Tổng quan nghiên cứu

Theo Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO), mỗi năm trên toàn cầu có khoảng 2,78 triệu ca tử vong liên quan đến an toàn lao động, cùng với khoảng 374 triệu ca chấn thương và bệnh tật nghề nghiệp. Tại Việt Nam, năm 2019 ghi nhận 8.150 vụ tai nạn lao động (TNLĐ), làm 8.327 người bị thương và gần 1.000 người tử vong. Những con số này không chỉ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người lao động mà còn gây thiệt hại lớn về kinh tế, ước tính chiếm khoảng 3,94% GDP toàn cầu. Trong bối cảnh đó, việc áp dụng các hệ thống quản lý an toàn, vệ sinh lao động (ATVSLĐ) hiện đại là cấp thiết để giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh.

Luận văn tập trung nghiên cứu việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 vào hệ thống quản lý ATVSLĐ tại Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long, một doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực cung cấp và lắp đặt thang máy, thang cuốn tại Việt Nam. Mục tiêu chính là đánh giá thực trạng công tác quản lý ATVSLĐ hiện tại và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả thông qua việc chuyển đổi từ tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 sang ISO 45001:2018. Nghiên cứu được thực hiện trong giai đoạn từ tháng 12/2019 đến tháng 12/2020, tập trung tại trụ sở và các công trình thi công của Tập đoàn.

Việc áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 không chỉ giúp Tập đoàn đáp ứng các yêu cầu pháp luật mà còn nâng cao uy tín, giảm thiểu chi phí do tai nạn và bệnh nghề nghiệp, đồng thời cải thiện môi trường làm việc an toàn, lành mạnh cho người lao động. Đây là bước đi quan trọng góp phần phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính:

  1. Chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Đây là mô hình quản lý chất lượng được áp dụng rộng rãi trong các hệ thống quản lý, bao gồm lập kế hoạch, thực hiện, kiểm tra và hành động cải tiến liên tục. ISO 45001:2018 cũng xây dựng dựa trên chu trình này nhằm đảm bảo sự cải tiến liên tục trong công tác ATVSLĐ.

  2. Mô hình hệ thống quản lý an toàn vệ sinh lao động theo tiêu chuẩn ISO 45001:2018: Tiêu chuẩn này cung cấp cấu trúc cấp cao (High Level Structure - HLS) tương thích với các tiêu chuẩn ISO khác như ISO 9001 và ISO 14001, giúp tích hợp dễ dàng trong hệ thống quản lý chung của tổ chức. Các khái niệm chính bao gồm: bối cảnh tổ chức, sự lãnh đạo và sự tham gia của người lao động, hoạch định rủi ro và cơ hội, hỗ trợ, vận hành, đánh giá kết quả và cải tiến.

Các khái niệm chuyên ngành được sử dụng gồm: An toàn lao động (ATLĐ), Bảo hộ lao động (BHLĐ), Phương tiện bảo vệ cá nhân (PTBVCN), Tai nạn lao động (TNLĐ), Bệnh nghề nghiệp (BNN), và Hệ thống quản lý an toàn vệ sinh lao động (HTQL ATVSLĐ).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hồi cứu số liệu và phân tích thống kê:

  • Nguồn dữ liệu: Tài liệu, hồ sơ quản lý ATVSLĐ của Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long từ năm 2015 đến 2020; các văn bản pháp luật, tiêu chuẩn quốc tế và trong nước liên quan đến ATVSLĐ; báo cáo tai nạn lao động và sức khỏe người lao động tại Tập đoàn.

  • Phương pháp chọn mẫu: Toàn bộ dữ liệu liên quan đến công tác ATVSLĐ tại Tập đoàn được thu thập và phân tích nhằm đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng thống kê mô tả để đánh giá số liệu về tai nạn, bệnh nghề nghiệp, sức khỏe người lao động; phân tích so sánh hiệu quả giữa hệ thống quản lý theo OHSAS 18001:2007 và ISO 45001:2018; đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc áp dụng tiêu chuẩn mới.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập số liệu từ tháng 12/2019 đến tháng 12/2020; phân tích và đề xuất giải pháp trong năm 2021.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, khoa học và phù hợp với mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý ATVSLĐ tại Tập đoàn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý ATVSLĐ tại Tập đoàn: Tập đoàn đã áp dụng hệ thống quản lý ATVSLĐ theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 từ năm 2018, với bộ máy chuyên trách gồm 15 nhân sự và mạng lưới 153 an toàn vệ sinh viên. Qua 2 năm triển khai, tỷ lệ tai nạn lao động giảm khoảng 15%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại các hạn chế về nhận thức và nguồn lực vận hành hệ thống.

  2. Hiệu quả của hệ thống quản lý hiện tại: Số liệu khám sức khỏe định kỳ cho thấy tỷ lệ cán bộ nhân viên có sức khỏe tốt đạt khoảng 85% trong năm 2019, tăng nhẹ so với các năm trước. Các đợt huấn luyện ATVSLĐ được tổ chức đều đặn với hơn 90% nhân viên tham gia, góp phần nâng cao nhận thức và kỹ năng an toàn.

  3. Khó khăn khi áp dụng OHSAS 18001:2007: Do tiêu chuẩn này mang tính kỹ thuật cao, nhiều nhân sự chưa đủ năng lực chuyên môn để vận hành hiệu quả. Chi phí đầu tư cho đào tạo, trang thiết bị bảo hộ và giám sát môi trường lao động chiếm khoảng 5% tổng chi phí vận hành, gây áp lực tài chính cho doanh nghiệp.

  4. Lợi ích khi chuyển đổi sang ISO 45001:2018: Tiêu chuẩn mới có cấu trúc tương thích với ISO 9001 và ISO 14001, giúp tích hợp hệ thống quản lý dễ dàng hơn. ISO 45001:2018 nhấn mạnh sự tham gia của người lao động và lãnh đạo cao nhất, dự kiến nâng cao hiệu quả quản lý rủi ro và giảm thiểu tai nạn thêm khoảng 10-12% trong 2 năm đầu áp dụng.

Thảo luận kết quả

Việc áp dụng hệ thống quản lý ATVSLĐ theo tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007 đã mang lại những cải tiến rõ rệt về an toàn lao động tại Tập đoàn, thể hiện qua giảm tỷ lệ tai nạn và nâng cao sức khỏe người lao động. Tuy nhiên, các khó khăn về nhận thức, nguồn lực và chi phí vận hành vẫn là rào cản lớn. So với các nghiên cứu trong ngành, kết quả này tương đồng với báo cáo của một số doanh nghiệp xây dựng tại Việt Nam, nơi việc chuyển đổi sang ISO 45001 được đánh giá là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý.

ISO 45001:2018 với cấu trúc cấp cao và yêu cầu về sự lãnh đạo, tham gia của người lao động được kỳ vọng sẽ giúp Tập đoàn khắc phục các hạn chế hiện tại, đồng thời tăng cường tuân thủ pháp luật và nâng cao uy tín trên thị trường. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh tỷ lệ tai nạn lao động trước và sau khi áp dụng ISO 45001, cũng như bảng thống kê chi phí và hiệu quả đào tạo nhân sự.

Việc áp dụng tiêu chuẩn mới không chỉ là yêu cầu bắt buộc sau ngày 12/03/2021 mà còn là cơ hội để Tập đoàn phát triển bền vững, giảm thiểu rủi ro và nâng cao năng suất lao động.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Xây dựng Ban ISO chuyên trách: Thành lập Ban phụ trách ISO 45001 với đội ngũ nhân sự được đào tạo chuyên sâu về tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo vận hành hiệu quả hệ thống. Thời gian thực hiện: trong 6 tháng đầu năm 2022. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo Tập đoàn phối hợp Phòng ATLĐ&GSCT.

  2. Tăng cường đào tạo và nâng cao nhận thức: Tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn về ISO 45001 cho toàn bộ cán bộ công nhân viên, đặc biệt là đội ngũ quản lý và an toàn vệ sinh viên. Mục tiêu đạt 100% nhân viên được đào tạo trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng Đào tạo phối hợp Phòng ATLĐ&GSCT.

  3. Tích hợp hệ thống quản lý: Kết hợp hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001, môi trường ISO 14001 và an toàn ISO 45001 thành một hệ thống quản lý tổng thể nhằm tối ưu hóa nguồn lực và quy trình vận hành. Thời gian thực hiện: 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban ISO và các phòng ban liên quan.

  4. Đầu tư trang thiết bị và công nghệ giám sát: Nâng cấp thiết bị bảo hộ cá nhân, hệ thống giám sát môi trường lao động và công nghệ quản lý rủi ro để giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp. Mục tiêu giảm 10% chi phí do tai nạn trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Ban Tài chính phối hợp Phòng ATLĐ&GSCT.

  5. Thực hiện đánh giá và cải tiến liên tục: Thiết lập quy trình đánh giá nội bộ định kỳ và xem xét của lãnh đạo nhằm phát hiện sớm các điểm không phù hợp và thực hiện các hành động khắc phục kịp thời. Thời gian thực hiện: liên tục hàng năm. Chủ thể thực hiện: Ban ISO và Ban lãnh đạo Tập đoàn.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Nhận thức rõ vai trò và trách nhiệm trong việc xây dựng và duy trì hệ thống quản lý ATVSLĐ, từ đó nâng cao hiệu quả sản xuất và uy tín doanh nghiệp.

  2. Chuyên viên và cán bộ quản lý ATVSLĐ: Áp dụng các kiến thức, quy trình và phương pháp đánh giá rủi ro để vận hành hệ thống quản lý an toàn hiệu quả, giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý an toàn, sức khỏe nghề nghiệp: Tham khảo mô hình áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001 trong thực tế doanh nghiệp Việt Nam, từ đó phát triển các nghiên cứu chuyên sâu hơn.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và tổ chức chứng nhận: Hiểu rõ thực trạng và khó khăn của doanh nghiệp trong việc áp dụng tiêu chuẩn quốc tế, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ và hướng dẫn phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. ISO 45001:2018 là gì và khác gì so với OHSAS 18001?
    ISO 45001:2018 là tiêu chuẩn quốc tế về hệ thống quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp, thay thế OHSAS 18001. ISO 45001 nhấn mạnh sự lãnh đạo và tham gia của người lao động, tích hợp dễ dàng với các tiêu chuẩn ISO khác, giúp cải tiến liên tục hiệu quả quản lý.

  2. Tại sao doanh nghiệp cần áp dụng ISO 45001?
    Áp dụng ISO 45001 giúp doanh nghiệp giảm thiểu tai nạn, bệnh nghề nghiệp, tuân thủ pháp luật, nâng cao uy tín và năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

  3. Quá trình chuyển đổi từ OHSAS 18001 sang ISO 45001 mất bao lâu?
    Theo quy định, doanh nghiệp có thời gian chuyển tiếp 3 năm kể từ ngày ISO 45001 được công bố (tháng 3/2018), tức đến tháng 3/2021 phải hoàn thành chuyển đổi. Thời gian thực tế phụ thuộc vào quy mô và năng lực của doanh nghiệp.

  4. Những khó khăn thường gặp khi áp dụng ISO 45001 là gì?
    Khó khăn gồm chi phí đầu tư ban đầu, thiếu nhân sự có chuyên môn, nhận thức chưa đầy đủ về tiêu chuẩn, và việc duy trì vận hành hệ thống liên tục.

  5. Làm thế nào để đánh giá hiệu quả của hệ thống quản lý ATVSLĐ?
    Hiệu quả được đánh giá qua các chỉ số như tỷ lệ tai nạn lao động, số vụ bệnh nghề nghiệp, mức độ tuân thủ pháp luật, kết quả đánh giá nội bộ và phản hồi của người lao động. Ví dụ, Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long đã giảm 15% tai nạn sau khi áp dụng hệ thống quản lý.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá thực trạng công tác quản lý ATVSLĐ tại Tập đoàn Thang máy Thiết bị Thăng Long, chỉ ra những điểm mạnh và hạn chế khi áp dụng tiêu chuẩn OHSAS 18001:2007.
  • Đề xuất áp dụng tiêu chuẩn ISO 45001:2018 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu tai nạn và bệnh nghề nghiệp, đồng thời tăng cường sự tham gia của người lao động và lãnh đạo.
  • Nghiên cứu cung cấp lộ trình chuyển đổi, giải pháp đào tạo, tổ chức bộ máy và đầu tư công nghệ phù hợp với đặc thù doanh nghiệp.
  • Việc áp dụng ISO 45001:2018 góp phần nâng cao uy tín, tuân thủ pháp luật và phát triển bền vững cho Tập đoàn trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
  • Các bước tiếp theo bao gồm thành lập Ban ISO chuyên trách, đào tạo nhân sự, tích hợp hệ thống quản lý và thực hiện đánh giá cải tiến liên tục.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao an toàn lao động và phát triển bền vững doanh nghiệp của bạn!