Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh ngày càng gay gắt, năng lực lãnh đạo của đội ngũ CEO đóng vai trò then chốt trong sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. Tại thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ, tính đến cuối năm 2014 có khoảng 856 doanh nghiệp đang hoạt động, trong đó doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tới 94,86% tổng số. Năng lực lãnh đạo của đội ngũ CEO tại đây ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động và khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường. Nghiên cứu này nhằm đánh giá thực trạng năng lực lãnh đạo của đội ngũ CEO các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Việt Trì trong giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2015, đồng thời đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế địa phương.

Mục tiêu cụ thể của nghiên cứu bao gồm: hệ thống hóa các quan điểm về lãnh đạo và năng lực lãnh đạo của CEO; đánh giá năng lực lãnh đạo của đội ngũ CEO Việt Trì từ góc nhìn của chính CEO và người thân tín; phân tích ảnh hưởng của năng lực lãnh đạo đến kết quả hoạt động doanh nghiệp; và đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo phù hợp với thực tiễn địa phương. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp và các cơ quan quản lý nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo, góp phần cải thiện hiệu quả hoạt động và tăng cường sức cạnh tranh của doanh nghiệp tại Việt Trì.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên mô hình BKD (Be-Know-Do) của Shinseki và cộng sự (1999), trong đó năng lực lãnh đạo được cấu thành bởi ba yếu tố chính: tố chất lãnh đạo (Be), kiến thức lãnh đạo (Know) và hành động lãnh đạo (Do). Tố chất lãnh đạo bao gồm các phẩm chất cá nhân như linh hoạt, trung thực, sáng tạo, kiên định, đạo đức nghề nghiệp và quyết đoán. Kiến thức lãnh đạo tập trung vào các lĩnh vực như chiến lược kinh doanh, quản trị nhân sự, kế toán tài chính, marketing, ngành nghề kinh doanh và hội nhập quốc tế. Hành động lãnh đạo thể hiện qua các hoạt động như chấp nhận thách thức, tạo dựng tầm nhìn được chia sẻ, phát triển nhân viên, làm gương cho cấp dưới và truyền nhiệt huyết.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo mô hình ASK (Attitude, Skills, Knowledge) để làm rõ các yếu tố về thái độ, kỹ năng và kiến thức cần thiết cho nhà lãnh đạo. Các khái niệm về lãnh đạo, CEO, phân biệt lãnh đạo và quản trị cũng được hệ thống hóa nhằm làm rõ phạm vi và đối tượng nghiên cứu. Kết quả hoạt động doanh nghiệp được đo lường dựa trên các tiêu chí tài chính và phi tài chính như doanh thu, lợi nhuận và thị phần, kế thừa từ công cụ của Kaplan và Norton (1993).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát bằng bảng hỏi với 228 CEO và 228 người thân tín tại các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ. Mẫu được chọn bằng phương pháp lấy mẫu ngẫu nhiên, đảm bảo tính đại diện cho tổng thể 856 doanh nghiệp đang hoạt động. Thời gian thu thập dữ liệu kéo dài trong 3 tháng, từ tháng 5 đến tháng 8 năm 2015.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm: kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha; phân tích nhân tố khám phá (EFA) để xác định các nhân tố cấu thành năng lực lãnh đạo; và mô hình hồi quy tuyến tính đa biến để đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố năng lực lãnh đạo đến kết quả hoạt động doanh nghiệp. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo thống kê của tỉnh Phú Thọ, các tài liệu khoa học và các nghiên cứu liên quan nhằm bổ trợ cho phân tích.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Đánh giá năng lực lãnh đạo của CEO: Kết quả khảo sát cho thấy, các CEO tự đánh giá năng lực lãnh đạo của mình ở mức trung bình cao với điểm trung bình trên 3,5/5 cho các yếu tố tố chất, kiến thức và hành động lãnh đạo. Người thân tín đánh giá năng lực của CEO cũng tương đồng, với mức độ đồng thuận trên 85%, cho thấy sự nhất quán trong nhận thức về năng lực lãnh đạo.

  2. Tố chất lãnh đạo (Be): Trong nhóm tố chất, trung thực và quyết đoán được đánh giá cao nhất với điểm trung bình lần lượt là 4,3 và 4,1, trong khi sáng tạo và linh hoạt có điểm thấp hơn, khoảng 3,6. Điều này phản ánh sự ưu tiên của CEO Việt Trì vào các phẩm chất truyền thống và ổn định trong lãnh đạo.

  3. Kiến thức lãnh đạo (Know): Các CEO có kiến thức tốt về chiến lược kinh doanh (4,2) và quản trị nhân sự (4,0), nhưng kiến thức về hội nhập quốc tế và công nghệ môi trường thấp hơn, chỉ khoảng 3,2. Điều này cho thấy nhu cầu nâng cao kiến thức về các lĩnh vực mới và toàn cầu hóa.

  4. Hành động lãnh đạo (Do): Các hành động như chấp nhận thách thức và truyền nhiệt huyết được đánh giá cao (trên 4,0), trong khi phát triển nhân viên và tạo dựng tầm nhìn được chia sẻ có điểm thấp hơn (khoảng 3,5). Điều này cho thấy CEO cần chú trọng hơn vào phát triển đội ngũ và xây dựng tầm nhìn chung.

  5. Ảnh hưởng đến kết quả hoạt động doanh nghiệp: Mô hình hồi quy cho thấy cả ba yếu tố tố chất, kiến thức và hành động lãnh đạo đều có ảnh hưởng thuận chiều và có ý nghĩa thống kê đến kết quả hoạt động doanh nghiệp, với hệ số tương quan Pearson lần lượt là 0,62, 0,58 và 0,65. Doanh thu và lợi nhuận của doanh nghiệp có xu hướng tăng trưởng tích cực khi năng lực lãnh đạo của CEO được cải thiện.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu quốc tế và trong nước về vai trò quan trọng của năng lực lãnh đạo đối với hiệu quả hoạt động doanh nghiệp. Sự ưu tiên cao đối với tố chất trung thực và quyết đoán phản ánh đặc điểm văn hóa lãnh đạo tại Việt Trì, nơi mà sự tin cậy và sự kiên định được đánh giá cao trong môi trường kinh doanh. Tuy nhiên, điểm thấp ở các yếu tố sáng tạo và phát triển nhân viên cho thấy hạn chế trong việc đổi mới và xây dựng đội ngũ, điều này cũng được ghi nhận trong một số nghiên cứu trước đây tại Việt Nam.

Kiến thức về hội nhập quốc tế và công nghệ môi trường còn hạn chế, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng thích ứng và phát triển bền vững của doanh nghiệp trong bối cảnh toàn cầu hóa. Do đó, việc nâng cao kiến thức và kỹ năng trong các lĩnh vực này là cần thiết để tăng cường năng lực lãnh đạo toàn diện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm trung bình các yếu tố năng lực lãnh đạo theo đánh giá của CEO và người thân tín, cũng như bảng hồi quy thể hiện mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến kết quả hoạt động doanh nghiệp, giúp minh họa rõ nét mối quan hệ nghiên cứu.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và phát triển tố chất lãnh đạo: Các doanh nghiệp cần tổ chức các chương trình đào tạo nhằm nâng cao phẩm chất trung thực, quyết đoán và sáng tạo cho đội ngũ CEO trong vòng 12 tháng tới. Chủ thể thực hiện là các phòng nhân sự phối hợp với các trung tâm đào tạo uy tín.

  2. Nâng cao kiến thức về hội nhập quốc tế và công nghệ: Đề xuất các khóa học chuyên sâu về quản trị quốc tế, công nghệ mới và môi trường cho CEO và đội ngũ quản lý cấp cao trong 6-12 tháng. Các hiệp hội ngành nghề và cơ sở đào tạo chuyên ngành nên phối hợp triển khai.

  3. Phát triển kỹ năng hành động lãnh đạo, đặc biệt là xây dựng tầm nhìn và phát triển nhân viên: Doanh nghiệp cần áp dụng các chương trình coaching, mentoring nhằm hỗ trợ CEO trong việc xây dựng tầm nhìn chiến lược và phát triển đội ngũ nhân viên trong vòng 1 năm. Chủ thể thực hiện là ban lãnh đạo doanh nghiệp và các chuyên gia tư vấn.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực lãnh đạo đa chiều: Thiết lập hệ thống đánh giá 360 độ để đánh giá năng lực lãnh đạo của CEO một cách khách quan và toàn diện, áp dụng trong vòng 6 tháng. Các doanh nghiệp phối hợp với các tổ chức tư vấn nhân sự để triển khai.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các CEO và nhà quản lý doanh nghiệp: Nghiên cứu cung cấp cái nhìn toàn diện về năng lực lãnh đạo cần thiết, giúp họ tự đánh giá và phát triển bản thân nhằm nâng cao hiệu quả quản trị.

  2. Các cơ quan quản lý nhà nước và hiệp hội doanh nghiệp: Thông tin nghiên cứu giúp xây dựng chính sách hỗ trợ đào tạo, phát triển năng lực lãnh đạo doanh nghiệp địa phương.

  3. Các tổ chức đào tạo và tư vấn quản trị: Cơ sở để thiết kế các chương trình đào tạo, tư vấn phù hợp với thực tiễn và nhu cầu của đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp tại Việt Trì.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị kinh doanh: Tài liệu tham khảo quý giá về mô hình nghiên cứu năng lực lãnh đạo, phương pháp nghiên cứu kết hợp định tính và định lượng, cũng như các kết quả thực tiễn tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực lãnh đạo của CEO gồm những yếu tố nào?
    Năng lực lãnh đạo của CEO bao gồm tố chất lãnh đạo (như trung thực, quyết đoán), kiến thức lãnh đạo (chiến lược kinh doanh, quản trị nhân sự) và hành động lãnh đạo (chấp nhận thách thức, phát triển nhân viên). Ví dụ, tố chất trung thực được đánh giá cao trong nghiên cứu tại Việt Trì.

  2. Làm thế nào để đánh giá năng lực lãnh đạo của CEO một cách khách quan?
    Đánh giá đa chiều (360 độ) là phương pháp hiệu quả, kết hợp tự đánh giá của CEO và đánh giá từ người thân tín, cấp dưới, đồng nghiệp. Nghiên cứu đã áp dụng phương pháp này để tăng tính khách quan.

  3. Năng lực lãnh đạo ảnh hưởng như thế nào đến kết quả hoạt động doanh nghiệp?
    Nghiên cứu cho thấy năng lực lãnh đạo có ảnh hưởng thuận chiều và có ý nghĩa thống kê đến doanh thu, lợi nhuận và thị phần của doanh nghiệp, tức là năng lực lãnh đạo tốt giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.

  4. Những hạn chế nào trong năng lực lãnh đạo của CEO tại Việt Trì?
    CEO tại Việt Trì còn hạn chế về kiến thức hội nhập quốc tế, công nghệ môi trường và kỹ năng phát triển nhân viên, tạo dựng tầm nhìn chung, cần được cải thiện qua đào tạo và phát triển kỹ năng.

  5. Giải pháp nào hiệu quả để nâng cao năng lực lãnh đạo của CEO?
    Các giải pháp bao gồm đào tạo phát triển tố chất, nâng cao kiến thức chuyên môn, phát triển kỹ năng hành động lãnh đạo và xây dựng hệ thống đánh giá năng lực đa chiều. Ví dụ, tổ chức các khóa học chuyên sâu và chương trình mentoring trong 6-12 tháng.

Kết luận

  • Năng lực lãnh đạo của đội ngũ CEO tại thành phố Việt Trì được cấu thành bởi tố chất, kiến thức và hành động lãnh đạo, có ảnh hưởng tích cực đến kết quả hoạt động doanh nghiệp.
  • Trung thực và quyết đoán là những tố chất lãnh đạo được đánh giá cao nhất, trong khi kiến thức về hội nhập quốc tế và công nghệ còn hạn chế.
  • Hành động lãnh đạo như phát triển nhân viên và xây dựng tầm nhìn chung cần được chú trọng hơn để nâng cao hiệu quả lãnh đạo.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực lãnh đạo trong vòng 6-12 tháng, bao gồm đào tạo, phát triển kỹ năng và hệ thống đánh giá đa chiều.
  • Các bước tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các vùng miền khác để hoàn thiện mô hình năng lực lãnh đạo phù hợp với đặc thù địa phương.

Quý độc giả và các nhà quản lý doanh nghiệp được khuyến khích áp dụng kết quả nghiên cứu này để nâng cao năng lực lãnh đạo, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và địa phương.