Tổng quan nghiên cứu

Hoạt động đấu thầu trong lĩnh vực xây dựng đóng vai trò then chốt trong việc lựa chọn nhà thầu đáp ứng các yêu cầu về kinh tế, kỹ thuật và tiến độ dự án. Tại Việt Nam, đặc biệt từ khi gia nhập WTO, nhu cầu đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng tăng mạnh, tạo cơ hội nhưng cũng đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp xây dựng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh. Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng Lilama, với lịch sử phát triển từ năm 2003, đã tham gia nhiều dự án quy mô lớn như Nhà máy nhiệt điện Uông Bí mở rộng 300MW, khu đô thị Trầm Sào, dự án Hapulico, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế xã hội. Tuy nhiên, để duy trì và nâng cao khả năng trúng thầu trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt, công ty cần bảo đảm các yếu tố then chốt như năng lực tài chính, nguồn nhân lực, máy móc thiết bị và khả năng lập hồ sơ dự thầu.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng bảo đảm các yếu tố nâng cao khả năng đấu thầu tại Lilama trong giai đoạn 2013-2017, từ đó đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm tăng cường năng lực cạnh tranh của công ty. Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại Lilama với dữ liệu tài chính, nhân sự, kết quả đấu thầu và các yếu tố liên quan trong khoảng thời gian năm năm. Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu, góp phần phát triển bền vững ngành xây dựng Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình về đấu thầu xây dựng, tập trung vào các khái niệm chính sau:

  • Đấu thầu xây dựng: Quá trình lựa chọn nhà thầu để ký kết và thực hiện hợp đồng xây lắp, bảo đảm tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế theo Luật Đấu thầu 2013.
  • Khả năng đấu thầu của doanh nghiệp xây dựng: Khả năng thắng thầu được quyết định bởi tổng hợp năng lực tài chính, nhân lực, kỹ thuật, máy móc thiết bị và kinh nghiệm tổ chức quản lý.
  • Các yếu tố nâng cao khả năng đấu thầu: Bao gồm năng lực tài chính, máy móc thiết bị, nguồn nhân lực, khả năng lập hồ sơ dự thầu, uy tín thương hiệu và các yếu tố hỗ trợ như marketing và liên doanh.
  • Nguyên tắc đấu thầu xây dựng: Công bằng, bí mật, công khai, hiệu quả kinh tế và tuân thủ pháp luật.

Khung lý thuyết này giúp hệ thống hóa các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng đấu thầu, làm cơ sở phân tích thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập và xử lý số liệu thứ cấp từ các nguồn chính thức của Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng Lilama, bao gồm báo cáo tài chính, hồ sơ năng lực, kết quả đấu thầu giai đoạn 2013-2017, cùng các tài liệu nghiên cứu, báo cáo ngành và văn bản pháp luật liên quan.

Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp thống kê mô tả, tổng hợp số liệu thành bảng biểu và biểu đồ để so sánh biến động qua các năm. Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ dữ liệu hoạt động của công ty trong giai đoạn 5 năm, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy. Phương pháp phân tích tập trung vào so sánh tỷ lệ trúng thầu, cơ cấu nguồn vốn, biến động nhân sự, hiệu quả kinh doanh và đánh giá các yếu tố kỹ thuật, tài chính, nhân lực.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2013 đến 2017, phù hợp với mục tiêu đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp phát triển trong giai đoạn tiếp theo.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Năng lực tài chính vững mạnh nhưng có biến động: Tổng nguồn vốn của Lilama tăng từ năm 2013 đến 2016, đạt khoảng 849 tỷ đồng năm 2016, trong đó vốn chủ sở hữu chiếm trên 96%. Tuy nhiên, năm 2017 tổng nguồn vốn giảm 11% so với năm trước, chủ yếu do chi trả cổ tức và giảm nợ phải trả. Điều này cho thấy công ty có khả năng tài chính tốt, ít phụ thuộc vào nợ vay, nhưng cần duy trì ổn định vốn để đảm bảo hoạt động liên tục.

  2. Kết quả đấu thầu tích cực với tỷ lệ trúng thầu cao: Giai đoạn 2013-2017, tỷ lệ trúng thầu về số lượng công trình dao động từ 41% đến 64%, tỷ lệ trúng thầu về giá trị đạt từ 23% đến 64%. Năm 2015 đạt tỷ lệ trúng thầu cao nhất về số lượng (64%) và giá trị (47%). Giá trị dự thầu tổng cộng khoảng 512 tỷ đồng, giá trị trúng thầu khoảng 118 tỷ đồng. Kết quả này phản ánh năng lực cạnh tranh và uy tín của công ty trên thị trường.

  3. Nguồn nhân lực tăng trưởng ổn định nhưng còn hạn chế về chất lượng: Số lượng lao động cuối kỳ tăng từ 174 người năm 2013 lên 310 người năm 2017, tăng gần 78%. Tuy nhiên, trình độ chuyên môn và kỹ năng của một số cán bộ, kỹ sư và công nhân chưa đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của các dự án. Công tác đào tạo còn hạn chế do ngân sách và chưa có bộ phận chuyên trách marketing để nâng cao hình ảnh công ty.

  4. Máy móc thiết bị hiện đại nhưng chưa đồng bộ và đồng thời chi phí quản lý cao: Hệ thống máy móc thiết bị đa dạng, khai thác tối đa công suất với 95% được kiểm định định kỳ. Tuy nhiên, một số thiết bị đã khấu hao hết, năng suất thấp, chi phí sửa chữa và tiêu hao nhiên liệu lớn, ảnh hưởng đến hiệu quả thi công và giá thành dự thầu.

Thảo luận kết quả

Các số liệu cho thấy Lilama có nền tảng tài chính vững chắc, giúp công ty tham gia nhiều gói thầu lớn và duy trì tỷ lệ trúng thầu cao. Việc vốn chủ sở hữu chiếm tỷ trọng lớn giúp giảm rủi ro tài chính và tăng uy tín với chủ đầu tư. Tuy nhiên, sự giảm sút vốn năm 2017 do chi trả cổ tức và giảm nợ phải trả cảnh báo công ty cần cân đối nguồn vốn để đảm bảo khả năng tài chính cho các dự án tiếp theo.

Nguồn nhân lực tăng về số lượng nhưng chưa đồng đều về chất lượng, đặc biệt trong bối cảnh yêu cầu kỹ thuật và tiến độ ngày càng khắt khe. So với các nghiên cứu ngành, việc đầu tư vào đào tạo và phát triển nhân lực là yếu tố quyết định nâng cao năng lực cạnh tranh lâu dài. Việc thiếu bộ phận chuyên trách marketing cũng làm giảm khả năng quảng bá thương hiệu, ảnh hưởng đến việc thu hút dự án mới.

Máy móc thiết bị hiện đại là lợi thế cạnh tranh, nhưng chi phí vận hành và bảo trì cao do thiết bị cũ và chưa đồng bộ làm giảm hiệu quả sử dụng vốn. Đây là điểm cần cải thiện để giảm giá thành dự thầu, tăng tính cạnh tranh về giá mà vẫn đảm bảo chất lượng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng doanh thu, tỷ lệ trúng thầu theo năm, bảng cơ cấu nguồn vốn và biểu đồ biến động nhân sự để minh họa rõ nét các xu hướng và vấn đề.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường quản lý và ổn định nguồn vốn tài chính

    • Hành động: Xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn, cân đối giữa vốn chủ sở hữu và vay nợ, hạn chế chi trả cổ tức quá mức trong giai đoạn đầu tư mở rộng.
    • Mục tiêu: Duy trì tổng nguồn vốn ổn định, đảm bảo khả năng thanh khoản và đầu tư cho các dự án mới.
    • Thời gian: Triển khai ngay trong năm tài chính tiếp theo.
    • Chủ thể: Ban Giám đốc, Phòng Tài chính - Kế toán.

  2. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thông qua đào tạo và tuyển dụng

    • Hành động: Xây dựng kế hoạch đào tạo kỹ thuật, quản lý dự án, kỹ năng lập hồ sơ dự thầu; tuyển dụng kỹ sư và chuyên gia có trình độ cao.
    • Mục tiêu: Đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và tiến độ thi công, nâng cao năng lực lập hồ sơ dự thầu.
    • Thời gian: Kế hoạch đào tạo hàng năm, đánh giá hiệu quả định kỳ.
    • Chủ thể: Phòng Tổ chức, Phòng Kinh tế Kỹ thuật.

  3. Đầu tư nâng cấp và đồng bộ hóa máy móc thiết bị thi công

    • Hành động: Thay thế thiết bị cũ, đầu tư công nghệ thi công hiện đại phù hợp với đặc điểm công trình và địa hình.
    • Mục tiêu: Tăng năng suất, giảm chi phí sửa chữa và tiêu hao nhiên liệu, nâng cao chất lượng thi công.
    • Thời gian: Lập kế hoạch đầu tư 3-5 năm.
    • Chủ thể: Ban Giám đốc, Phòng Quản lý máy.

  4. Cải thiện công tác lập hồ sơ dự thầu và dự báo giá

    • Hành động: Tăng cường phối hợp giữa các phòng ban, sử dụng phần mềm chuyên dụng, cập nhật thông tin thị trường và giá nguyên vật liệu.
    • Mục tiêu: Nâng cao chất lượng hồ sơ, xây dựng giá dự thầu cạnh tranh và hợp lý.
    • Thời gian: Áp dụng ngay cho các gói thầu trong năm tới.
    • Chủ thể: Phòng Phát triển dự án, Phòng Kinh tế Kỹ thuật.

  5. Phát triển hoạt động marketing và xây dựng thương hiệu

    • Hành động: Thành lập bộ phận marketing chuyên trách, tổ chức các chiến dịch quảng bá năng lực và thành tích thi công.
    • Mục tiêu: Tăng cường nhận diện thương hiệu, thu hút khách hàng và dự án mới.
    • Thời gian: Triển khai trong 12 tháng tới.
    • Chủ thể: Ban Giám đốc, Phòng Kinh doanh.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo và quản lý doanh nghiệp xây dựng

    • Lợi ích: Hiểu rõ các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng đấu thầu, từ đó xây dựng chiến lược phát triển phù hợp.
    • Use case: Đánh giá năng lực nội bộ, lập kế hoạch nâng cao hiệu quả đấu thầu.

  2. Nhà quản lý dự án và kỹ sư xây dựng

    • Lợi ích: Nắm bắt các tiêu chí kỹ thuật, tài chính và nhân lực cần thiết để tham gia đấu thầu thành công.
    • Use case: Chuẩn bị hồ sơ dự thầu, tổ chức thi công đảm bảo tiến độ và chất lượng.

  3. Các chuyên gia tư vấn và nghiên cứu trong lĩnh vực kinh tế xây dựng

    • Lợi ích: Cung cấp dữ liệu thực tiễn và phân tích chuyên sâu về năng lực đấu thầu doanh nghiệp xây dựng.
    • Use case: Phát triển các mô hình đánh giá năng lực, đề xuất chính sách hỗ trợ ngành.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức tài trợ vốn

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực đấu thầu của doanh nghiệp, từ đó hoàn thiện chính sách và quy định.
    • Use case: Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá năng lực nhà thầu, giám sát hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Khả năng tài chính ảnh hưởng thế nào đến kết quả đấu thầu?
    Khả năng tài chính mạnh giúp doanh nghiệp có thể huy động vốn thi công liên tục, đầu tư máy móc thiết bị và đảm bảo tiến độ. Ví dụ, Lilama có vốn chủ sở hữu chiếm trên 96% tổng nguồn vốn, giúp giảm rủi ro tài chính và tăng uy tín với chủ đầu tư.

  2. Làm thế nào để nâng cao chất lượng hồ sơ dự thầu?
    Cần phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban, khảo sát hiện trường kỹ lưỡng, cập nhật thông tin thị trường và sử dụng phần mềm chuyên dụng. Hồ sơ dự thầu chất lượng cao tăng khả năng trúng thầu và giảm rủi ro pháp lý.

  3. Tại sao máy móc thiết bị lại quan trọng trong đấu thầu xây dựng?
    Máy móc thiết bị hiện đại giúp nâng cao năng suất, giảm chi phí và đảm bảo chất lượng công trình. Lilama khai thác tối đa công suất máy móc với 95% thiết bị được kiểm định định kỳ, góp phần nâng cao khả năng thi công.

  4. Vai trò của marketing trong lĩnh vực xây dựng là gì?
    Marketing giúp xây dựng thương hiệu, quảng bá năng lực và kinh nghiệm thi công, từ đó thu hút khách hàng và dự án mới. Việc thiếu bộ phận marketing chuyên trách tại Lilama là hạn chế cần khắc phục.

  5. Liên doanh có tác động thế nào đến khả năng đấu thầu?
    Liên doanh giúp doanh nghiệp kết hợp thế mạnh, tăng năng lực tài chính và kỹ thuật, mở rộng quy mô dự án tham gia. Đây là chiến lược hiệu quả để tham gia các gói thầu lớn, phức tạp vượt quá khả năng đơn lẻ.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về đấu thầu xây dựng và các yếu tố nâng cao khả năng đấu thầu doanh nghiệp.
  • Phân tích thực trạng tại Công ty Cổ phần Đầu tư xây dựng Lilama giai đoạn 2013-2017 cho thấy công ty có nền tảng tài chính vững, tỷ lệ trúng thầu cao nhưng còn tồn tại hạn chế về nhân lực, máy móc và marketing.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm tăng cường năng lực tài chính, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đầu tư máy móc thiết bị, cải thiện công tác lập hồ sơ dự thầu và phát triển marketing.
  • Kiến nghị hoàn thiện thể chế và pháp luật đấu thầu để hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng phát triển bền vững.
  • Khuyến nghị Lilama triển khai các giải pháp trong giai đoạn 2019-2025 nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường.

Call-to-action: Các doanh nghiệp xây dựng và cơ quan quản lý nên tham khảo nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả hoạt động đấu thầu, góp phần phát triển ngành xây dựng Việt Nam bền vững.