Nghiên cứu biến đổi di truyền và mối liên quan với yếu tố tiên lượng trong điều trị bệnh nhân u nguyên bào thần kinh

• Tác giả: Vũ Đình Quang
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Thị Hồng Vân
• Trường học: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên
• Chuyên ngành: Di truyền học
• Đề tài: Nghiên Cứu Một Số Biến Đổi Di Truyền Và Mối Liên Quan Với Các Yếu Tố Tiên Lượng, Định Hướng Điều Trị Bệnh Nhân U Nguyên Bào Thần Kinh
• Loại tài liệu: Luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2019
• Địa điểm: Hà Nội

Mục lục chi tiết

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 1.1. Khái quát về u nguyên bào thần kinh
• 1.2. Tỷ lệ mắc
• 1.3. Nguyên nhân hình thành khối u nguyên bào thần kinh
• 1.4. Phôi thai học u nguyên bào thần kinh
• 1.5. Mô bệnh học u nguyên bào thần kinh
• 1.6. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng u nguyên bào thần kinh
• 1.7. Một số đặc điểm lâm sàng bệnh u nguyên bào thần kinh
• 1.8. Một số đặc điểm cận lâm sàng bệnh u nguyên bào thần kinh
• 1.9. Các đặc điểm di truyền bệnh u nguyên bào thần kinh
• 1.9.1. Biến đổi về số lượng nhiễm sắc thể
• 1.9.2. Biến đổi về cấu trúc nhiễm sắc thể
• 1.9.3. Khuếch đại gen MYCN
• 1.9.4. Sự biến đổi biểu hiện gen trong bệnh u nguyên bào thần kinh
• 1.9.5. U nguyên bào thần kinh di truyền
• 1.9.6. Mô hình biến đổi di truyền bệnh u nguyên bào thần kinh
• 1.10. Các kỹ thuật di truyền sử dụng để phát hiện các biến đổi di truyền bệnh u nguyên bào thần kinh
• 1.10.1. Kỹ thuật lai huỳnh quang tại chỗ
• 1.10.2. Kỹ thuật khuếch đại đa mồi dựa vào phản ứng nối
• 1.10.3. Kỹ thuật lai so sánh hệ gen
• 1.11. Tình hình nghiên cứu bệnh u NBTK ở Việt Nam
• 2. CHƯƠNG 2: VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 2.3. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân
• 2.4. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân
• 2.5. Thiết kế nghiên cứu
• 2.6. Phương pháp nghiên cứu
• 2.7. Thu thập và bảo quản mẫu bệnh phẩm
• 2.8. Kỹ thuật lai huỳnh quang tại chỗ
• 2.9. Kỹ thuật tách chiết DNA
• 2.10. Kỹ thuật MLPA
• 2.11. Kỹ thuật lai so sánh hệ gen
• 2.12. Các bước tiến hành nghiên cứu
• 2.13. Nghiên cứu một số biến đổi di truyền của bệnh u nguyên bào thần kinh
• 2.14. Nghiên cứu mối liên quan giữa một số biến đổi di truyền với một số biểu hiện lâm sàng, cận lâm sàng và điều trị của bệnh nhân
• 2.15. Xử lý số liệu
• 2.16. Đạo đức trong nghiên cứu
• 3. CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN
• 3.1. Phát hiện một số bất thường di truyền trên các bệnh nhân nhi mắc u nguyên bào thần kinh
• 3.2. Xác định trạng thái khuếch đại gen MYCN bằng kỹ thuật FISH
• 3.3. Xác định một số biến đổi về cấu trúc nhiễm sắc thể bằng kỹ thuật MLPA và CGH
• 3.4. Quy trình xét nghiệm biến đổi di truyền trên bệnh nhân u NBTK
• 3.5. Xác định mối liên quan giữa các biến đổi di truyền với một số yếu tố tiên lượng và định hướng điều trị u nguyên bào thần kinh
• 3.5.1. Mối liên quan giữa trạng thái gen MYCN với tuổi chẩn đoán
• 3.5.2. Mối liên quan giữa trạng thái gen MYCN với giới tính
• 3.5.3. Mối liên quan giữa trạng thái gen MYCN với giai đoạn bệnh
• 3.5.4. Mối liên quan giữa trạng thái gen MYCN với chỉ số VMA/HVA
• 3.5.5. Mối liên quan giữa trạng thái gen MYCN với chỉ số LDH
• 3.5.6. Mối quan hệ giữa trạng thái gen MYCN với trạng thái biệt hóa của tế bào
• 3.5.7. Mối quan hệ giữa trạng thái gen MYCN với tiên lượng mô bệnh học
• 3.5.8. Ý nghĩa các biến đổi di truyền với điều trị
• 4. CHƯƠNG 4: KIẾN NGHỊ VỀ NHỮNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO
• DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH SÁCH BỆNH NHÂN
• PHỤ LỤC 2. KẾT QUẢ MLPA CỦA MỘT SỐ BỆNH NHÂN
• PHỤ LỤC 3. KẾT QUẢ TÁCH DNA CỦA MỘT SỐ BỆNH NHÂN

Tóm tắt

I. Tổng quan về nghiên cứu biến đổi di truyền u nguyên bào thần kinh

Nghiên cứu về biến đổi di truyền trong bệnh u nguyên bào thần kinh (NBTK) đã trở thành một lĩnh vực quan trọng trong y học hiện đại. U NBTK là loại ung thư phổ biến nhất ở trẻ em, đặc biệt là dưới 5 tuổi. Việc hiểu rõ về các yếu tố tiên lượng và biến đổi di truyền có thể giúp cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân. Nghiên cứu này sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình hiện tại và các thách thức trong việc điều trị u NBTK.

1.1. Khái quát về u nguyên bào thần kinh và tỷ lệ mắc

U nguyên bào thần kinh là một trong những loại ung thư phổ biến nhất ở trẻ em, với tỷ lệ mắc mới khoảng 10,2 ca trên một triệu trẻ em dưới 15 tuổi. Tại Việt Nam, có khoảng 50-60 ca mới mỗi năm. U NBTK thường được phát hiện trong năm đầu tiên của cuộc đời và có thể gây tử vong nếu không được điều trị kịp thời.

1.2. Nguyên nhân hình thành khối u nguyên bào thần kinh

Nguyên nhân chính xác của u NBTK vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các biến đổi di truyền trong tế bào có thể dẫn đến sự phát triển không kiểm soát của các nguyên bào thần kinh, gây ra khối u. Các yếu tố di truyền như khuếch đại gen MYCN đã được xác định là có liên quan đến tiên lượng xấu trong điều trị.

II. Vấn đề và thách thức trong điều trị u nguyên bào thần kinh

Mặc dù có nhiều tiến bộ trong điều trị u NBTK, nhưng vẫn còn nhiều thách thức cần phải vượt qua. Các yếu tố tiên lượng như tuổi chẩn đoán, giai đoạn bệnh và các biến đổi di truyền có thể ảnh hưởng đến kết quả điều trị. Việc phát hiện sớm và chính xác các biến đổi di truyền là rất quan trọng để lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp.

2.1. Các yếu tố tiên lượng trong điều trị u nguyên bào thần kinh

Các yếu tố như tuổi chẩn đoán, giai đoạn bệnh và tình trạng gen MYCN có thể ảnh hưởng lớn đến tiên lượng của bệnh nhân. Những bệnh nhân có khuếch đại gen MYCN thường có tiên lượng xấu và cần được điều trị bằng phác đồ mạnh.

2.2. Thách thức trong việc phát hiện biến đổi di truyền

Việc phát hiện các biến đổi di truyền như khuếch đại gen MYCN và các bất thường nhiễm sắc thể vẫn còn gặp nhiều khó khăn tại Việt Nam. Điều này gây khó khăn cho các bác sĩ trong việc lựa chọn phác đồ điều trị phù hợp cho bệnh nhân.

III. Phương pháp nghiên cứu biến đổi di truyền trong u nguyên bào thần kinh

Nghiên cứu này sử dụng nhiều phương pháp hiện đại để phát hiện các biến đổi di truyền trong bệnh u NBTK. Các kỹ thuật như lai huỳnh quang tại chỗ (FISH) và khuếch đại đa mồi dựa vào phản ứng nối (MLPA) đã được áp dụng để xác định các bất thường di truyền. Những phương pháp này giúp cung cấp thông tin quan trọng cho việc tiên lượng và điều trị.

3.1. Kỹ thuật lai huỳnh quang tại chỗ FISH

Kỹ thuật FISH được sử dụng để phát hiện khuếch đại gen MYCN trong các mẫu bệnh phẩm. Phương pháp này cho phép xác định chính xác tình trạng gen, từ đó hỗ trợ trong việc phân nhóm nguy cơ và lựa chọn phác đồ điều trị.

3.2. Kỹ thuật khuếch đại đa mồi dựa vào phản ứng nối MLPA

MLPA là một kỹ thuật mạnh mẽ để phát hiện các biến đổi di truyền về số lượng nhiễm sắc thể. Kỹ thuật này giúp xác định các bất thường di truyền trong các bệnh nhân có nguy cơ thấp, từ đó hỗ trợ trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.

IV. Ứng dụng thực tiễn của nghiên cứu biến đổi di truyền trong điều trị

Kết quả nghiên cứu về biến đổi di truyền có thể được áp dụng trong thực tiễn để cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân u NBTK. Việc xác định các yếu tố tiên lượng sẽ giúp các bác sĩ đưa ra quyết định điều trị chính xác hơn, từ đó nâng cao tỷ lệ sống sót cho bệnh nhân.

4.1. Ứng dụng trong phân nhóm nguy cơ

Các biến đổi di truyền như khuếch đại gen MYCN có thể được sử dụng để phân nhóm nguy cơ cho bệnh nhân. Những bệnh nhân có khuếch đại gen này thường cần được điều trị bằng phác đồ mạnh hơn để đạt được hiệu quả tốt nhất.

4.2. Tối ưu hóa phác đồ điều trị

Việc áp dụng các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn sẽ giúp tối ưu hóa phác đồ điều trị cho bệnh nhân. Các bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp dựa trên tình trạng di truyền của bệnh nhân, từ đó giảm thiểu tác dụng phụ và nâng cao hiệu quả điều trị.

V. Kết luận và tương lai của nghiên cứu biến đổi di truyền trong u nguyên bào thần kinh

Nghiên cứu về biến đổi di truyền trong u nguyên bào thần kinh đang mở ra nhiều triển vọng mới trong điều trị. Việc phát hiện sớm và chính xác các yếu tố tiên lượng sẽ giúp cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân. Tương lai của nghiên cứu này sẽ tiếp tục tập trung vào việc phát triển các phương pháp mới và cải thiện quy trình điều trị.

5.1. Triển vọng nghiên cứu trong tương lai

Nghiên cứu trong lĩnh vực biến đổi di truyền sẽ tiếp tục được mở rộng để tìm hiểu sâu hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến tiên lượng và điều trị u NBTK. Các công nghệ mới sẽ được áp dụng để nâng cao độ chính xác trong việc phát hiện các bất thường di truyền.

5.2. Tầm quan trọng của cá nhân hóa trong điều trị

Cá nhân hóa trong điều trị ung thư đang trở thành xu hướng chính trong y học hiện đại. Việc áp dụng các biến đổi di truyền vào quy trình điều trị sẽ giúp tối ưu hóa phác đồ cho từng bệnh nhân, từ đó nâng cao hiệu quả điều trị và giảm thiểu tác dụng phụ.