Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu chịu nhiều tác động tiêu cực, thị trường Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc duy trì tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, ngành công nghiệp ô tô tại Việt Nam vẫn ghi nhận sự tăng trưởng vượt kỳ vọng trong những năm gần đây, đóng vai trò quan trọng thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp liên quan. Công ty cổ phần Công nghệ thiết bị Tân Phát (Tân Phát Etek) là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực thiết bị sửa chữa, bảo dưỡng ô tô và thiết bị tự động hóa tại Việt Nam, với hơn 500 cán bộ công nhân viên và mạng lưới khách hàng rộng khắp trên toàn quốc.

Năng lực cạnh tranh của Tân Phát đóng vai trò then chốt trong việc duy trì vị thế trên thị trường đầy cạnh tranh khốc liệt, đặc biệt khi công ty phải đối mặt với các đối thủ như Công ty TNHH Thiết bị và phụ tùng An Phát cùng nhiều doanh nghiệp khác trong ngành. Nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh của Tân Phát trong giai đoạn 2018-2022, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm giúp công ty phát triển bền vững đến năm 2030. Việc nghiên cứu này có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để Tân Phát nâng cao hiệu quả hoạt động, mở rộng thị trường và gia tăng giá trị doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình nghiên cứu về năng lực cạnh tranh doanh nghiệp, bao gồm:

  • Khái niệm năng lực: Được hiểu là khả năng vận dụng tổng hợp các nguồn lực hữu hình và vô hình để hoàn thành mục tiêu công việc hiệu quả. Năng lực bao gồm kiến thức, kỹ năng, tư duy và khả năng phối hợp các nguồn lực (Dubois, 1998; Lucia & Lespinger, 1999; Tremblay, 2002).

  • Khái niệm cạnh tranh: Là quy luật cơ bản của nền kinh tế thị trường, thể hiện qua sự tranh giành thị phần và lợi nhuận giữa các doanh nghiệp nhằm tối đa hóa hiệu quả sản xuất và tiêu thụ (Porter, 1985; Từ điển Bách khoa Việt Nam, 2003).

  • Lợi thế cạnh tranh: Là giá trị vượt trội mà doanh nghiệp tạo ra cho khách hàng so với đối thủ, giúp doanh nghiệp chiếm lĩnh thị trường và duy trì lợi nhuận cao hơn trung bình ngành (Michael E. Porter, 1985; Barney, 1991).

  • Năng lực cạnh tranh: Khả năng duy trì và nâng cao lợi thế cạnh tranh thông qua việc khai thác, sử dụng hiệu quả các nguồn lực nội bộ và thích ứng với môi trường bên ngoài để đáp ứng nhu cầu khách hàng và phát triển bền vững (Vũ Trọng Lâm, 2006; Đỗ Văn Dũng, 2019).

Các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh được xác định gồm: năng lực tài chính, năng lực quản trị, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực sản phẩm, năng lực marketing, năng lực khoa học – công nghệ và văn hóa doanh nghiệp.

Phương pháp nghiên cứu

  • Nguồn dữ liệu: Nghiên cứu sử dụng dữ liệu sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 200 phiếu gồm 30 phiếu từ lãnh đạo, 100 phiếu từ nhân viên và 70 phiếu từ khách hàng, đối tác của Tân Phát. Các phiếu khảo sát sử dụng thang đo Likert 5 bậc để đánh giá các yếu tố năng lực cạnh tranh. Ngoài ra, phỏng vấn chuyên gia trong ngành thiết bị ô tô cũng được thực hiện để bổ sung thông tin chuyên sâu. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo tài chính, báo cáo kiểm toán, văn bản pháp luật liên quan đến ngành công nghiệp ô tô và các tài liệu nghiên cứu trước đó.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh qua các năm và giữa Tân Phát với các đối thủ cạnh tranh. Các chỉ số tài chính như tỷ suất tự tài trợ tài sản dài hạn, tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu, khả năng thanh toán và sinh lời được tính toán để đánh giá năng lực tài chính. Phân tích định tính được thực hiện dựa trên ý kiến khảo sát và phỏng vấn chuyên gia nhằm đánh giá các năng lực quản trị, nhân lực, sản phẩm, marketing, khoa học công nghệ và văn hóa doanh nghiệp.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung phân tích dữ liệu trong giai đoạn 2018-2022, đồng thời đề xuất giải pháp thực hiện đến năm 2030 nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của Tân Phát.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tài chính: Tổng nguồn vốn của Tân Phát tăng 42,68% từ năm 2018 đến 2022, đạt khoảng 684 tỷ đồng. Tỷ suất tự tài trợ tài sản dài hạn luôn lớn hơn 1, cho thấy tiềm lực tài chính vững mạnh. Tuy nhiên, tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu có xu hướng tăng, đạt 68% năm 2022, phản ánh sự gia tăng nợ vay ngắn hạn chiếm 96,01% tổng nợ, tiềm ẩn rủi ro thanh khoản.

  2. Năng lực quản trị: Cơ cấu tổ chức rõ ràng với 17 phòng ban và 7 công ty thành viên, ban lãnh đạo có năng lực điều hành tốt. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy một số hạn chế trong việc dự báo biến động thị trường và ứng dụng chiến lược kinh doanh linh hoạt, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh.

  3. Chất lượng nguồn nhân lực: Số lượng nhân viên tăng 27,48% năm 2022 so với 2018, với cơ cấu lao động phù hợp ngành nghề (chủ yếu là nam giới làm kỹ thuật và kinh doanh). Trình độ chuyên môn và chính sách đào tạo được đánh giá ở mức khá, nhưng cần nâng cao hơn để đáp ứng yêu cầu phát triển.

  4. Năng lực sản phẩm và marketing: Tân Phát duy trì thị phần ổn định trong ngành thiết bị ô tô, sản phẩm có chất lượng tốt và đa dạng. Chiến lược marketing tập trung vào phát triển kênh phân phối và truyền thông qua mạng xã hội, tuy nhiên cần tăng cường hơn nữa các hoạt động quảng bá và chăm sóc khách hàng để mở rộng thị trường.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy Tân Phát có nền tảng tài chính vững chắc với quy mô vốn tăng trưởng ổn định, tuy nhiên tỷ lệ nợ vay cao có thể ảnh hưởng đến khả năng thanh toán trong ngắn hạn. Việc duy trì tỷ suất tự tài trợ tài sản dài hạn trên 1 là điểm mạnh giúp công ty đảm bảo an toàn tài chính. Cơ cấu tổ chức và năng lực quản trị của công ty tương đối phù hợp, nhưng cần cải thiện khả năng dự báo và ứng phó linh hoạt với biến động thị trường, nhất là trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và tác động của cách mạng công nghiệp 4.0.

Nguồn nhân lực là yếu tố then chốt, với sự gia tăng số lượng và chất lượng nhân viên, công ty có thể nâng cao năng suất và chất lượng dịch vụ. Tuy nhiên, việc đào tạo và phát triển kỹ năng chuyên môn cần được chú trọng hơn để đáp ứng yêu cầu công nghệ và thị trường ngày càng cao. Về sản phẩm và marketing, Tân Phát đã xây dựng được thương hiệu uy tín và hệ thống phân phối rộng khắp, nhưng cần đẩy mạnh các hoạt động truyền thông và chăm sóc khách hàng nhằm tăng cường sự nhận diện và mở rộng thị phần.

So sánh với các nghiên cứu trước đây về năng lực cạnh tranh trong ngành thiết bị ô tô, kết quả nghiên cứu phù hợp với các quan điểm cho rằng năng lực tài chính, quản trị, nhân lực và marketing là các nhân tố quyết định năng lực cạnh tranh. Việc áp dụng các giải pháp nâng cao đồng bộ các yếu tố này sẽ giúp Tân Phát duy trì và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý tài chính và giảm tỷ lệ nợ vay ngắn hạn: Công ty cần xây dựng kế hoạch huy động vốn hợp lý, ưu tiên tăng vốn chủ sở hữu và kiểm soát chặt chẽ các khoản vay ngắn hạn nhằm giảm rủi ro thanh khoản. Mục tiêu giảm tỷ số nợ trên vốn chủ sở hữu xuống dưới 50% trong vòng 3 năm tới. Ban lãnh đạo và phòng kế toán tài vụ chịu trách nhiệm triển khai.

  2. Nâng cao năng lực quản trị và dự báo thị trường: Đào tạo và phát triển kỹ năng quản lý cho đội ngũ lãnh đạo, áp dụng các công cụ phân tích thị trường hiện đại để dự báo biến động và xây dựng chiến lược kinh doanh linh hoạt. Thực hiện trong 2 năm tới với sự phối hợp của phòng nhân sự và phòng marketing.

  3. Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao: Tăng cường chương trình đào tạo chuyên môn, kỹ năng mềm và công nghệ mới cho nhân viên, đặc biệt là đội ngũ kỹ thuật và kinh doanh. Xây dựng chính sách đãi ngộ hấp dẫn để giữ chân nhân tài. Mục tiêu nâng tỷ lệ nhân viên có trình độ chuyên môn cao lên 70% vào năm 2025. Phòng nhân sự và các phòng ban liên quan chịu trách nhiệm.

  4. Mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động marketing: Đẩy mạnh các hoạt động truyền thông đa kênh, tăng cường chăm sóc khách hàng và phát triển hệ thống phân phối hiện đại, tận dụng công nghệ số để tiếp cận khách hàng tiềm năng. Triển khai kế hoạch trong 3 năm tới, phòng marketing và truyền thông chủ trì.

  5. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ: Đầu tư nâng cấp thiết bị, áp dụng công nghệ tự động hóa và số hóa trong quản lý và sản xuất kinh doanh nhằm tăng năng suất và giảm chi phí. Mục tiêu hoàn thành các dự án công nghệ trọng điểm trước năm 2027. Ban giám đốc phối hợp phòng kỹ thuật và phòng quản trị thông tin thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp ngành thiết bị ô tô: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh và áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản trị, tài chính và marketing.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị Kinh doanh, Kinh tế: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh doanh nghiệp trong ngành công nghiệp ô tô, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Chuyên gia tư vấn chiến lược và phát triển doanh nghiệp: Hỗ trợ xây dựng các chiến lược phát triển bền vững dựa trên phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp cụ thể cho doanh nghiệp trong ngành thiết bị ô tô.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp: Tham khảo để xây dựng chính sách hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong ngành công nghiệp phụ trợ, góp phần phát triển kinh tế quốc gia.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực cạnh tranh là gì và tại sao quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Năng lực cạnh tranh là khả năng của doanh nghiệp trong việc duy trì và nâng cao lợi thế cạnh tranh thông qua việc sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đáp ứng nhu cầu khách hàng. Nó giúp doanh nghiệp tồn tại và phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh khốc liệt.

  2. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của Tân Phát là gì?
    Bao gồm năng lực tài chính, quản trị, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực sản phẩm, marketing, khoa học – công nghệ và văn hóa doanh nghiệp. Mỗi yếu tố đều đóng vai trò quan trọng trong việc tạo dựng và duy trì lợi thế cạnh tranh.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng để đánh giá năng lực cạnh tranh tại Tân Phát?
    Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu sơ cấp qua khảo sát 200 phiếu từ lãnh đạo, nhân viên và khách hàng, cùng dữ liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính và văn bản pháp luật. Phân tích thống kê, so sánh và phân tích định tính được áp dụng để đánh giá toàn diện.

  4. Tân Phát cần làm gì để giảm rủi ro tài chính hiện tại?
    Cần kiểm soát tỷ lệ nợ vay ngắn hạn, tăng vốn chủ sở hữu và xây dựng kế hoạch quản lý tài chính chặt chẽ nhằm đảm bảo khả năng thanh toán và ổn định tài chính trong dài hạn.

  5. Làm thế nào để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Tân Phát?
    Tăng cường đào tạo chuyên môn và kỹ năng mềm, xây dựng chính sách đãi ngộ hấp dẫn, tạo môi trường làm việc tích cực để thu hút và giữ chân nhân tài, đáp ứng yêu cầu phát triển công nghệ và thị trường.

Kết luận

  • Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh và các yếu tố cấu thành, đồng thời phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Công ty cổ phần Công nghệ thiết bị Tân Phát trong giai đoạn 2018-2022.
  • Kết quả cho thấy công ty có nền tảng tài chính vững mạnh, cơ cấu tổ chức hợp lý, nguồn nhân lực phát triển nhưng còn một số hạn chế trong quản trị và marketing cần khắc phục.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực tài chính, quản trị, nhân lực, marketing và ứng dụng công nghệ, hướng tới phát triển bền vững đến năm 2030.
  • Luận văn cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho doanh nghiệp, nhà quản lý, chuyên gia tư vấn và các cơ quan quản lý trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh ngành thiết bị ô tô.
  • Khuyến nghị Tân Phát triển khai các giải pháp đồng bộ, theo dõi và đánh giá hiệu quả thường xuyên để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo mục tiêu phát triển dài hạn.

Hãy bắt đầu hành trình nâng cao năng lực cạnh tranh ngay hôm nay để giữ vững vị thế và phát triển bền vững trong thị trường đầy thách thức!