Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế xã hội hiện nay, ngành xây dựng cơ bản giữ vai trò then chốt trong việc tạo dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và nâng cao đời sống xã hội. Theo ước tính, trong giai đoạn 2016-2018, hoạt động đấu thầu tư vấn xây dựng tại Việt Nam đã chứng kiến sự gia tăng cả về số lượng và chất lượng các chủ thể tham gia, bao gồm cả nhà thầu trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đặc biệt trong lĩnh vực tư vấn xây dựng, đặt ra nhiều thách thức về năng lực cạnh tranh của các nhà thầu.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh trong đấu thầu tư vấn xây dựng tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Watech, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm giúp công ty phát triển bền vững trong môi trường cạnh tranh hiện nay. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2016-2018, với dữ liệu thu thập từ hoạt động đấu thầu của công ty tại các dự án xây dựng trong nước.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải thiện năng lực cạnh tranh của nhà thầu tư vấn xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu, tiết kiệm nguồn vốn đầu tư và thúc đẩy sự phát triển của ngành xây dựng nói chung. Các chỉ số đánh giá như tỷ lệ trúng thầu, giá trị trúng thầu bình quân và tỷ lệ lợi nhuận qua đấu thầu được sử dụng làm metrics quan trọng để đo lường hiệu quả cạnh tranh.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính để phân tích năng lực cạnh tranh trong đấu thầu tư vấn xây dựng:

  1. Lý thuyết nguồn lực - năng lực (Resource-Based View - RBV): Nhấn mạnh vai trò của nguồn lực nội tại như nhân sự, kỹ thuật, tài chính và chất lượng hồ sơ dự thầu trong việc tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững cho nhà thầu. Các nguồn lực này được xem là nền tảng để phát triển năng lực cạnh tranh trong đấu thầu.

  2. Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh của Michael Porter: Phân tích các yếu tố môi trường ngành ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của nhà thầu, bao gồm: áp lực từ chủ đầu tư, đối thủ cạnh tranh hiện tại, đối thủ tiềm năng, cộng tác viên và chuyên gia, cũng như sản phẩm thay thế.

Các khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm: năng lực nhân sự (trình độ học vấn, chứng chỉ hành nghề, kinh nghiệm công tác), năng lực kỹ thuật (kinh nghiệm, giải pháp và phương pháp luận), năng lực tài chính (giá dự thầu, khả năng huy động vốn), và chất lượng hồ sơ dự thầu (tính hợp lệ, đáp ứng kỹ thuật, giá đề nghị).

Phương pháp nghiên cứu

Nguồn dữ liệu chính được thu thập từ hồ sơ đấu thầu, báo cáo kết quả đấu thầu, và các tài liệu pháp lý liên quan đến hoạt động đấu thầu tư vấn xây dựng tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Watech trong giai đoạn 2016-2018. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm toàn bộ các gói thầu mà công ty tham gia trong khoảng thời gian này, với số liệu cụ thể về tỷ lệ trúng thầu, giá trị trúng thầu và nguyên nhân trượt thầu được tổng hợp.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê: Sử dụng các bảng biểu để tổng hợp số liệu về cơ cấu nhân sự, kết quả đấu thầu, và các chỉ tiêu tài chính.
  • Phân tích tổng hợp: Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh dựa trên khung lý thuyết và dữ liệu thực tế.
  • Phương pháp điều tra: Thu thập ý kiến từ các cán bộ quản lý, chuyên gia tư vấn và nhân sự tham gia đấu thầu để làm rõ các khó khăn, thuận lợi và đề xuất giải pháp.

Timeline nghiên cứu kéo dài trong vòng 12 tháng, bao gồm các giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực nhân sự còn hạn chế: Cơ cấu nhân sự của công ty chủ yếu tập trung vào các kỹ sư có trình độ đại học với tỷ lệ khoảng 70%, trong đó chỉ khoảng 60% có chứng chỉ hành nghề phù hợp. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và kinh nghiệm trong hồ sơ dự thầu.

  2. Năng lực kỹ thuật chưa đồng đều: Công ty có kinh nghiệm tham gia nhiều dự án quy mô vừa và nhỏ, nhưng thiếu kinh nghiệm trong các dự án quy mô lớn hoặc có tính chất phức tạp cao. Tỷ lệ trúng thầu các gói thầu lớn chỉ đạt khoảng 30%, thấp hơn so với các nhà thầu lớn trong ngành.

  3. Năng lực tài chính còn yếu: Giá đề nghị trúng thầu của công ty thường cao hơn mức giá gói thầu được phê duyệt khoảng 10-15%, dẫn đến việc bị loại hoặc phải thương thảo lại giá. Khả năng huy động vốn và quản lý chi phí chưa tối ưu, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh về giá.

  4. Chất lượng hồ sơ dự thầu chưa cao: Khoảng 20% hồ sơ dự thầu bị loại do lỗi về tính hợp lệ hoặc không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Nguyên nhân chủ yếu do quy trình lập hồ sơ chưa chặt chẽ, đội ngũ lập hồ sơ còn thiếu kinh nghiệm và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ việc công ty còn non trẻ, chưa có hệ thống quản lý nhân sự và quy trình đấu thầu chuyên nghiệp. So sánh với các nghiên cứu trong ngành, các nhà thầu lớn có tỷ lệ trúng thầu cao hơn nhờ sở hữu đội ngũ nhân sự chất lượng, kinh nghiệm phong phú và nguồn lực tài chính mạnh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố trình độ nhân sự, bảng thống kê kết quả đấu thầu theo quy mô dự án và biểu đồ so sánh giá đề nghị trúng thầu với giá gói thầu phê duyệt. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ ràng các điểm mạnh, điểm yếu và xu hướng cạnh tranh của công ty.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực nhân sự, cải tiến quy trình lập hồ sơ dự thầu và tăng cường quản lý tài chính để cải thiện năng lực cạnh tranh. Đồng thời, việc áp dụng các giải pháp kỹ thuật tiên tiến và xây dựng thương hiệu cũng là yếu tố then chốt giúp công ty phát triển bền vững.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực nhân sự: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về kỹ thuật, quản lý dự án và kỹ năng lập hồ sơ dự thầu cho đội ngũ kỹ sư và cán bộ quản lý trong vòng 6 tháng tới. Chủ thể thực hiện là phòng nhân sự phối hợp với các chuyên gia đào tạo bên ngoài.

  2. Cải tiến quy trình lập hồ sơ dự thầu: Xây dựng và áp dụng quy trình chuẩn hóa, kiểm soát chất lượng hồ sơ dự thầu nhằm giảm thiểu sai sót và nâng cao tính hợp lệ. Thời gian triển khai trong 3 tháng, do phòng đấu thầu chủ trì.

  3. Tăng cường năng lực tài chính: Xây dựng kế hoạch quản lý chi phí và dự toán giá dự thầu chính xác hơn, đồng thời tìm kiếm các nguồn vốn bổ sung để nâng cao khả năng huy động tài chính. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do ban lãnh đạo công ty và phòng tài chính phối hợp thực hiện.

  4. Đổi mới giải pháp kỹ thuật và phương pháp luận: Khuyến khích nghiên cứu và áp dụng các công nghệ, phương pháp mới trong tư vấn xây dựng nhằm tạo lợi thế cạnh tranh kỹ thuật. Chủ thể là phòng kỹ thuật và các chuyên gia tư vấn, triển khai liên tục theo từng dự án.

  5. Xây dựng thương hiệu và mở rộng mạng lưới cộng tác viên: Tăng cường quảng bá thương hiệu công ty, đồng thời thiết lập quan hệ hợp tác với các chuyên gia, cộng tác viên có uy tín để nâng cao chất lượng dịch vụ tư vấn. Thời gian thực hiện trong 6 tháng, do phòng marketing và ban lãnh đạo phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các nhà quản lý và lãnh đạo doanh nghiệp tư vấn xây dựng: Giúp hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh và cách thức nâng cao hiệu quả đấu thầu.

  2. Chuyên gia tư vấn và kỹ sư xây dựng: Cung cấp kiến thức về các tiêu chuẩn, quy trình và kỹ thuật lập hồ sơ dự thầu chất lượng cao.

  3. Các cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đấu thầu: Hỗ trợ trong việc hoàn thiện chính sách, quy định nhằm tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh và minh bạch.

  4. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành xây dựng, quản trị kinh doanh: Là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu về năng lực cạnh tranh và quản lý dự án xây dựng.

Câu hỏi thường gặp

  1. Năng lực nhân sự ảnh hưởng thế nào đến kết quả đấu thầu?
    Năng lực nhân sự quyết định chất lượng hồ sơ dự thầu và khả năng thực hiện dự án. Ví dụ, đội ngũ kỹ sư có chứng chỉ hành nghề và kinh nghiệm phù hợp giúp nâng cao điểm kỹ thuật trong hồ sơ, tăng tỷ lệ trúng thầu.

  2. Tại sao năng lực tài chính lại quan trọng trong đấu thầu tư vấn xây dựng?
    Năng lực tài chính giúp nhà thầu đề xuất giá dự thầu cạnh tranh và đảm bảo khả năng thực hiện hợp đồng. Một nhà thầu có nguồn vốn mạnh có thể chấp nhận giá thấp hơn để mở rộng thị phần.

  3. Làm thế nào để cải thiện chất lượng hồ sơ dự thầu?
    Cần xây dựng quy trình lập hồ sơ chuẩn, đào tạo đội ngũ lập hồ sơ và kiểm tra kỹ lưỡng trước khi nộp. Ví dụ, công ty nên áp dụng checklist chi tiết và phân công trách nhiệm rõ ràng.

  4. Giải pháp kỹ thuật mới có vai trò gì trong nâng cao năng lực cạnh tranh?
    Áp dụng công nghệ và phương pháp luận tiên tiến giúp nhà thầu tạo ra các giải pháp hiệu quả, tiết kiệm chi phí và thời gian, từ đó tăng sức cạnh tranh so với đối thủ.

  5. Thương hiệu nhà thầu ảnh hưởng thế nào đến quá trình đấu thầu?
    Thương hiệu mạnh giúp nhà thầu được chủ đầu tư tin tưởng, dễ dàng được mời thầu hoặc chỉ định thầu, đồng thời thu hút nhân sự và đối tác chất lượng cao.

Kết luận

  • Luận văn đã đánh giá toàn diện thực trạng năng lực cạnh tranh trong đấu thầu tư vấn xây dựng tại Công ty Cổ phần Tư vấn Xây dựng Watech, tập trung vào các yếu tố nhân sự, kỹ thuật, tài chính và chất lượng hồ sơ dự thầu.
  • Phân tích các yếu tố môi trường doanh nghiệp, ngành và vĩ mô giúp làm rõ các tác động trực tiếp và gián tiếp đến năng lực cạnh tranh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực nhân sự, cải tiến quy trình lập hồ sơ, tăng cường năng lực tài chính và đổi mới kỹ thuật.
  • Kết quả nghiên cứu có thể áp dụng trong giai đoạn 2019-2022 để cải thiện hiệu quả đấu thầu và phát triển bền vững cho công ty.
  • Khuyến khích các nhà quản lý, chuyên gia và cơ quan quản lý tham khảo để hoàn thiện chính sách và nâng cao năng lực cạnh tranh trong ngành tư vấn xây dựng.

Call-to-action: Các đơn vị và cá nhân quan tâm đến nâng cao năng lực cạnh tranh trong đấu thầu tư vấn xây dựng nên áp dụng các giải pháp đề xuất và tiếp tục nghiên cứu để thích ứng với xu hướng phát triển của ngành.