I. Mức độ quan tâm và các hướng nghiên cứu về hành vi tuân thủ thuế
Nghiên cứu về hành vi tuân thủ thuế đã thu hút sự chú ý từ nhiều lĩnh vực khác nhau như luật, kinh tế và tâm lý học. Một trong những nghiên cứu đầu tiên về vấn đề này là của Groves (1958), người đã sử dụng phương pháp phỏng vấn để đánh giá hành vi trốn thuế. Từ đó, nhiều nghiên cứu đã được thực hiện nhằm tìm hiểu các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế của người nộp thuế. Các nghiên cứu này không chỉ tập trung vào các yếu tố kinh tế mà còn xem xét các yếu tố xã hội, văn hóa và tâm lý. Những nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng niềm tin vào cơ quan thuế, nhận thức về sự công bằng trong hệ thống thuế và chuẩn mực xã hội đều có ảnh hưởng đáng kể đến hành vi tuân thủ thuế. Việc hiểu rõ các yếu tố này là rất quan trọng trong việc xây dựng các chính sách thuế hiệu quả và nâng cao tỷ lệ tuân thủ thuế trong cộng đồng.
II. Cơ sở lý luận và mô hình nghiên cứu
Luận án xây dựng cơ sở lý luận vững chắc về hành vi tuân thủ thuế, trong đó nhấn mạnh vai trò của các yếu tố như nhận thức về công bằng thuế và niềm tin vào cơ quan thuế. Mô hình nghiên cứu được đề xuất dựa trên lý thuyết hành vi có kế hoạch, trong đó chuẩn mực chủ quan được xác định là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng nhận thức về quyền lực của cơ quan thuế và khả năng bị kiểm tra có thể tác động đến hành vi tuân thủ thuế bắt buộc. Các yếu tố này được kiểm chứng thông qua các phương pháp phân tích định lượng, sử dụng phần mềm SPSS và AMOS để phân tích dữ liệu thu thập từ khảo sát. Mô hình nghiên cứu không chỉ giúp làm rõ các yếu tố ảnh hưởng mà còn cung cấp cơ sở để đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh cá thể.
III. Đánh giá thực trạng tuân thủ thuế của hộ kinh doanh cá thể
Thực trạng tuân thủ thuế của hộ kinh doanh cá thể ở Việt Nam cho thấy một bức tranh phức tạp. Mặc dù số lượng hộ kinh doanh cá thể ngày càng tăng, nhưng tỷ lệ tuân thủ thuế vẫn còn thấp. Theo số liệu thống kê, chỉ có khoảng 25,9% hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, trong khi nhiều hộ vẫn chưa tự nguyện tuân thủ nghĩa vụ thuế. Việc quản lý thuế đối với hộ kinh doanh cá thể gặp nhiều khó khăn do đặc điểm hoạt động kinh doanh không ổn định và sự thiếu hiểu biết về nghĩa vụ thuế. Các hành vi gian lận thuế ngày càng tinh vi, dẫn đến thất thu ngân sách. Để cải thiện tình hình này, cần có các biện pháp quản lý thuế hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường tuyên truyền, giáo dục về nghĩa vụ thuế cho hộ kinh doanh.
IV. Khuyến nghị nhằm thúc đẩy tuân thủ thuế
Dựa trên kết quả nghiên cứu, một số khuyến nghị được đưa ra nhằm nâng cao hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh cá thể. Trước hết, cần quy định rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương trong việc tổ chức và thực hiện các chính sách thuế. Thứ hai, cơ quan thuế cần tăng cường phối hợp với các tổ chức xã hội để tổ chức các buổi hội thảo nhằm cập nhật thông tin thuế cho hộ kinh doanh. Thứ ba, cần hoàn thiện chính sách thuế để đảm bảo tính công bằng giữa các nhóm hộ kinh doanh, đồng thời quy định rõ các biện pháp xử phạt đối với hành vi gian lận thuế. Cuối cùng, cơ quan thuế cần áp dụng các biện pháp kiểm tra, thanh tra một cách hiệu quả để nâng cao nhận thức về quyền lực của mình trong việc quản lý thuế.
V. Kết luận và hướng nghiên cứu tiếp theo
Luận án đã chỉ ra các yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tuân thủ thuế của hộ kinh doanh cá thể trong các làng nghề ở Việt Nam. Các kết quả nghiên cứu không chỉ đóng góp cho lý thuyết về hành vi tuân thủ thuế mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn cho việc xây dựng chính sách thuế. Hướng nghiên cứu tiếp theo có thể tập trung vào việc đánh giá tác động của các biện pháp quản lý thuế mới đến hành vi tuân thủ thuế, cũng như nghiên cứu sâu hơn về các yếu tố văn hóa và xã hội ảnh hưởng đến hành vi này trong các bối cảnh khác nhau.
