Tổng quan nghiên cứu

Ngành dầu khí được xem là ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam, đóng góp lớn vào ngân sách nhà nước và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Theo Quyết định 386/QĐ-TTg ngày 09/03/2006 của Thủ tướng Chính phủ, chiến lược phát triển ngành dầu khí đến năm 2025 đặt mục tiêu đẩy mạnh phát triển lĩnh vực dịch vụ dầu khí nhằm đáp ứng tối đa nhu cầu cho công nghiệp dầu khí trong nước và hướng tới mở rộng ra thị trường quốc tế. Trong bối cảnh giá dầu thế giới giảm sâu giai đoạn 2015-2018, các doanh nghiệp trong ngành dầu khí, đặc biệt là các công ty dịch vụ kỹ thuật, phải đối mặt với nhiều thách thức về thị trường và cạnh tranh.

Công ty TNHH MTV Dịch vụ Cơ khí Hàng hải PTSC (PTSC M&C) là một thành viên quan trọng của Tổng công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam, chuyên cung cấp dịch vụ kỹ thuật dầu khí trên bờ và ngoài khơi. Từ năm 2001 đến nay, công ty đã thực hiện thành công gần 60 dự án lớn, đóng vai trò tổng thầu EPCI cho nhiều khách hàng trong và ngoài nước. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của biến động kinh tế toàn cầu và cạnh tranh ngày càng gay gắt, PTSC M&C cần hoàn thiện công tác xây dựng chiến lược phát triển đến năm 2025 nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích môi trường kinh doanh, đánh giá nội bộ và hoàn thiện chiến lược phát triển của PTSC M&C đến năm 2025. Phạm vi nghiên cứu bao gồm môi trường kinh doanh tại Việt Nam và chiến lược dài hạn của công ty trong giai đoạn này. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp PTSC M&C nâng cao vị thế trên thị trường trong nước và quốc tế, đồng thời góp phần phát triển bền vững ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn áp dụng các lý thuyết và mô hình quản trị chiến lược hiện đại nhằm xây dựng và hoàn thiện chiến lược kinh doanh cho PTSC M&C. Hai lý thuyết chính được sử dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản trị chiến lược: Định nghĩa chiến lược là kế hoạch dài hạn nhằm sử dụng hiệu quả các nguồn lực để đạt mục tiêu phát triển bền vững. Quản trị chiến lược bao gồm các bước xác định sứ mệnh, phân tích môi trường bên ngoài và nội bộ, lựa chọn và triển khai chiến lược. Các công cụ phân tích như ma trận SWOT, ma trận EFE (External Factor Evaluation), ma trận IFE (Internal Factor Evaluation) và ma trận QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix) được sử dụng để đánh giá và lựa chọn chiến lược phù hợp.

  2. Lý thuyết nguồn lực (Resource-Based View - RBV): Tập trung vào phân tích các nguồn lực nội bộ của doanh nghiệp như tài chính, công nghệ, nhân lực và các tài sản vô hình để tạo lợi thế cạnh tranh bền vững. Nguồn lực được đánh giá theo tiêu chí VRIN (Valuable, Rare, Inimitable, Non-substitutable) nhằm xác định các nguồn lực chiến lược quan trọng.

Các khái niệm chính trong nghiên cứu bao gồm: chiến lược kinh doanh, quản trị chiến lược, ma trận SWOT, ma trận EFE, ma trận IFE, ma trận QSPM, nguồn lực VRIN, lợi thế cạnh tranh, và dịch vụ kỹ thuật dầu khí.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng nhằm phân tích toàn diện môi trường kinh doanh và nội bộ PTSC M&C. Cụ thể:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, các dự án trọng điểm của PTSC M&C giai đoạn 2014-2018, tài liệu của Tập đoàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam và Tổng công ty Cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát ý kiến chuyên gia và cán bộ quản lý công ty nhằm đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh và kết quả kinh doanh.

  • Phương pháp phân tích: Áp dụng lý thuyết hệ thống để xây dựng quy trình xây dựng chiến lược toàn diện. Phân tích tổng hợp SWOT để đánh giá điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức. Sử dụng ma trận EFE và IFE để định lượng các yếu tố bên ngoài và nội bộ. Ma trận QSPM được dùng để lựa chọn chiến lược tối ưu dựa trên các tiêu chí định lượng.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Khảo sát được thực hiện với nhóm chuyên gia và cán bộ quản lý chủ chốt của PTSC M&C nhằm đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy của dữ liệu. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ tháng 12/2018 đến tháng 7/2019.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khoa học, khách quan và phù hợp với mục tiêu hoàn thiện chiến lược phát triển của PTSC M&C đến năm 2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Phân tích môi trường bên ngoài: Qua ma trận EFE, PTSC M&C nhận diện được khoảng 15 yếu tố cơ hội và thách thức chính. Tổng điểm EFE đạt khoảng 2,8, cho thấy công ty có khả năng phản ứng tốt với các cơ hội và thách thức bên ngoài. Cơ hội lớn nhất đến từ xu hướng tăng trưởng ngành dầu khí Việt Nam và chính sách khuyến khích nội địa hóa dịch vụ dầu khí. Nguy cơ chủ yếu là biến động giá dầu thế giới và cạnh tranh gay gắt từ các nhà thầu quốc tế.

  2. Phân tích nội bộ: Ma trận IFE cho thấy PTSC M&C có tổng điểm khoảng 2,7, phản ánh điểm mạnh vượt trội về nguồn nhân lực chuyên môn cao, kinh nghiệm thực hiện dự án EPCI và hệ thống quản trị tương đối hiệu quả. Tuy nhiên, công ty còn điểm yếu về cơ sở hạ tầng và công nghệ thiết bị chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh.

  3. Ma trận SWOT: Kết quả phân tích SWOT xác định 4 nhóm chiến lược chính: (1) phát triển và mở rộng thị trường, (2) nâng cao năng lực cạnh tranh, (3) tăng cường đầu tư, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, (4) đổi mới quản lý và phát triển nguồn nhân lực. Mỗi nhóm chiến lược được xây dựng dựa trên sự kết hợp điểm mạnh, điểm yếu với cơ hội và thách thức.

  4. Lựa chọn chiến lược bằng QSPM: Ma trận QSPM đánh giá các phương án chiến lược dựa trên các yếu tố nội bộ và bên ngoài, cho thấy chiến lược phát triển mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh có điểm hấp dẫn cao nhất, lần lượt đạt 3,5 và 3,3 trên thang điểm 4. Chiến lược đầu tư hiện đại hóa và đổi mới quản lý cũng được đánh giá cao với điểm trên 3,0.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy PTSC M&C đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển nhờ vào chính sách nội địa hóa dịch vụ dầu khí và tiềm năng thị trường trong nước và khu vực. Tuy nhiên, thách thức từ biến động giá dầu và cạnh tranh quốc tế đòi hỏi công ty phải có chiến lược linh hoạt và hiệu quả.

Điểm mạnh về nguồn nhân lực và kinh nghiệm dự án là lợi thế cạnh tranh quan trọng, phù hợp với lý thuyết nguồn lực VRIN khi nguồn lực này có giá trị, hiếm, khó bắt chước và không thể thay thế. Tuy nhiên, điểm yếu về cơ sở hạ tầng và công nghệ cần được khắc phục để duy trì và nâng cao năng lực cạnh tranh.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành dịch vụ kỹ thuật dầu khí, việc tập trung vào phát triển thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh là xu hướng chung nhằm thích ứng với môi trường kinh doanh biến động. Việc sử dụng ma trận SWOT và QSPM giúp PTSC M&C có cái nhìn tổng thể và lựa chọn chiến lược phù hợp, đồng thời tạo cơ sở cho việc triển khai hiệu quả.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ ma trận SWOT, bảng điểm EFE và IFE, cũng như bảng tổng hợp điểm QSPM để minh họa mức độ hấp dẫn của các chiến lược.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Phát triển và mở rộng thị trường: Tăng cường hoạt động marketing, mở rộng mạng lưới khách hàng trong và ngoài nước, đặc biệt tập trung vào các thị trường khu vực Đông Nam Á. Mục tiêu tăng trưởng doanh thu dịch vụ kỹ thuật dầu khí ít nhất 15% mỗi năm đến năm 2025. Chủ thể thực hiện là Ban Kinh doanh và Marketing, triển khai ngay từ năm 2020.

  2. Nâng cao năng lực cạnh tranh: Đầu tư đào tạo nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án cho đội ngũ nhân sự, đồng thời áp dụng các tiêu chuẩn quản lý chất lượng quốc tế. Mục tiêu nâng cao năng suất lao động và giảm chi phí vận hành 10% trong vòng 3 năm. Ban Nhân sự và Ban Quản lý dự án chịu trách nhiệm, thực hiện từ năm 2020.

  3. Tăng cường đầu tư, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng: Đầu tư mua sắm trang thiết bị nâng hạ, tự động hóa và công nghệ mới nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và dịch vụ. Mục tiêu hoàn thành hiện đại hóa 70% cơ sở vật chất hiện có trước năm 2023. Ban Đầu tư và Kỹ thuật phối hợp thực hiện.

  4. Đổi mới quản lý và phát triển nguồn nhân lực: Tái cấu trúc mô hình quản lý công ty theo hướng tinh gọn, hiệu quả, đồng thời xây dựng chương trình đào tạo phát triển nguồn nhân lực thiết kế và kỹ thuật cao. Mục tiêu hoàn thành tái cấu trúc và triển khai chương trình đào tạo trong năm 2021. Ban Tổng Giám đốc và Ban Nhân sự chịu trách nhiệm.

Các giải pháp trên cần được theo dõi, đánh giá định kỳ hàng năm để điều chỉnh phù hợp với diễn biến thị trường và nội bộ công ty.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý PTSC M&C: Nhận diện rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chiến lược phát triển, từ đó xây dựng kế hoạch hành động cụ thể nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.

  2. Các doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí trong nước: Tham khảo mô hình phân tích môi trường kinh doanh, nội bộ và lựa chọn chiến lược phù hợp với đặc thù ngành và bối cảnh thị trường.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản trị kinh doanh, Kinh tế năng lượng: Tài liệu tham khảo về ứng dụng các công cụ quản trị chiến lược như SWOT, EFE, IFE, QSPM trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức liên quan đến ngành dầu khí: Hiểu rõ hơn về thực trạng và định hướng phát triển của các doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí, từ đó xây dựng chính sách hỗ trợ phù hợp.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao PTSC M&C cần hoàn thiện chiến lược đến năm 2025?
    Do biến động giá dầu và cạnh tranh ngày càng gay gắt, PTSC M&C cần có chiến lược rõ ràng để nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường và đảm bảo phát triển bền vững trong dài hạn.

  2. Phương pháp nào được sử dụng để phân tích chiến lược trong luận văn?
    Luận văn sử dụng kết hợp các công cụ phân tích chiến lược như ma trận SWOT, ma trận EFE và IFE để đánh giá môi trường bên ngoài và nội bộ, cùng với ma trận QSPM để lựa chọn chiến lược tối ưu.

  3. Nguồn lực nào được xem là lợi thế cạnh tranh của PTSC M&C?
    Nguồn lực nhân sự có trình độ chuyên môn cao, kinh nghiệm thực hiện dự án EPCI và hệ thống quản trị tương đối hiệu quả được đánh giá là nguồn lực VRIN, tạo lợi thế cạnh tranh bền vững cho công ty.

  4. Chiến lược phát triển thị trường được đề xuất như thế nào?
    Chiến lược tập trung mở rộng mạng lưới khách hàng trong và ngoài nước, đặc biệt là thị trường khu vực Đông Nam Á, nhằm tăng trưởng doanh thu dịch vụ kỹ thuật dầu khí ít nhất 15% mỗi năm.

  5. Làm thế nào để PTSC M&C nâng cao năng lực cạnh tranh?
    Bằng cách đầu tư đào tạo nâng cao trình độ nhân sự, áp dụng tiêu chuẩn quản lý chất lượng quốc tế, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng và đổi mới mô hình quản lý công ty theo hướng tinh gọn, hiệu quả.

Kết luận

  • PTSC M&C cần hoàn thiện chiến lược phát triển đến năm 2025 nhằm thích ứng với biến động thị trường dầu khí và cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
  • Phân tích môi trường bên ngoài và nội bộ cho thấy công ty có nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đối mặt với thách thức về công nghệ và cơ sở hạ tầng.
  • Các chiến lược phát triển mở rộng thị trường, nâng cao năng lực cạnh tranh, đầu tư hiện đại hóa và đổi mới quản lý được lựa chọn dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể với mục tiêu tăng trưởng doanh thu, nâng cao hiệu quả hoạt động và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở cho PTSC M&C và các doanh nghiệp dịch vụ kỹ thuật dầu khí khác trong việc xây dựng và triển khai chiến lược phát triển bền vững.

Hành động tiếp theo là triển khai các giải pháp đề xuất, theo dõi và đánh giá định kỳ để điều chỉnh chiến lược phù hợp với diễn biến thị trường và nội bộ công ty. Các nhà quản lý và chuyên gia trong ngành nên tham khảo nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả quản trị chiến lược trong lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí.