Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt của thị trường, vai trò của cán bộ quản lý cấp trung trong doanh nghiệp trở nên vô cùng quan trọng. Theo báo cáo hoạt động kinh doanh của Công ty Cổ phần Đường sắt Quảng Bình giai đoạn 2019-2021, doanh thu công ty tăng từ 139.005 triệu đồng năm 2019 lên 234.005 triệu đồng năm 2021, tương đương mức tăng 68,4% trong ba năm. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, công tác nâng cao năng lực lãnh đạo của cán bộ quản lý cấp trung vẫn còn nhiều hạn chế như công tác tuyển dụng chưa linh hoạt, đào tạo chưa được chú trọng, chính sách đãi ngộ chưa gắn với hiệu quả công việc.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng năng lực lãnh đạo của cán bộ quản lý cấp trung tại Công ty trong giai đoạn 2019-2021, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo trong giai đoạn 2022-2026. Nghiên cứu tập trung vào các hoạt động nâng cao năng lực như tuyển dụng, đào tạo, đánh giá và chính sách đãi ngộ, với phạm vi khảo sát tại Công ty Cổ phần Đường sắt Quảng Bình.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả quản lý, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của doanh nghiệp, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các doanh nghiệp cùng ngành trong việc xây dựng đội ngũ quản lý cấp trung chất lượng cao.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về năng lực lãnh đạo và quản trị doanh nghiệp, trong đó tập trung vào ba nhóm năng lực chính: kiến thức, kỹ năng và thái độ.

  • Lý thuyết năng lực lãnh đạo: Năng lực lãnh đạo được hiểu là tổng hợp kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết để cán bộ quản lý cấp trung thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ lãnh đạo, điều hành trong phạm vi quản lý của mình. Theo McLagan (1989), năng lực bao gồm kiến thức, thái độ và kỹ năng tạo ra sản phẩm đầu ra quan trọng.

  • Mô hình khung năng lực lãnh đạo: Khung năng lực được xây dựng gồm các tiêu chí cụ thể về trình độ đào tạo, kiến thức chuyên môn, kỹ năng tư duy, lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, kỹ năng làm việc với con người, cùng thái độ làm việc và đạo đức nghề nghiệp.

  • Lý thuyết quản trị nguồn nhân lực: Tập trung vào các hoạt động tuyển dụng, đào tạo, đánh giá và đãi ngộ nhằm phát triển năng lực cán bộ quản lý cấp trung, đảm bảo sự phù hợp giữa năng lực cá nhân và yêu cầu công việc.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp dữ liệu thứ cấp và sơ cấp.

  • Dữ liệu thứ cấp: Thu thập từ các báo cáo kinh tế xã hội tỉnh Quảng Bình, báo cáo nội bộ công ty về nhân sự, hoạt động tuyển dụng, đào tạo, đánh giá cán bộ giai đoạn 2019-2021, cùng các tài liệu nghiên cứu liên quan.

  • Dữ liệu sơ cấp: Thu thập qua phỏng vấn chuyên sâu 7 cán bộ quản lý cấp cao và khảo sát bảng hỏi 50 cán bộ quản lý và nhân viên tại công ty. Mẫu khảo sát gồm 4 cán bộ quản lý cấp cao, 16 cán bộ quản lý cấp trung và 30 nhân viên được chọn theo phương pháp ngẫu nhiên thuận tiện.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả, phân tích so sánh và tổng hợp để đánh giá thực trạng năng lực lãnh đạo và các hoạt động nâng cao năng lực. Phần mềm Excel 2010 được sử dụng để xử lý số liệu.

  • Timeline nghiên cứu: Khảo sát được tiến hành từ tháng 11 đến tháng 12 năm 2021, phân tích và đề xuất giải pháp cho giai đoạn 2022-2026.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý cấp trung: Số lượng cán bộ quản lý cấp trung tăng nhẹ từ 15 người năm 2019 lên 16 người năm 2021. Cơ cấu nhân sự chủ yếu là nam giới (87,5%), độ tuổi tập trung từ 36-45 chiếm 81,3%, trình độ đại học trở lên chiếm 100%, trong đó 18,7% có trình độ thạc sĩ. Kinh nghiệm quản lý trên 10 năm chiếm 31,3%.

  2. Năng lực kiến thức lãnh đạo: Điểm đánh giá trung bình về kiến thức lãnh đạo đạt 4,43/5, trong đó trình độ đào tạo đạt điểm tối đa 5,00, kiến thức chuyên môn đạt 3,84 và hiểu biết pháp luật đạt 4,31. Tuy nhiên, chuyên ngành đào tạo phù hợp với vị trí công tác chỉ đạt 4,43, thấp hơn mức yêu cầu 5,00, cho thấy cần cải thiện sự phù hợp chuyên môn.

  3. Kỹ năng lãnh đạo: Các kỹ năng tư duy, lập kế hoạch, tổ chức và làm việc với con người được đánh giá ở mức từ 4,0 đến 4,6. Kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức thực hiện đạt điểm cao nhất (4,5 và 4,6), trong khi kỹ năng làm việc với con người thấp hơn (4,3), phản ánh nhu cầu nâng cao kỹ năng giao tiếp và phối hợp.

  4. Thái độ và đạo đức lãnh đạo: Được đánh giá tích cực với điểm trung bình 4,5, trong đó yêu thích và trách nhiệm với công việc đạt 4,6, thái độ ứng xử đạt 4,5. Nhận thức về công việc đạt 4,0, cho thấy cán bộ quản lý có ý thức tốt về vai trò và trách nhiệm.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy cán bộ quản lý cấp trung tại Công ty Cổ phần Đường sắt Quảng Bình có trình độ đào tạo và kiến thức cơ bản đáp ứng yêu cầu công việc, tuy nhiên vẫn còn khoảng cách về sự phù hợp chuyên ngành và kỹ năng làm việc với con người. Sự chênh lệch giữa đánh giá của cán bộ quản lý cấp cao và cán bộ quản lý cấp trung phản ánh kỳ vọng cao hơn từ lãnh đạo về năng lực của đội ngũ này.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành đường sắt và các doanh nghiệp tương tự, việc đầu tư vào đào tạo nội bộ, mời chuyên gia chia sẻ kinh nghiệm và xây dựng môi trường làm việc văn minh, thân thiện là những yếu tố then chốt giúp nâng cao năng lực lãnh đạo. Công ty cần tập trung hoàn thiện khung năng lực, đổi mới công tác đào tạo và chính sách đãi ngộ để phát huy tối đa tiềm năng của cán bộ quản lý cấp trung.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột so sánh điểm đánh giá năng lực theo từng nhóm tiêu chí và bảng phân tích cơ cấu nhân sự theo độ tuổi, trình độ, kinh nghiệm để minh họa rõ nét thực trạng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện khung năng lực lãnh đạo: Xây dựng và cập nhật khung năng lực với các tiêu chí rõ ràng, phù hợp với yêu cầu công việc và định hướng phát triển của công ty. Thời gian thực hiện: 2022-2023. Chủ thể: Ban Tổ chức – Hành chính phối hợp với Ban Giám đốc.

  2. Đổi mới công tác tuyển dụng và sử dụng cán bộ: Áp dụng phương pháp tuyển dụng kết hợp giữa nguồn nội bộ và bên ngoài, đảm bảo sự phù hợp chuyên môn và năng lực thực tế. Thời gian: 2022-2024. Chủ thể: Phòng Tổ chức – Hành chính.

  3. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng: Tổ chức các khóa đào tạo nội bộ, mời chuyên gia bên ngoài, khuyến khích cán bộ quản lý cấp trung nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng mềm, đặc biệt kỹ năng làm việc với con người. Thời gian: liên tục từ 2022 đến 2026. Chủ thể: Phòng Đào tạo phối hợp với các phòng ban liên quan.

  4. Hoàn thiện hệ thống đánh giá và chính sách đãi ngộ: Xây dựng hệ thống đánh giá năng lực và hiệu quả công việc minh bạch, gắn kết chặt chẽ với chính sách lương thưởng, tạo động lực làm việc và giữ chân nhân tài. Thời gian: 2022-2023. Chủ thể: Ban Giám đốc và Phòng Tổ chức – Hành chính.

  5. Xây dựng môi trường làm việc văn minh, thân thiện: Thúc đẩy văn hóa doanh nghiệp tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển cá nhân và tập thể, nâng cao tinh thần hợp tác và sáng tạo. Thời gian: 2022-2026. Chủ thể: Ban Lãnh đạo và toàn thể cán bộ nhân viên.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp ngành đường sắt và giao thông vận tải: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực lãnh đạo cấp trung, từ đó xây dựng chính sách phát triển nguồn nhân lực phù hợp.

  2. Phòng Tổ chức – Hành chính và nhân sự các doanh nghiệp: Áp dụng các giải pháp tuyển dụng, đào tạo và đánh giá cán bộ quản lý cấp trung nhằm nâng cao hiệu quả quản trị.

  3. Cán bộ quản lý cấp trung và cấp cao: Hiểu rõ vai trò, yêu cầu năng lực và các phương pháp nâng cao năng lực lãnh đạo để phát triển bản thân và nâng cao hiệu quả công việc.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản trị Kinh doanh, Quản lý nguồn nhân lực: Tham khảo mô hình nghiên cứu, phương pháp khảo sát và kết quả thực tiễn để phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực lãnh đạo của cán bộ quản lý cấp trung gồm những yếu tố nào?
    Năng lực lãnh đạo bao gồm kiến thức chuyên môn, kỹ năng lãnh đạo và thái độ làm việc. Ví dụ, kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức thực hiện công việc là những kỹ năng quan trọng giúp cán bộ quản lý cấp trung hoàn thành nhiệm vụ hiệu quả.

  2. Tại sao cần nâng cao năng lực lãnh đạo cho cán bộ quản lý cấp trung?
    Cán bộ quản lý cấp trung là cầu nối giữa lãnh đạo cấp cao và nhân viên, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Nâng cao năng lực giúp họ đáp ứng tốt hơn yêu cầu công việc và thích ứng với thay đổi.

  3. Phương pháp nào được sử dụng để đánh giá năng lực lãnh đạo trong nghiên cứu?
    Nghiên cứu sử dụng khảo sát bảng hỏi với thang đo Likert 5 điểm, kết hợp phỏng vấn chuyên sâu để thu thập ý kiến đa chiều từ các cấp quản lý và nhân viên.

  4. Các giải pháp nâng cao năng lực lãnh đạo được đề xuất là gì?
    Bao gồm hoàn thiện khung năng lực, đổi mới tuyển dụng, tăng cường đào tạo, cải tiến hệ thống đánh giá và chính sách đãi ngộ, cùng xây dựng môi trường làm việc tích cực.

  5. Làm thế nào để đảm bảo sự phù hợp giữa chuyên ngành đào tạo và vị trí công tác?
    Cần có chính sách đào tạo bồi dưỡng chuyên sâu, đồng thời bố trí công việc phù hợp với năng lực và chuyên ngành của cán bộ quản lý cấp trung, giúp phát huy tối đa hiệu quả công việc.

Kết luận

  • Cán bộ quản lý cấp trung tại Công ty Cổ phần Đường sắt Quảng Bình có trình độ đại học trở lên, kinh nghiệm quản lý ổn định, đáp ứng cơ bản yêu cầu công việc.
  • Năng lực lãnh đạo được đánh giá ở mức tốt, tuy nhiên còn tồn tại khoảng cách về sự phù hợp chuyên ngành và kỹ năng làm việc với con người.
  • Các hoạt động nâng cao năng lực như đào tạo, tuyển dụng và đánh giá chưa thực sự đồng bộ và hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện khung năng lực, đổi mới tuyển dụng, tăng cường đào tạo, cải tiến chính sách đãi ngộ và xây dựng môi trường làm việc tích cực.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc phát triển nguồn nhân lực quản lý cấp trung, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động và sức cạnh tranh của doanh nghiệp trong giai đoạn 2022-2026.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Công ty cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời theo dõi, đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp với thực tiễn phát triển. Các doanh nghiệp cùng ngành cũng nên tham khảo để nâng cao năng lực quản lý, thúc đẩy sự phát triển bền vững.