Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, năng lực lãnh đạo của giám đốc các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) đóng vai trò then chốt quyết định sự thành công và phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tỉnh Hủa Phăn, nước CHDCND Lào, với vị trí địa lý thuận lợi và tiềm năng phát triển kinh tế đa dạng, đang chứng kiến sự gia tăng nhanh chóng số lượng DNNVV, đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế địa phương. Theo số liệu của Cục Thống kê tỉnh, năm 2017, tổng số DNNVV tại Hủa Phăn đạt khoảng 2.000 doanh nghiệp, tập trung chủ yếu ở các huyện trọng điểm như Thị xã Sầm Nưa, Xiengkhor, Huameuang, Xamtay và Viengxay.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp này đang đối mặt với nhiều thách thức, trong đó năng lực lãnh đạo của giám đốc được xác định là một trong những yếu tố hạn chế lớn nhất. Năng lực lãnh đạo không chỉ bao gồm kiến thức, kỹ năng mà còn là phẩm chất và thái độ của người đứng đầu, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản trị và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV tỉnh Hủa Phăn, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững của khu vực này trong giai đoạn 2018-2025.

Nghiên cứu tập trung vào ba yếu tố cấu thành năng lực lãnh đạo gồm kiến thức, kỹ năng và phẩm chất lãnh đạo, đồng thời khảo sát đánh giá từ cả phía giám đốc và nhân viên cấp dưới thông qua phương pháp đánh giá 360 độ. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách, các tổ chức đào tạo và bản thân các giám đốc doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị, góp phần phát triển kinh tế địa phương và hội nhập kinh tế quốc tế hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên mô hình ASK (Attitude - Skills - Knowledge) để phân tích năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV. Mô hình này bao gồm ba thành phần chính:

  • Phẩm chất lãnh đạo (Attitude): Bao gồm các tố chất như khát vọng kinh doanh, tầm nhìn chiến lược, tính quyết đoán, khả năng học hỏi, tư duy đổi mới, sự linh hoạt, trách nhiệm, khả năng bao quát và đạo đức nghề nghiệp. Đây là nền tảng tạo nên thái độ và hành vi lãnh đạo hiệu quả.

  • Kỹ năng lãnh đạo (Skills): Bao gồm kỹ năng tự lãnh đạo (tự nhận thức, quản lý thời gian, giải quyết vấn đề), kỹ năng lãnh đạo đội ngũ (giao tiếp, động viên, phát triển nhân viên, xây dựng nhóm) và kỹ năng lãnh đạo doanh nghiệp (quản trị tài chính, marketing, quản trị rủi ro).

  • Kiến thức lãnh đạo (Knowledge): Bao gồm kiến thức về môi trường kinh doanh vĩ mô và vi mô, kiến thức chuyên môn về quản trị doanh nghiệp, kiến thức lãnh đạo bản thân và các kiến thức bổ trợ như văn hóa doanh nghiệp, hội nhập kinh tế quốc tế, ngoại ngữ và tin học.

Ngoài ra, luận văn tham khảo các lý thuyết về vai trò của giám đốc trong doanh nghiệp theo Mintzberg (1963) và các quan điểm về lãnh đạo của Warren Bennis (2002), Yukl (2002) để làm rõ vai trò và trách nhiệm của giám đốc DNNVV trong bối cảnh kinh tế hiện đại.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và dữ liệu sơ cấp:

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các nguồn sách báo, báo cáo ngành, các văn bản pháp luật liên quan đến DNNVV và chính sách phát triển doanh nghiệp tại Lào, đặc biệt là tỉnh Hủa Phăn, trong giai đoạn 2011-2017.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập thông qua khảo sát bảng hỏi và phỏng vấn trực tiếp với 350 giám đốc DNNVV và 350 nhân viên cấp dưới tại 5 huyện trọng điểm của tỉnh Hủa Phăn trong năm 2018. Phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên thuận tiện được áp dụng nhằm đảm bảo tính đại diện của mẫu.

Phương pháp đánh giá năng lực lãnh đạo sử dụng thang đo Likert 5 cấp độ, kết hợp với phương pháp đánh giá 360 độ để thu thập ý kiến đa chiều từ cả giám đốc và nhân viên. Quá trình khảo sát diễn ra trong gần 50 ngày, từ đầu tháng 12/2018 đến cuối tháng 1/2019.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phần mềm thống kê, tập trung vào việc tính toán giá trị trung bình, tỷ lệ phần trăm và so sánh mức độ đáp ứng năng lực lãnh đạo theo các tiêu chí kiến thức, kỹ năng và phẩm chất. Kết quả được trình bày qua các bảng biểu và biểu đồ minh họa nhằm làm rõ các điểm mạnh, điểm yếu và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Mức độ đáp ứng kiến thức lãnh đạo: Kết quả khảo sát cho thấy trung bình mức độ đáp ứng kiến thức lãnh đạo của giám đốc DNNVV tại Hủa Phăn đạt 3,45 trên thang điểm 5, tương đương 69%. Trong đó, kiến thức về môi trường kinh doanh vĩ mô và vi mô được đánh giá cao hơn kiến thức về quản trị tài chính và marketing. Khoảng 65% giám đốc tự đánh giá có kiến thức cơ bản đáp ứng yêu cầu công việc, nhưng vẫn cần đào tạo bổ sung.

  2. Kỹ năng lãnh đạo: Mức độ đáp ứng kỹ năng lãnh đạo trung bình là 3,30 (66%), trong đó kỹ năng giao tiếp và động viên nhân viên được đánh giá cao nhất (3,6), còn kỹ năng phát triển đội ngũ và quản trị thời gian thấp hơn (khoảng 3,0). Nhân viên đánh giá kỹ năng lãnh đạo của giám đốc thấp hơn so với tự đánh giá của giám đốc khoảng 10%, cho thấy sự khác biệt trong nhận thức về kỹ năng lãnh đạo.

  3. Phẩm chất lãnh đạo: Phẩm chất lãnh đạo được đánh giá ở mức trung bình 3,55 (71%), với các phẩm chất như tầm nhìn chiến lược, tính quyết đoán và trách nhiệm được ghi nhận cao. Tuy nhiên, phẩm chất về sự linh hoạt và khả năng thích ứng với thay đổi được đánh giá thấp hơn, chỉ đạt khoảng 3,1.

  4. Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài: Môi trường kinh tế xã hội, chính sách hỗ trợ DNNVV và mức độ cạnh tranh thị trường được xác định là những yếu tố ảnh hưởng mạnh mẽ đến năng lực lãnh đạo. Khoảng 72% giám đốc cho biết các chính sách hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả, ảnh hưởng đến khả năng phát triển năng lực lãnh đạo.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV tỉnh Hủa Phăn đang ở mức trung bình, chưa thực sự đáp ứng đầy đủ yêu cầu phát triển trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Sự chênh lệch giữa đánh giá của giám đốc và nhân viên về kỹ năng lãnh đạo phản ánh nhu cầu cải thiện kỹ năng giao tiếp và phát triển đội ngũ.

Nguyên nhân chính được xác định bao gồm hạn chế về kiến thức chuyên môn, thiếu các chương trình đào tạo bài bản, cũng như ảnh hưởng của môi trường kinh tế còn nhiều bất ổn và chính sách hỗ trợ chưa đồng bộ. So sánh với các nghiên cứu trong khu vực ASEAN, mức độ năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV tại Hủa Phăn thấp hơn khoảng 10-15%, cho thấy tiềm năng phát triển còn lớn.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện mức độ đáp ứng từng yếu tố kiến thức, kỹ năng và phẩm chất, cùng bảng so sánh đánh giá giữa giám đốc và nhân viên. Điều này giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh và điểm yếu, từ đó làm cơ sở cho việc đề xuất giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kiến thức quản trị và kỹ năng lãnh đạo: Tập trung vào các kỹ năng phát triển đội ngũ, quản lý thời gian và kỹ năng giao tiếp. Mục tiêu nâng mức độ đáp ứng kỹ năng lãnh đạo lên trên 80% trong vòng 2 năm. Chủ thể thực hiện là các cơ sở đào tạo nghề, trường đại học và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp.

  2. Xây dựng chương trình tư vấn và hỗ trợ cá nhân cho giám đốc DNNVV: Tạo điều kiện cho giám đốc tiếp cận các chuyên gia tư vấn về chiến lược kinh doanh, quản trị rủi ro và đổi mới sáng tạo. Mục tiêu là tăng cường phẩm chất lãnh đạo linh hoạt và thích ứng với thay đổi, thực hiện trong 3 năm tới, do các hiệp hội doanh nghiệp và cơ quan quản lý địa phương phối hợp thực hiện.

  3. Cải thiện chính sách hỗ trợ và tạo môi trường kinh doanh thuận lợi: Đề xuất chính quyền tỉnh Hủa Phăn rà soát, hoàn thiện các chính sách ưu đãi về thuế, tín dụng và đào tạo nguồn nhân lực cho DNNVV. Mục tiêu nâng cao mức độ hài lòng của doanh nghiệp lên trên 75% trong 5 năm tới.

  4. Thúc đẩy xây dựng văn hóa doanh nghiệp và phát triển đội ngũ nhân viên: Khuyến khích giám đốc xây dựng môi trường làm việc tích cực, tăng cường động viên, khuyến khích nhân viên nhằm nâng cao hiệu quả làm việc và gắn bó lâu dài. Thực hiện liên tục, với sự hỗ trợ của các tổ chức đào tạo và hiệp hội doanh nghiệp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giám đốc và nhà quản lý DNNVV: Nhận diện rõ các yếu tố cấu thành năng lực lãnh đạo, từ đó tự đánh giá và phát triển bản thân phù hợp với yêu cầu thực tiễn.

  2. Các cơ sở đào tạo và tổ chức tư vấn doanh nghiệp: Sử dụng kết quả nghiên cứu để thiết kế các chương trình đào tạo, tư vấn phù hợp với đặc thù và nhu cầu của DNNVV tại tỉnh Hủa Phăn.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước và chính quyền địa phương: Làm cơ sở khoa học để xây dựng, điều chỉnh chính sách hỗ trợ phát triển DNNVV, đặc biệt trong lĩnh vực nâng cao năng lực lãnh đạo.

  4. Các nhà nghiên cứu và học giả trong lĩnh vực quản trị kinh doanh: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp đánh giá năng lực lãnh đạo và kết quả thực nghiệm tại một tỉnh có đặc thù kinh tế xã hội riêng biệt.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV gồm những yếu tố nào?
    Năng lực lãnh đạo bao gồm kiến thức, kỹ năng và phẩm chất lãnh đạo. Kiến thức là hiểu biết về môi trường kinh doanh và quản trị; kỹ năng là khả năng thực hiện công việc lãnh đạo; phẩm chất là thái độ, giá trị và tính cách của người lãnh đạo.

  2. Phương pháp đánh giá 360 độ được áp dụng như thế nào trong nghiên cứu?
    Phương pháp này thu thập ý kiến đánh giá từ nhiều phía như cấp trên, đồng nghiệp, nhân viên và khách hàng để có cái nhìn toàn diện về năng lực lãnh đạo của giám đốc, giúp nhận diện điểm mạnh và điểm yếu một cách khách quan.

  3. Tại sao năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV tại Hủa Phăn còn hạn chế?
    Nguyên nhân chính là do thiếu kiến thức chuyên môn sâu, kỹ năng lãnh đạo chưa phát triển đầy đủ, môi trường kinh doanh còn nhiều khó khăn và chính sách hỗ trợ chưa thực sự hiệu quả.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao năng lực lãnh đạo?
    Các giải pháp bao gồm tổ chức đào tạo chuyên sâu, tư vấn cá nhân, cải thiện chính sách hỗ trợ và xây dựng văn hóa doanh nghiệp tích cực nhằm phát triển đội ngũ nhân viên.

  5. Nghiên cứu này có thể áp dụng cho các tỉnh khác không?
    Mặc dù nghiên cứu tập trung vào tỉnh Hủa Phăn, mô hình và kết quả có thể tham khảo và điều chỉnh phù hợp để áp dụng cho các tỉnh có đặc điểm kinh tế xã hội tương tự trong khu vực.

Kết luận

  • Năng lực lãnh đạo của giám đốc DNNVV tỉnh Hủa Phăn hiện ở mức trung bình, với điểm mạnh về phẩm chất lãnh đạo nhưng còn hạn chế về kỹ năng và kiến thức chuyên môn.
  • Môi trường kinh tế xã hội và chính sách hỗ trợ là những yếu tố ảnh hưởng quan trọng đến năng lực lãnh đạo.
  • Phương pháp đánh giá 360 độ cung cấp cái nhìn toàn diện, giúp nhận diện chính xác các điểm cần cải thiện.
  • Các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo cần được triển khai đồng bộ, tập trung vào đào tạo, tư vấn và cải thiện chính sách.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc phát triển đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Hủa Phăn, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương bền vững.

Để tiếp tục phát triển năng lực lãnh đạo, các giám đốc DNNVV và các bên liên quan nên chủ động tham gia các chương trình đào tạo, tư vấn và phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương. Đây là bước đi thiết yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng.