Tổng quan nghiên cứu

Ô nhiễm không khí là một trong những thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe con người và môi trường toàn cầu, trong đó Việt Nam nằm trong số 11 quốc gia có mức độ ô nhiễm không khí nghiêm trọng nhất thế giới. Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ô nhiễm không khí gây ra gần 7 triệu ca tử vong mỗi năm trên toàn cầu. Tại các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh, giao thông vận tải đóng góp khoảng 60-70% lượng ô nhiễm không khí, với hơn 7 triệu phương tiện sử dụng động cơ xăng, phát thải 29% khí NO và 90% khí CO. Trước thực trạng này, việc thúc đẩy các phương tiện giao thông xanh, đặc biệt là dịch vụ gọi xe điện, được xem là giải pháp bền vững nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng dịch vụ gọi xe điện Xanh SM của sinh viên đại học tại Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ tháng 11/2023 đến tháng 2/2024. Mục tiêu chính là xác định các nhân tố tác động đến ý định sử dụng, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao mức độ sử dụng dịch vụ này trong nhóm đối tượng sinh viên. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển các chiến lược tiếp thị và chính sách thúc đẩy giao thông xanh, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững và giảm thiểu ô nhiễm không khí tại đô thị lớn nhất Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên ba lý thuyết chính: Lý thuyết Hành động Lý trí (TRA), Lý thuyết Hành vi Kế hoạch (TPB) và Mô hình Chấp nhận Công nghệ (TAM). TRA nhấn mạnh vai trò của thái độ và chuẩn mực xã hội trong việc hình thành ý định hành vi. TPB mở rộng TRA bằng cách bổ sung yếu tố kiểm soát hành vi cảm nhận, giúp giải thích các hành vi có sự kiểm soát hạn chế. TAM tập trung vào hai khái niệm chính là nhận thức về tính dễ sử dụng và tính hữu ích của công nghệ, ảnh hưởng đến ý định sử dụng.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: nhận thức về môi trường (Environmental Awareness), chuẩn mực chủ quan (Subjective Norms), tính dễ sử dụng cảm nhận (Perceived Ease of Use), kết quả hiệu quả (Effective Outcome), lợi ích khuyến mãi (Promotional Benefits) và tính hữu ích cảm nhận (Perceived Usefulness). Những yếu tố này được giả thuyết có ảnh hưởng tích cực đến ý định sử dụng dịch vụ gọi xe điện Xanh SM.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu áp dụng phương pháp hỗn hợp (mixed-method), kết hợp nghiên cứu định tính và định lượng. Giai đoạn định tính gồm phỏng vấn sâu với 18 sinh viên và một chuyên gia, nhằm làm rõ các yếu tố ảnh hưởng và điều chỉnh mô hình nghiên cứu. Giai đoạn định lượng tiến hành khảo sát trực tuyến với 297 sinh viên đại học tại TP. Hồ Chí Minh, sử dụng mẫu ngẫu nhiên đơn giản, phán đoán và phương pháp lan truyền (snowball sampling).

Dữ liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 25, sử dụng các kỹ thuật thống kê mô tả, kiểm định độ tin cậy Cronbach’s Alpha, phân tích nhân tố khám phá (EFA), kiểm định T-Test độc lập, phân tích hồi quy và phân tích phân biệt. Cỡ mẫu 297 đảm bảo độ tin cậy cho các phân tích EFA và hồi quy đa biến với 6 biến độc lập.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Lợi ích khuyến mãi (Promotional Benefits) là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định sử dụng dịch vụ Xanh SM, với hệ số hồi quy chuẩn hóa cao nhất, chiếm phần lớn trong việc giải thích 57.6% biến thiên ý định sử dụng.
  2. Chuẩn mực chủ quan (Subjective Norms) cũng có tác động tích cực và đáng kể, cho thấy ảnh hưởng của bạn bè, gia đình và mạng xã hội trong việc hình thành ý định sử dụng.
  3. Nhận thức về môi trường (Environmental Awareness) góp phần thúc đẩy ý định sử dụng, phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng của sinh viên đối với các vấn đề ô nhiễm và biến đổi khí hậu.
  4. Kết quả hiệu quả (Effective Outcome) có ảnh hưởng tích cực nhưng mức độ thấp hơn so với các yếu tố trên.
  5. Tính dễ sử dụng cảm nhận (Perceived Ease of Use) không có ảnh hưởng đáng kể đến ý định sử dụng trong mô hình hồi quy, mặc dù được đánh giá cao trong các nghiên cứu trước.
  6. Phân tích phân biệt cho thấy Promotional Benefits là yếu tố phân biệt rõ ràng nhất giữa nhóm người dùng có ý định cao và thấp.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy các chương trình khuyến mãi, ưu đãi là động lực chính thúc đẩy sinh viên lựa chọn dịch vụ gọi xe điện Xanh SM, phù hợp với các nghiên cứu trong ngành dịch vụ công nghệ. Chuẩn mực xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng niềm tin và thúc đẩy hành vi sử dụng, đặc biệt trong nhóm sinh viên có mạng lưới xã hội rộng và ảnh hưởng lớn từ bạn bè. Nhận thức về môi trường cũng là yếu tố không thể bỏ qua, phản ánh xu hướng tiêu dùng xanh ngày càng phổ biến.

Việc tính dễ sử dụng không ảnh hưởng đáng kể có thể do sinh viên hiện nay đã quen thuộc với các ứng dụng gọi xe công nghệ, nên yếu tố này không còn là rào cản lớn. Kết quả này cũng được minh họa qua biểu đồ phân phối chuẩn của phần dư hồi quy và biểu đồ phân tán, cho thấy mô hình phù hợp và các giả định thống kê được đáp ứng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường các chương trình khuyến mãi dành riêng cho sinh viên nhằm nâng cao tỷ lệ sử dụng dịch vụ, bao gồm mã giảm giá, ưu đãi theo nhóm và chương trình giới thiệu bạn bè. Thời gian thực hiện: 6 tháng tới. Chủ thể: Bộ phận Marketing Xanh SM.
  2. Phát triển chương trình giới thiệu (referral program) để tận dụng hiệu ứng lan truyền từ chuẩn mực xã hội, khuyến khích người dùng hiện tại chia sẻ trải nghiệm tích cực với bạn bè. Thời gian: 3 tháng. Chủ thể: Bộ phận phát triển sản phẩm và Marketing.
  3. Hợp tác với các trường đại học và tổ chức sinh viên để tổ chức các sự kiện, tài trợ và truyền thông nhằm nâng cao nhận thức và tạo dựng hình ảnh thân thiện với môi trường. Thời gian: 1 năm. Chủ thể: Ban quản lý GSM và phòng quan hệ đối ngoại.
  4. Nâng cao chất lượng dịch vụ và trải nghiệm khách hàng, bao gồm đào tạo tài xế về kỹ năng giao tiếp, an toàn giao thông và cải thiện chất lượng xe điện. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Bộ phận vận hành và đào tạo.
  5. Duy trì và tối ưu hóa các chiến dịch truyền thông về lợi ích môi trường và cam kết của thương hiệu, nhưng không tập trung quá mức để tránh gây nhàm chán và lãng phí nguồn lực. Thời gian: liên tục. Chủ thể: Bộ phận Marketing.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và phát triển dịch vụ gọi xe công nghệ: Nghiên cứu cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích sâu sắc về hành vi người dùng trẻ, giúp xây dựng chiến lược tiếp thị hiệu quả.
  2. Các nhà hoạch định chính sách giao thông và môi trường đô thị: Thông tin về tác động của dịch vụ gọi xe điện đến ý định sử dụng giúp định hướng chính sách phát triển giao thông xanh.
  3. Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực hành vi tiêu dùng và công nghệ: Mô hình nghiên cứu kết hợp lý thuyết hành vi và chấp nhận công nghệ, cùng phương pháp hỗn hợp, là tài liệu tham khảo quý giá.
  4. Các doanh nghiệp sản xuất và cung cấp xe điện: Hiểu rõ các yếu tố thúc đẩy người dùng lựa chọn dịch vụ điện giúp phát triển sản phẩm và dịch vụ phù hợp với thị trường trẻ.

Câu hỏi thường gặp

  1. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến ý định sử dụng Xanh SM?
    Lợi ích khuyến mãi được xác định là yếu tố quan trọng nhất, chiếm phần lớn ảnh hưởng đến quyết định sử dụng dịch vụ.

  2. Tại sao tính dễ sử dụng không ảnh hưởng đáng kể?
    Sinh viên đã quen với các ứng dụng gọi xe công nghệ, nên tính dễ sử dụng không còn là rào cản lớn trong việc lựa chọn dịch vụ.

  3. Chuẩn mực xã hội tác động như thế nào đến hành vi sử dụng?
    Bạn bè, gia đình và mạng xã hội tạo ra áp lực và động lực tích cực, thúc đẩy sinh viên lựa chọn dịch vụ thân thiện với môi trường.

  4. Làm thế nào để Xanh SM tăng cường ý định sử dụng trong sinh viên?
    Tăng cường khuyến mãi, phát triển chương trình giới thiệu, hợp tác với các trường đại học và nâng cao chất lượng dịch vụ là các giải pháp hiệu quả.

  5. Nghiên cứu có áp dụng được cho nhóm đối tượng khác không?
    Mô hình và kết quả có thể được tham khảo cho các nhóm người dùng trẻ khác tại các đô thị lớn, tuy nhiên cần điều chỉnh phù hợp với đặc thù từng nhóm.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã xác định bốn yếu tố chính ảnh hưởng tích cực đến ý định sử dụng dịch vụ gọi xe điện Xanh SM của sinh viên TP. Hồ Chí Minh: lợi ích khuyến mãi, chuẩn mực chủ quan, nhận thức về môi trường và kết quả hiệu quả.
  • Lợi ích khuyến mãi là yếu tố có ảnh hưởng mạnh nhất, đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy hành vi sử dụng.
  • Tính dễ sử dụng không có ảnh hưởng đáng kể, phản ánh sự quen thuộc của sinh viên với công nghệ gọi xe.
  • Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng các chiến lược tiếp thị và phát triển dịch vụ phù hợp với nhóm khách hàng trẻ, góp phần thúc đẩy giao thông xanh tại đô thị lớn.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp khuyến mãi, tăng cường hợp tác với các trường đại học và nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm gia tăng mức độ sử dụng và sự hài lòng của khách hàng.

Hành động ngay: Các nhà quản lý và bộ phận marketing của Xanh SM nên áp dụng các khuyến nghị nghiên cứu để tối ưu hóa chiến lược phát triển, đồng thời tiếp tục theo dõi và đánh giá hiệu quả nhằm điều chỉnh kịp thời.