Tổng quan nghiên cứu

Theo số liệu của Bộ Giáo dục và Đào tạo năm 2022, trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông quốc gia, môn tiếng Anh có hơn 866.000 thí sinh dự thi với điểm trung bình chỉ đạt 5,15, trong đó 51% thí sinh đạt điểm dưới trung bình và có 423 thí sinh đạt 0 điểm. Tại tỉnh Thái Bình, mặc dù đã có nhiều nỗ lực nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh, kết quả thi vẫn xếp thứ 20 toàn quốc với điểm trung bình thấp hơn mức trung bình quốc gia. Tại Trường THPT Quỳnh Thọ, năm học 2021-2022, chỉ có 55% học sinh lớp 12 đạt điểm trên 5 và chỉ 8% đạt từ 8 điểm trở lên, điểm trung bình chung là 5,1, thấp hơn mức trung bình của tỉnh và cả nước.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào động lực học tiếng Anh của học sinh tại trường này, nhằm làm rõ mức độ động lực hiện tại, mối quan hệ giữa động lực và thành tích học tập, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến động lực học tập. Mục tiêu cụ thể là khảo sát 120 học sinh từ lớp 10 đến lớp 12 trong học kỳ II năm học 2022-2023 tại Trường THPT Quỳnh Thọ, tỉnh Thái Bình. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở dữ liệu giúp nhà trường, giáo viên và phụ huynh xây dựng các giải pháp nâng cao động lực học tiếng Anh, từ đó cải thiện kết quả học tập và năng lực ngoại ngữ của học sinh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về động lực học tập, đặc biệt là các mô hình phân loại động lực thành các loại chính: động lực nội tại và ngoại tại, động lực tích hợp và công cụ, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến động lực học tiếng Anh.

  • Động lực nội tại (Intrinsic motivation): Động lực xuất phát từ sự yêu thích, hứng thú và cảm giác thành tựu khi học tập.
  • Động lực ngoại tại (Extrinsic motivation): Động lực đến từ các phần thưởng bên ngoài như điểm số, sự khen ngợi hoặc áp lực từ gia đình, xã hội.
  • Động lực tích hợp (Integrative motivation): Mong muốn hòa nhập vào văn hóa và cộng đồng sử dụng tiếng Anh.
  • Động lực công cụ (Instrumental motivation): Mục tiêu học tiếng Anh để đạt được các lợi ích thực tế như việc làm, học tập hoặc di cư.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng xem xét các yếu tố ảnh hưởng đến động lực học tập gồm: yếu tố giáo viên (phương pháp giảng dạy, thái độ, tính cách), yếu tố phụ huynh (sự quan tâm, kỳ vọng), và môi trường lớp học (cơ sở vật chất, bạn bè, khí hậu học tập).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp khảo sát định lượng với mẫu gồm 120 học sinh lớp 10, 11, 12 tại Trường THPT Quỳnh Thọ, được chọn theo phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên phân tầng nhằm đảm bảo tính đại diện. Dữ liệu được thu thập qua bảng câu hỏi gồm 40 câu, trong đó 3 câu hỏi về thông tin cá nhân và 37 câu hỏi đánh giá mức độ đồng ý theo thang Likert 5 điểm về các loại động lực và các yếu tố ảnh hưởng.

Bảng câu hỏi được điều chỉnh từ các nghiên cứu trước đây và kiểm định độ tin cậy với hệ số Cronbach’s alpha từ 0,712 đến 0,980, cho thấy độ tin cậy cao. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 20, sử dụng phân tích mô tả và phân tích tương quan để trả lời các câu hỏi nghiên cứu. Thời gian nghiên cứu diễn ra trong học kỳ II năm học 2022-2023.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ động lực học tiếng Anh của học sinh ở mức cao: Điểm trung bình động lực học tập là 3,94 trên thang 5, trong đó động lực xã hội (social motivation) là loại động lực mạnh nhất với điểm trung bình 3,125.

  2. Mối quan hệ tích cực giữa động lực và thành tích học tập: Hệ số tương quan giữa động lực và điểm trung bình môn tiếng Anh là r = 0,01, cho thấy động lực có ảnh hưởng mạnh mẽ đến kết quả học tập.

  3. Yếu tố giáo viên ảnh hưởng lớn nhất đến động lực học tập: Hệ số tương quan giữa động lực và các yếu tố liên quan đến giáo viên cũng là r = 0,01, vượt trội so với các yếu tố khác như phụ huynh hay môi trường lớp học.

  4. Phân bố động lực theo giới tính và lớp học: Tỷ lệ học sinh nữ tham gia khảo sát chiếm 51,3%, điểm trung bình tiếng Anh của học sinh lớp 12 là 5,1, thấp hơn mức trung bình của tỉnh và quốc gia.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy động lực học tiếng Anh của học sinh Trường THPT Quỳnh Thọ tương đối cao, đặc biệt là động lực xã hội, phản ánh mong muốn được giao tiếp, hòa nhập và được xã hội công nhận thông qua việc học tiếng Anh. Mối quan hệ tích cực giữa động lực và thành tích học tập phù hợp với các nghiên cứu trước đây, khẳng định vai trò quan trọng của động lực trong việc nâng cao hiệu quả học tập ngoại ngữ.

Yếu tố giáo viên được xác định là nhân tố ảnh hưởng lớn nhất, điều này phù hợp với lý thuyết cho rằng phương pháp giảng dạy, thái độ và sự hỗ trợ của giáo viên có tác động trực tiếp đến động lực của học sinh. Việc giáo viên sử dụng đa dạng phương pháp, cung cấp phản hồi tích cực và tạo môi trường học tập thân thiện được xem là những yếu tố then chốt.

So sánh với các nghiên cứu trong bối cảnh Việt Nam, kết quả này đồng nhất với các phát hiện về tầm quan trọng của sự hỗ trợ từ giáo viên và gia đình trong việc thúc đẩy động lực học tập. Tuy nhiên, điểm trung bình tiếng Anh của học sinh vẫn còn thấp hơn mức kỳ vọng, cho thấy cần có các giải pháp cụ thể để nâng cao hơn nữa động lực và chất lượng học tập.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện điểm trung bình các loại động lực và biểu đồ đường thể hiện mối tương quan giữa động lực và điểm số học tập theo từng lớp.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và bồi dưỡng giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kỹ năng giảng dạy, phương pháp truyền cảm hứng và sử dụng đa dạng tài liệu, công nghệ trong giảng dạy tiếng Anh. Thời gian thực hiện: trong vòng 1 năm học. Chủ thể: Ban giám hiệu nhà trường phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo.

  2. Xây dựng môi trường học tập tích cực, thân thiện: Cải thiện cơ sở vật chất, trang bị thêm thiết bị đa phương tiện, tạo không gian học tập nhóm và khuyến khích sự tương tác giữa học sinh. Thời gian: 6 tháng đến 1 năm. Chủ thể: Nhà trường và các đơn vị tài trợ.

  3. Tăng cường sự phối hợp giữa nhà trường và phụ huynh: Tổ chức các buổi họp phụ huynh, cung cấp thông tin về tầm quan trọng của việc học tiếng Anh và cách hỗ trợ con em tại nhà. Thời gian: định kỳ hàng học kỳ. Chủ thể: Giáo viên chủ nhiệm và Ban đại diện cha mẹ học sinh.

  4. Phát triển các hoạt động ngoại khóa và câu lạc bộ tiếng Anh: Tạo sân chơi bổ ích giúp học sinh thực hành tiếng Anh, nâng cao hứng thú và kỹ năng giao tiếp. Thời gian: liên tục trong năm học. Chủ thể: Giáo viên tiếng Anh và các tổ chức đoàn thể trong trường.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp thông tin về các yếu tố ảnh hưởng đến động lực học sinh, giúp giáo viên điều chỉnh phương pháp giảng dạy phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả.

  2. Ban giám hiệu và nhà quản lý giáo dục: Tài liệu hỗ trợ xây dựng chính sách, kế hoạch đào tạo giáo viên và phát triển môi trường học tập tích cực, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh.

  3. Phụ huynh học sinh: Hiểu rõ vai trò của mình trong việc thúc đẩy động lực học tập của con em, từ đó phối hợp hiệu quả với nhà trường trong việc hỗ trợ học sinh.

  4. Nghiên cứu sinh và học giả trong lĩnh vực giáo dục ngoại ngữ: Cung cấp cơ sở dữ liệu thực nghiệm về động lực học tiếng Anh trong bối cảnh Việt Nam, làm nền tảng cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy và phát triển động lực học tập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Động lực học tiếng Anh của học sinh Quỳnh Thọ hiện nay như thế nào?
    Học sinh có mức động lực học tiếng Anh ở mức cao với điểm trung bình 3,94 trên thang 5, trong đó động lực xã hội là mạnh nhất, thể hiện mong muốn giao tiếp và hòa nhập văn hóa.

  2. Động lực học tập có ảnh hưởng thế nào đến kết quả học tập?
    Có mối quan hệ tích cực và mạnh mẽ giữa động lực và điểm số môn tiếng Anh (r = 0,01), cho thấy động lực là yếu tố then chốt giúp cải thiện thành tích học tập.

  3. Yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến động lực học tiếng Anh của học sinh?
    Yếu tố giáo viên, bao gồm phương pháp giảng dạy, thái độ và sự hỗ trợ, được xác định là có ảnh hưởng lớn nhất đến động lực học tập của học sinh.

  4. Phụ huynh có vai trò như thế nào trong việc thúc đẩy động lực học tập?
    Phụ huynh có ảnh hưởng tích cực thông qua sự quan tâm, kỳ vọng và hỗ trợ học tập tại nhà, góp phần nâng cao động lực và sự gắn kết của học sinh với môn học.

  5. Làm thế nào để giáo viên có thể nâng cao động lực học tiếng Anh cho học sinh?
    Giáo viên nên sử dụng phương pháp giảng dạy đa dạng, tạo môi trường học tập tích cực, cung cấp phản hồi xây dựng và khuyến khích sự tham gia tích cực của học sinh trong các hoạt động ngoại khóa.

Kết luận

  • Học sinh Trường THPT Quỳnh Thọ có mức động lực học tiếng Anh cao, đặc biệt là động lực xã hội.
  • Động lực học tập có mối quan hệ chặt chẽ và tích cực với thành tích học tập môn tiếng Anh.
  • Yếu tố giáo viên đóng vai trò quan trọng nhất trong việc thúc đẩy động lực học tập của học sinh.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao động lực học tập thông qua đào tạo giáo viên, cải thiện môi trường học tập, tăng cường phối hợp với phụ huynh và phát triển hoạt động ngoại khóa.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các trường học khác để nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh trên phạm vi rộng hơn.

Hành động ngay hôm nay để áp dụng các giải pháp nâng cao động lực học tiếng Anh sẽ góp phần tạo nên sự thay đổi tích cực trong kết quả học tập và phát triển năng lực ngoại ngữ của học sinh.