Nghiên Cứu Biện Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Phân Phối Dịch Vụ Giao Nhận Tại Hải Phòng

• Tác giả: Nguyen Thi Thanh Truc
• Người hướng dẫn: ThS. Pham Thi Mai Phuong
• Trường học: Trường Đại học Hàng hải Việt Nam
• Chuyên ngành: Logistics
• Đề tài: Nghiên Cứu Biện Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Phân Phối Dịch Vụ Giao Nhận Tại Hải Phòng
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hải Phòng

Mục lục chi tiết

• LỜI CẢM ƠN
• LỜI CAM ĐOAN
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG GIAO NHẬN
• 1.1. Khái quát về hoạt động giao nhận
• 1.1.1. Khái niệm về hoạt động giao nhận hàng hóa
• 1.1.2. Vai trò của hoạt động giao nhận hàng hóa
• 1.2. Khái quát về người giao nhận
• 1.2.1. Khái niệm người giao nhận
• 1.2.2. Trách nhiệm của người giao nhận
• 1.2.2.1. Khi người giao nhận là đại lý của chủ hàng (Agent)
• 1.2.2.2. Khi người giao nhận là người chuyên chở (Principal carrier)
• 1.3. Vai trò của các công ty dịch vụ giao nhận
• 1.4. Tổng quan các bài nghiên cứu khoa học liên quan đến dịch vụ giao nhận và chuyển đổi số trong các doanh nghiệp Logistics
• 2. CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÂN PHỐI DỊCH VỤ GIAO NHẬN TẠI HẢI PHÒNG
• 2.1. Kết quả khảo sát
• 2.2. Phân tích thực trạng phân phối dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng
• 3. CHƯƠNG 3: NGHIÊN CỨU BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ PHÂN PHỐI DỊCH VỤ GIAO NHẬN TẠI HẢI PHÒNG: ỨNG DỤNG HỆ THỐNG GỢI Ý PHÁT TRIỂN ỨNG DỤNG BÁO GIÁ TỰ ĐỘNG
• 3.1. Khái quát về hệ thống gợi ý (Recommender Systems)
• 3.1.1. Khái niệm hệ thống gợi ý
• 3.1.2. Một số phần mềm, ứng dụng sử dụng hệ thống gợi ý
• 3.1.3. Cách thức hoạt động của hệ thống gợi ý
• 3.1.4. Đánh giá các nghiên cứu khoa học trong nước và quốc tế về hệ thống
• 3.2. Ứng dụng SQT — Smart Quotation & Tracking
• 3.2.1. Cách thức thao tác trên ứng dụng SQT đối với khách hàng
• 3.2.2. Tính mới của giải pháp
• 3.2.3. Đánh giá hiệu quả tài chính phát triển ứng dụng SQT
• 3.2.4. Định hướng phát triển ứng dụng SQT trong tương lai
• TÀI LIỆU THAM KHẢO
• DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
• DANH MỤC CÁC BẢNG SỐ
• DANH MỤC HÌNH ẢNH
• MỞ ĐẦU

Tóm tắt

I. Tổng quan về nâng cao hiệu quả giao nhận tại Hải Phòng

Hải Phòng, với vị thế là cửa ngõ giao thương quan trọng nhất miền Bắc Việt Nam, đang chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của ngành dịch vụ giao nhận. Nền kinh tế hội nhập đòi hỏi một chuỗi cung ứng linh hoạt và hiệu quả, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc nâng cao hiệu quả phân phối dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng. Hoạt động này không chỉ là một hành vi thương mại đơn thuần mà còn là huyết mạch kết nối sản xuất với thị trường toàn cầu. Theo định nghĩa của FIATA, dịch vụ giao nhận bao gồm một chuỗi các hoạt động phức tạp từ vận chuyển, lưu kho, đóng gói đến các thủ tục hải quan, đòi hỏi sự chuyên nghiệp và chính xác cao. Vai trò của các công ty giao nhận tại đây là cực kỳ quan trọng, giúp các doanh nghiệp xuất nhập khẩu tiết kiệm chi phí, thời gian và tập trung vào năng lực cốt lõi. Tuy nhiên, để thực sự tối ưu hóa logistics tại Hải Phòng, các doanh nghiệp cần vượt qua nhiều thách thức, từ cạnh tranh gay gắt đến áp lực chuyển đổi số. Việc nghiên cứu các biện pháp cải tiến, đặc biệt là ứng dụng công nghệ, trở thành yếu tố sống còn để tăng tốc độ giao hàng, giảm thiểu chi phí và nâng cao sự hài lòng của khách hàng. Bối cảnh này đòi hỏi một cái nhìn toàn diện về thực trạng, xác định rõ các điểm nghẽn và đề xuất các giải pháp vận tải hiệu quả, mở đường cho sự phát triển bền vững của toàn ngành.

1.1. Vai trò cốt lõi của dịch vụ giao nhận trong nền kinh tế

Dịch vụ giao nhận hàng hóa đóng vai trò là cầu nối không thể thiếu trong thương mại quốc tế. Hoạt động này tạo điều kiện cho hàng hóa lưu thông nhanh chóng và an toàn, giúp các nhà sản xuất tiếp cận thị trường toàn cầu một cách hiệu quả. Theo tài liệu nghiên cứu, người giao nhận không chỉ tổ chức vận chuyển mà còn đảm nhận các dịch vụ liên quan như lưu kho, làm thủ tục hải quan và tư vấn. Điều này giúp các doanh nghiệp xuất nhập khẩu giảm chi phí vận hành logistics đáng kể, không cần đầu tư vào hệ thống kho bãi hay phương tiện vận tải riêng. Hơn nữa, các công ty dịch vụ giao nhận chuyên nghiệp giúp đẩy nhanh tốc độ quay vòng của phương tiện vận tải, góp phần ổn định giá cả thị trường và thúc đẩy hội nhập kinh tế giữa các quốc gia. Tại một trung tâm lớn như Hải Phòng, vai trò này càng trở nên quan trọng, hỗ trợ đắc lực cho hoạt động vận chuyển hàng hóa cảng Hải Phòng.

1.2. Lợi thế và tiềm năng phát triển logistics tại Hải Phòng

Hải Phòng sở hữu những lợi thế địa lý và hạ tầng vượt trội để trở thành một trung tâm logistics hàng đầu. Với hệ thống cảng biển hiện đại, bao gồm cảng nước sâu có khả năng đón tàu trọng tải lớn, thành phố là điểm kết nối trực tiếp với nhiều tuyến hàng hải quốc tế. Các công trình hạ tầng giao thông trọng điểm như đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, cao tốc Hải Phòng - Hạ Long đã tạo ra một mạng lưới kết nối liền mạch giữa cảng biển và các khu công nghiệp phía Bắc. Theo nghiên cứu, Hải Phòng thu hút một lượng lớn vốn đầu tư FDI vào lĩnh vực vận tải và kho bãi. Những yếu tố này tạo ra một tiềm năng khổng lồ cho việc phát triển các dịch vụ chuyển phát nhanh Hải Phòng và các giải pháp logistics tích hợp, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nền kinh tế.

II. Top 3 thách thức của dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng

Mặc dù sở hữu tiềm năng lớn, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực phân phối dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng đang đối mặt với nhiều thách thức đáng kể. Khó khăn lớn nhất đến từ sự cạnh tranh khốc liệt. Thị trường không chỉ có sự tham gia của các doanh nghiệp trong nước mà còn có các tập đoàn logistics quốc tế với tiềm lực tài chính và công nghệ vượt trội. Khảo sát thực trạng cho thấy phần lớn doanh nghiệp tại đây có quy mô vừa và nhỏ, hạn chế về vốn và nguồn nhân lực, khiến họ gặp khó trong việc mở rộng thị trường. Thách thức thứ hai là rào cản trong quá trình chuyển đổi số. Việc áp dụng công nghệ để tối ưu hóa logistics tại Hải Phòng là xu hướng tất yếu, nhưng nhiều công ty lại vấp phải khó khăn về chi phí đầu tư, nhận thức của lãnh đạo và trình độ nhân sự. Cuối cùng, các yếu tố khách quan như bất ổn kinh tế toàn cầu, biến động chính trị và các sự kiện như khủng hoảng Biển Đỏ đã tác động tiêu cực đến chi phí vận tải và lưu lượng hàng hóa. Việc tìm ra lời giải cho những bài toán này là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp có thể cải thiện chuỗi cung ứng và tồn tại bền vững.

2.1. Cạnh tranh gay gắt và hạn chế về quy mô doanh nghiệp

Thị trường giao nhận tại Hải Phòng có tính cạnh tranh rất cao. Theo kết quả khảo sát từ tài liệu gốc, có đến 70.73% doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp này bị hạn chế về vốn, nhân lực và kinh nghiệm hoạt động quốc tế. Họ không chỉ cạnh tranh lẫn nhau mà còn phải đối đầu trực tiếp với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, những đơn vị sở hữu cơ sở hạ tầng hiện đại và mạng lưới toàn cầu. Sự chênh lệch về quy mô và năng lực khiến các công ty nội địa gặp khó khăn trong việc tiếp cận các khách hàng lớn và các thị trường quốc tế, từ đó bỏ lỡ nhiều cơ hội kinh doanh và tăng trưởng doanh thu.

2.2. Rào cản chuyển đổi số Tài chính và nhận thức

Chuyển đổi số là chìa khóa để nâng cao hiệu quả phân phối, nhưng đây cũng là một trong những trở ngại lớn nhất. Khảo sát chỉ ra rằng khó khăn về tài chính là rào cản hàng đầu, được 76.83% người tham gia bình chọn. Chi phí đầu tư cho các giải pháp công nghệ như hệ thống quản lý vận tải (TMS) hay phần mềm quản lý giao hàng là rất lớn đối với các doanh nghiệp nhỏ. Bên cạnh đó, nhận thức của lãnh đạo (chiếm 63.41%) và trình độ công nghệ của nguồn nhân lực (chiếm 54.88%) cũng là những yếu tố cản trở. Nhiều nhà quản lý chưa có kiến thức sâu về công nghệ và ngần ngại thay đổi mô hình vận hành truyền thống, dẫn đến sự chậm trễ trong việc áp dụng các giải pháp tự động hóa quy trình giao nhận.

2.3. Áp lực từ biến động kinh tế và chuỗi cung ứng toàn cầu

Các yếu tố vĩ mô và sự kiện quốc tế đã và đang gây áp lực nặng nề lên ngành giao nhận. Hậu quả của đại dịch COVID-19, khủng hoảng kinh tế toàn cầu và các xung đột địa chính trị đã làm giảm nhu cầu vận tải và tăng chi phí. Tài liệu nghiên cứu đã đề cập đến cuộc khủng hoảng tại Biển Đỏ, một sự kiện khiến giá cước vận chuyển sang châu Âu và Mỹ tăng đột biến. Cụ thể, giá cước đi Hamburg (Đức) đã tăng gần gấp ba lần chỉ trong một tháng. Những biến động này đòi hỏi các công ty phải liên tục cập nhật và tìm kiếm các tuyến đường thương mại an toàn, hiệu quả, tạo ra một bài toán khó về việc cân bằng giữa chi phí và chất lượng dịch vụ để duy trì khả năng cạnh tranh.

III. Hướng dẫn ứng dụng công nghệ nâng cao hiệu quả phân phối

Để giải quyết các thách thức hiện hữu, việc ứng dụng công nghệ được xem là biện pháp đột phá nhằm nâng cao hiệu quả phân phối dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng. Trọng tâm của giải pháp này là phát triển các công cụ thông minh, tự động hóa các quy trình thủ công và cung cấp dữ liệu minh bạch cho khách hàng. Nghiên cứu đã đề xuất một giải pháp cụ thể: phát triển ứng dụng di động SQT (Smart Quotation & Tracking) dựa trên nền tảng Hệ thống gợi ý (Recommender Systems). Công nghệ này không chỉ giúp tự động hóa quy trình giao nhận mà còn cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng. Bằng cách phân tích dữ liệu lịch sử, hệ thống có thể tự động đề xuất các gói cước và dịch vụ phù hợp nhất. Việc tích hợp các công nghệ như hệ thống theo dõi đơn hàng thời gian thực qua GPS và các nền tảng quản lý tập trung giúp doanh nghiệp kiểm soát chặt chẽ toàn bộ chu trình vận hành. Đây là một giải pháp vận tải hiệu quả, giúp giảm chi phí vận hành logistics và tăng cường lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

3.1. SQT Giải pháp ứng dụng báo giá và theo dõi tự động

Ứng dụng SQT được đề xuất như một giải pháp công nghệ toàn diện, tập trung vào ba chức năng chính để cải thiện dịch vụ. Chức năng cốt lõi là báo giá tự động, sử dụng Hệ thống gợi ý để phân tích lịch sử tra cứu của khách hàng và tự động gửi thông báo về giá cước mới hoặc các chương trình ưu đãi. Thứ hai là chức năng đặt lịch hẹn và trao đổi hồ sơ, giúp cả nhân viên và khách hàng quản lý chứng từ đúng hạn, tránh các rủi ro phát sinh. Cuối cùng, SQT cung cấp hệ thống theo dõi đơn hàng thời gian thực thông qua định vị GPS, cho phép khách hàng giám sát vị trí và tiến trình lô hàng một cách trực quan. Giải pháp này giúp các công ty nâng cao sự hài lòng của khách hàng bằng cách cung cấp dịch vụ minh bạch, nhanh chóng và tiện lợi.

3.2. Sức mạnh của Hệ thống gợi ý trong logistics

Hệ thống gợi ý (Recommender Systems) là công nghệ nền tảng của ứng dụng SQT. Thay vì để khách hàng phải chủ động tìm kiếm, hệ thống này sẽ phân tích các hành vi trong quá khứ như các tuyến đường, loại hàng hóa, hãng tàu mà khách hàng thường xuyên tra cứu. Dựa trên dữ liệu này, nó có thể dự đoán nhu cầu và tự động đề xuất các gói cước phù hợp nhất khi có thông tin mới. Cách tiếp cận này giúp logistics cho thương mại điện tử và các ngành khác trở nên thông minh hơn. Nó không chỉ tiết kiệm thời gian cho khách hàng mà còn là công cụ hỗ trợ đắc lực cho đội ngũ bán hàng, giúp họ tiếp cận đúng đối tượng với đúng sản phẩm, từ đó nâng cao tỷ lệ giao hàng thành công và hiệu quả kinh doanh.

IV. Phương pháp tối ưu hóa logistics và chuỗi cung ứng

Bên cạnh việc áp dụng một ứng dụng cụ thể, việc tối ưu hóa logistics tại Hải Phòng đòi hỏi một chiến lược cải tiến toàn diện trên nhiều phương diện của chuỗi cung ứng. Trọng tâm là phải tối ưu hóa quy trình từ khâu đầu đến khâu cuối. Điều này bao gồm việc áp dụng các phương pháp quản lý kho bãi thông minh để giảm thời gian xử lý đơn hàng và tăng độ chính xác trong kiểm kê. Một yếu tố quan trọng khác là cải thiện hiệu quả của giao hàng chặng cuối (last-mile delivery), khâu tốn kém và ảnh hưởng trực tiếp nhất đến trải nghiệm khách hàng. Việc sử dụng các phần mềm quản lý giao hàng để lên kế hoạch lộ trình tối ưu có thể giúp giảm chi phí vận hành logistics và tăng tốc độ giao hàng. Song song đó, việc đào tạo nhân sự để nâng cao kỹ năng và thái độ phục vụ chuyên nghiệp cũng là một phần không thể thiếu. Một chuỗi cung ứng được tối ưu hóa toàn diện sẽ tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững, giúp doanh nghiệp không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong thị trường giao nhận đầy biến động tại Hải Phòng.

4.1. Cải thiện hiệu quả giao hàng chặng cuối Last mile Delivery

Giao hàng chặng cuối là bước cuối cùng nhưng lại quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng, quyết định lớn đến sự hài lòng của khách hàng. Để tối ưu hóa khâu này, các doanh nghiệp cần áp dụng công nghệ để lập kế hoạch lộ trình thông minh, phân bổ đơn hàng cho tài xế một cách hợp lý và cung cấp khả năng theo dõi thời gian thực. Việc này không chỉ giúp giảm thời gian di chuyển và tiết kiệm nhiên liệu mà còn cho phép khách hàng chủ động nắm bắt thông tin về đơn hàng của mình. Đối với các doanh nghiệp logistics cho thương mại điện tử tại Hải Phòng, việc đầu tư vào các giải pháp last-mile hiệu quả sẽ giúp tăng tỷ lệ giao hàng thành công và xây dựng lòng trung thành của khách hàng.

4.2. Tự động hóa và quản lý kho bãi thông minh

Kho bãi là một mắt xích quan trọng trong hoạt động phân phối. Quản lý kho bãi thông minh thông qua việc ứng dụng hệ thống quản lý kho (WMS), mã vạch, và tự động hóa giúp giảm thiểu sai sót của con người, tăng tốc độ xử lý đơn hàng và tối ưu hóa không gian lưu trữ. Các công nghệ như robot tự hành (AGV) hay drone kiểm kê đang dần được áp dụng để tự động hóa quy trình giao nhận ngay từ trong kho. Việc cung cấp các dịch vụ kho bãi và hoàn tất đơn hàng (fulfillment) một cách chuyên nghiệp sẽ giúp các doanh nghiệp tại Hải Phòng xử lý khối lượng hàng hóa lớn một cách hiệu quả, đặc biệt trong các mùa cao điểm.

V. Xu hướng tương lai cho dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng

Tương lai của ngành dịch vụ giao nhận tại Hải Phòng sẽ được định hình bởi sự tích hợp sâu rộng của công nghệ và sự liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp. Giải pháp công nghệ như ứng dụng SQT chỉ là bước khởi đầu. Định hướng phát triển trong tương lai không chỉ dừng lại ở việc báo giá hay theo dõi đơn hàng, mà sẽ tiến tới một nền tảng logistics toàn diện. Ở đó, toàn bộ quy trình từ tạo chứng từ, ký hợp đồng thông minh (smart contract) đến thanh toán đều được số hóa. Xu hướng này sẽ tạo ra một hệ sinh thái logistics nơi các doanh nghiệp giao nhận, chủ hàng, đối tác vận tải và cả đại lý nước ngoài có thể tương tác và thực hiện các tác nghiệp chuyên biệt trên cùng một nền tảng. Việc hình thành các mạng lưới doanh nghiệp logistics quy mô lớn, có khả năng dẫn dắt thị trường, sẽ là chìa khóa để cải thiện chuỗi cung ứng và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành logistics Việt Nam nói chung và Hải Phòng nói riêng trên trường quốc tế.

5.1. Lộ trình phát triển giải pháp công nghệ toàn diện

Nghiên cứu đã vạch ra một lộ trình phát triển ứng dụng SQT theo ba giai đoạn rõ ràng. Giai đoạn đầu tập trung vào các chức năng cốt lõi như báo giá tự động và quản lý đơn hàng. Giai đoạn hai sẽ mở rộng, tích hợp thêm các nghiệp vụ khác như tạo giấy tờ giao nhận và thanh toán trực tuyến. Giai đoạn cuối cùng hướng tới một giải pháp công nghệ logistics toàn diện, nơi tất cả các bên liên quan, từ nhân viên, khách hàng đến đối tác, đều có thể thực hiện công việc trên một hệ thống duy nhất. Lộ trình này phản ánh xu hướng phát triển từ các giải pháp đơn lẻ đến các nền tảng tích hợp, giúp tối ưu hóa logistics tại Hải Phòng một cách hệ thống và bền vững.

5.2. Tăng cường liên kết để tạo mạng lưới logistics mạnh

Một trong những điểm yếu của ngành logistics Việt Nam, theo tài liệu phân tích, là sự liên kết lỏng lẻo giữa các doanh nghiệp. Tương lai đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa các công ty giao nhận với nhau và với các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu. Việc hình thành các mạng lưới logistics có quy mô lớn sẽ giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tận dụng được thế mạnh của nhau, tạo ra các dịch vụ kho bãi và hoàn tất đơn hàng (fulfillment) tích hợp, và đủ sức cạnh tranh với các đối thủ quốc tế. Sự liên kết này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả phân phối mà còn là nền tảng để xây dựng một thương hiệu logistics mạnh cho Hải Phòng.