng khai thác. Dữ liệu từ viễn thám đã cung cấp thông tin quan trọng về các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến sự phân bố của cá ngừ. Việc áp dụng công nghệ GIS trong phân tích không gian đã giúp xác định rõ ràng mối quan hệ giữa các yếu tố này. Kết quả dự báo không chỉ có giá trị cho ngư dân trong việc tìm kiếm ngư trường mà còn góp phần vào việc quản lý bền vững tài nguyên biển. Theo nghiên cứu, việc sử dụng mô hình dự báo này có thể giúp giảm thiểu chi phí khai thác và nâng cao hiệu quả sản xuất cho ngư dân.

IV. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn

Luận án này không chỉ có ý nghĩa về mặt khoa học mà còn mang lại giá trị thực tiễn cao. Việc áp dụng công nghệ viễn thám và GIS trong dự báo ngư trường cá ngừ đại dương sẽ giúp nâng cao hiệu quả khai thác và bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng rộng rãi cho các đối tượng cá khác và các vùng biển khác nhau. Hơn nữa, nghiên cứu này cũng góp phần vào việc phát triển các chính sách quản lý tài nguyên biển bền vững, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về thực phẩm và bảo vệ môi trường biển. Việc kết hợp giữa công nghệ hiện đại và tri thức bản địa sẽ tạo ra một mô hình quản lý hiệu quả, giúp ngư dân có thể khai thác một cách bền vững và hiệu quả.