Tổng quan nghiên cứu

Nguồn nhân lực (NNL) đóng vai trò quyết định trong sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp (DN), đặc biệt trong bối cảnh hội nhập quốc tế và nền kinh tế tri thức. Tại Việt Nam, các DN ngày càng nhận thức rõ vai trò của NNL, tuy nhiên việc nâng cao chất lượng NNL vẫn còn nhiều thách thức do đặc điểm, điều kiện và cách thức quản trị khác nhau. Công ty Trách nhiệm hữu hạn Hàng nhập khẩu Châu Âu (EUI) là một DN chuyên cung cấp và phân phối hàng gia dụng nhập khẩu từ các nước châu Âu, với quy mô lao động khoảng 198 người tính đến năm 2020. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực nâng cao chất lượng NNL, nhưng chất lượng nhân lực của công ty vẫn chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu sản xuất kinh doanh (SXKD), đặc biệt trong công tác tuyển dụng, đào tạo và cải thiện điều kiện làm việc.

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng nâng cao chất lượng NNL tại Công ty EUI trong giai đoạn 2017-2020 và đề xuất các giải pháp khả thi đến năm 2025 nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn nhân lực, góp phần phát triển bền vững DN. Nghiên cứu tập trung vào ba mặt chính của chất lượng NNL: thể lực, trí lực và tâm lực, đồng thời xem xét cơ cấu nguồn nhân lực và các yếu tố ảnh hưởng bên trong, bên ngoài DN. Ý nghĩa của nghiên cứu được thể hiện qua việc cung cấp cơ sở khoa học cho công tác quản trị nhân lực, giúp DN nâng cao năng suất lao động, cải thiện đời sống người lao động và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị nhân lực hiện đại, tập trung vào ba khái niệm chính:

  • Nguồn nhân lực trong tổ chức: Bao gồm tất cả cá nhân tham gia hoạt động của DN, được phân loại theo chức năng công việc như nhân công trực tiếp, gián tiếp, bộ phận bán hàng và quản lý hành chính. NNL là tài nguyên quý giá nhất, quyết định sự thành bại của tổ chức.

  • Chất lượng nguồn nhân lực: Được đánh giá qua ba mặt thể lực (sức khỏe thể chất và tinh thần), trí lực (trình độ học vấn, chuyên môn, kỹ năng, kinh nghiệm) và tâm lực (ý thức, đạo đức, tác phong, tinh thần trách nhiệm). Chất lượng NNL phản ánh sự tương thích giữa năng lực cá nhân và yêu cầu công việc.

  • Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực: Là quá trình biến đổi tích cực về số lượng, chất lượng và cơ cấu NNL nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu hoạt động của DN. Bao gồm các hoạt động đào tạo, chăm sóc sức khỏe, cải thiện môi trường làm việc và xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng NNL như đặc điểm SXKD, nhận thức quản trị, chính sách đầu tư, năng lực quản lý nhân sự, chất lượng NNL xã hội, giáo dục đào tạo quốc dân, và tác động của cuộc cách mạng công nghệ 4.0.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định lượng và định tính:

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thống kê nội bộ của Công ty EUI giai đoạn 2017-2020, bao gồm cơ cấu nhân lực, trình độ chuyên môn, kết quả SXKD, khảo sát ý kiến cán bộ quản lý và người lao động.

  • Phương pháp thu thập dữ liệu: Khảo sát bằng phiếu hỏi với 120 phiếu phát ra (20 cho cán bộ quản lý, 100 cho nhân viên), thu về 107 phiếu hợp lệ; phỏng vấn ngẫu nhiên 7 nhân viên để đối chứng thông tin.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phần mềm Excel để tổng hợp, phân tích số liệu thống kê; phân tích nội dung phỏng vấn để làm rõ các vấn đề thực tiễn; so sánh kết quả với các nghiên cứu và kinh nghiệm của các DN cùng ngành.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2017-2020, đề xuất giải pháp đến năm 2025 nhằm nâng cao chất lượng NNL tại Công ty EUI.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Quy mô và cơ cấu nhân lực: Số lượng lao động giảm từ 285 người năm 2017 xuống còn 186 người năm 2019, sau đó tăng nhẹ lên 198 người năm 2020. Tỷ lệ lao động nữ chiếm khoảng 52,1%, cao hơn nam giới (47,9%). Cơ cấu nhân lực được tinh gọn theo hướng chuyên nghiệp và hiệu quả.

  2. Trình độ chuyên môn: 95,45% lao động có trình độ đại học, 1,51% cao đẳng và 3,22% phổ thông. Tuy nhiên, năng lực thực tế còn hạn chế, nhiều nhân viên cần được hướng dẫn chi tiết trong công việc.

  3. Kết quả SXKD: Doanh thu năm 2019 giảm 8.118 triệu đồng so với năm 2018, nhưng tăng 9.330 triệu đồng so với năm 2017. Lợi nhuận trước thuế năm 2019 giảm 878 triệu đồng so với năm 2018. Thu nhập bình quân đầu người tăng từ 7 triệu đồng năm 2017 lên 9,2 triệu đồng năm 2019, và 9,4 triệu đồng năm 2020.

  4. Thực trạng nâng cao chất lượng NNL: Công ty đã tổ chức khám sức khỏe định kỳ, cải thiện môi trường làm việc, nhưng các hoạt động đào tạo, bồi dưỡng còn hạn chế do nguồn lực tài chính và năng lực quản lý nhân sự yếu kém. Phòng nhân sự chỉ có 7 người, phần lớn không có chuyên môn quản trị nhân lực.

Thảo luận kết quả

Việc giảm quy mô lao động trong giai đoạn 2017-2019 phản ánh quá trình tái cơ cấu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng NNL. Tỷ lệ lao động nữ cao cho thấy sự tham gia tích cực của phụ nữ trong DN, phù hợp với xu hướng xã hội hiện nay. Trình độ đại học chiếm ưu thế là điểm mạnh, nhưng sự chênh lệch giữa bằng cấp và năng lực thực tế cho thấy cần tăng cường đào tạo thực hành và kỹ năng mềm.

Kết quả SXKD có sự biến động do ảnh hưởng của dịch Covid-19 và tái cấu trúc nhân sự, tuy nhiên thu nhập bình quân tăng cho thấy hiệu quả sử dụng NNL được cải thiện. Các hoạt động nâng cao thể lực, trí lực và tâm lực chưa đồng bộ, đặc biệt là công tác đào tạo và quản lý nhân sự còn yếu, ảnh hưởng đến chất lượng NNL tổng thể.

So sánh với các DN cùng ngành, như Công ty TNHH hàng hải & xuất nhập khẩu Biển Việt và Công ty cổ phần Thương mại và Du lịch HBS Việt Nam, cho thấy các DN này đầu tư bài bản vào đào tạo, bồi dưỡng và xây dựng văn hóa doanh nghiệp, từ đó nâng cao chất lượng NNL hiệu quả hơn. Công ty EUI cần học hỏi kinh nghiệm này để cải thiện.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu nhân lực theo giới tính, trình độ chuyên môn và biểu đồ doanh thu, lợi nhuận qua các năm để minh họa xu hướng và hiệu quả SXKD.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác đào tạo và bồi dưỡng: Xây dựng kế hoạch đào tạo bài bản, kết hợp đào tạo trong công việc và ngoài công việc, tập trung nâng cao kỹ năng thực hành, kỹ năng mềm và ngoại ngữ. Mục tiêu tăng tỷ lệ nhân viên đạt chuẩn kỹ năng chuyên môn lên 90% trong vòng 3 năm. Phòng nhân sự phối hợp với các phòng ban triển khai.

  2. Củng cố năng lực quản lý nhân sự: Tuyển dụng hoặc đào tạo chuyên sâu cho đội ngũ nhân sự, xây dựng tiêu chuẩn chức danh, phân tích công việc rõ ràng. Mục tiêu hoàn thiện bộ máy nhân sự chuyên nghiệp trước năm 2023. Ban lãnh đạo công ty chịu trách nhiệm chỉ đạo.

  3. Cải thiện môi trường làm việc và chăm sóc sức khỏe: Đầu tư trang thiết bị, cải thiện điều kiện lao động, tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao thường xuyên nhằm nâng cao thể lực và tâm lực người lao động. Mục tiêu giảm tỷ lệ nghỉ ốm và tăng sự hài lòng của nhân viên lên 85% trong 2 năm tới. Phòng hành chính phối hợp thực hiện.

  4. Xây dựng chính sách đãi ngộ và động viên phù hợp: Rà soát, điều chỉnh chính sách lương thưởng, khen thưởng gắn với hiệu quả công việc và năng lực cá nhân để tạo động lực phấn đấu. Mục tiêu tăng tỷ lệ giữ chân nhân viên chủ chốt lên 95% trong 3 năm. Ban lãnh đạo và phòng nhân sự phối hợp thực hiện.

  5. Ứng dụng công nghệ trong quản trị nhân lực: Áp dụng phần mềm quản lý nhân sự để theo dõi, đánh giá hiệu quả công việc, hỗ trợ tuyển dụng và đào tạo. Mục tiêu hoàn thành triển khai hệ thống trước năm 2024. Phòng IT và nhân sự phối hợp.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp: Giúp hiểu rõ vai trò và tầm quan trọng của nâng cao chất lượng NNL, từ đó xây dựng chiến lược phát triển nhân lực phù hợp với mục tiêu kinh doanh.

  2. Phòng nhân sự và quản lý nhân lực: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để cải tiến công tác tuyển dụng, đào tạo, đánh giá và phát triển nhân viên, nâng cao hiệu quả quản trị nhân lực.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản trị nhân lực: Là tài liệu tham khảo quý giá về lý thuyết và phương pháp nghiên cứu nâng cao chất lượng NNL trong DN, đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu.

  4. Các doanh nghiệp trong ngành xuất nhập khẩu và phân phối hàng hóa: Học hỏi kinh nghiệm, bài học thực tiễn và áp dụng các giải pháp nâng cao chất lượng NNL phù hợp với đặc thù ngành nghề và quy mô DN.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao nâng cao chất lượng nguồn nhân lực lại quan trọng đối với doanh nghiệp?
    Chất lượng NNL quyết định năng suất, hiệu quả công việc và khả năng cạnh tranh của DN. NNL chất lượng cao giúp DN thích ứng nhanh với thay đổi thị trường và công nghệ, từ đó phát triển bền vững.

  2. Các yếu tố cấu thành chất lượng nguồn nhân lực là gì?
    Chất lượng NNL được cấu thành bởi ba yếu tố chính: thể lực (sức khỏe), trí lực (trình độ, kỹ năng, kinh nghiệm) và tâm lực (ý thức, đạo đức, tinh thần trách nhiệm). Ba yếu tố này tương tác chặt chẽ để tạo nên năng lực tổng thể của nhân viên.

  3. Phương pháp nào hiệu quả để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực?
    Kết hợp đào tạo chuyên môn, kỹ năng mềm, cải thiện môi trường làm việc, xây dựng văn hóa doanh nghiệp và chính sách đãi ngộ hợp lý là các phương pháp hiệu quả. Đào tạo trong công việc và đào tạo liên tục được đánh giá cao.

  4. Làm thế nào để đánh giá thực trạng chất lượng nguồn nhân lực trong doanh nghiệp?
    Có thể sử dụng khảo sát ý kiến nhân viên, phân tích số liệu về trình độ, kinh nghiệm, kết quả công việc, tỷ lệ nghỉ việc, mức độ hài lòng và các chỉ số hiệu quả SXKD để đánh giá toàn diện.

  5. Những thách thức chính khi nâng cao chất lượng nguồn nhân lực tại Công ty EUI là gì?
    Bao gồm nguồn lực tài chính hạn chế, năng lực quản lý nhân sự yếu, thiếu kế hoạch đào tạo bài bản, sự chênh lệch giữa trình độ học vấn và năng lực thực tế, cũng như ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 đến hoạt động SXKD.

Kết luận

  • Nguồn nhân lực là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững của Công ty TNHH hàng nhập khẩu Châu Âu, với chất lượng NNL hiện tại còn nhiều hạn chế cần khắc phục.
  • Chất lượng NNL được đánh giá qua ba mặt thể lực, trí lực và tâm lực, trong đó trình độ đại học chiếm ưu thế nhưng năng lực thực tế chưa đồng đều.
  • Công ty đã có những bước tiến trong tái cấu trúc nhân sự và cải thiện thu nhập, tuy nhiên công tác đào tạo và quản lý nhân sự còn yếu kém.
  • Đề xuất các giải pháp đồng bộ về đào tạo, quản lý, cải thiện môi trường làm việc và chính sách đãi ngộ nhằm nâng cao chất lượng NNL đến năm 2025.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để DN và các bên liên quan phát triển nguồn nhân lực hiệu quả, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững.

Hành động tiếp theo: Ban lãnh đạo Công ty cần triển khai ngay các giải pháp đề xuất, đồng thời xây dựng hệ thống đánh giá và theo dõi tiến độ thực hiện để đảm bảo hiệu quả. Các phòng ban liên quan cần phối hợp chặt chẽ trong công tác quản trị nhân lực.

Kêu gọi hành động: Các nhà quản lý, chuyên gia nhân sự và doanh nghiệp trong ngành nên tham khảo và áp dụng các kết quả nghiên cứu này để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững.