Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2016-2020, công tác quản lý vốn đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình đã có những bước phát triển quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội địa phương. Tỉnh Hòa Bình, thuộc vùng Tây Bắc với điều kiện địa hình phức tạp và nguồn lực hạn chế, đã tập trung quản lý hiệu quả nguồn vốn đầu tư công nhằm hoàn thiện kết cấu hạ tầng và nâng cao chất lượng cuộc sống người dân. Theo báo cáo của ngành, tổng kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn này đạt khoảng hàng nghìn tỷ đồng, trong đó tỷ lệ giải ngân vốn đạt khoảng 80%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại nhiều khó khăn như bố trí vốn dàn trải, tiến độ giải ngân chậm, đặc biệt là nguồn vốn ODA. Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng quản lý vốn đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình, xác định các yếu tố ảnh hưởng, đồng thời đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2021-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, trong khoảng thời gian từ năm 2016 đến 2020, với trọng tâm là các hoạt động quản lý, điều hành, thẩm định, phê duyệt và giám sát các dự án đầu tư công. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học cho các cơ quan quản lý nhà nước và các bên liên quan nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, góp phần phát triển kinh tế bền vững và cải thiện đời sống xã hội tại địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý vốn đầu tư công và mô hình đánh giá hiệu quả đầu tư công. Lý thuyết quản lý vốn đầu tư công tập trung vào các khái niệm như đầu tư công, vốn đầu tư công, quản lý vốn đầu tư công và các nguyên tắc quản lý theo quy định của Luật Đầu tư công năm 2014 và Luật sửa đổi năm 2019. Mô hình đánh giá hiệu quả đầu tư công được xây dựng dựa trên các tiêu chí như tính hợp pháp, tính phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, hiệu quả sử dụng vốn, tiến độ giải ngân và tác động kinh tế - xã hội. Các khái niệm chính bao gồm: (1) Đầu tư công là hoạt động đầu tư của Nhà nước vào các chương trình, dự án xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; (2) Quản lý vốn đầu tư công là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước nhằm đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả; (3) Nguyên tắc quản lý vốn đầu tư công bao gồm tuân thủ pháp luật, phù hợp chiến lược phát triển, công khai minh bạch và tập trung vốn cho dự án trọng điểm; (4) Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý đầu tư công dựa trên mức độ hoàn thành mục tiêu, tiến độ, chất lượng và tác động xã hội; (5) Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư công gồm năng lực quản lý, tổ chức bộ máy, phối hợp liên ngành, công khai minh bạch và môi trường pháp lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập thông tin sơ cấp và thứ cấp. Dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát, phỏng vấn các cán bộ quản lý tại Sở Kế hoạch và Đầu tư, Sở Tài chính, các chủ đầu tư dự án và các đơn vị liên quan trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. Dữ liệu thứ cấp bao gồm các báo cáo, văn bản pháp luật, kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm, số liệu giải ngân vốn đầu tư công giai đoạn 2016-2020. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 50 cán bộ, công chức có liên quan, được chọn theo phương pháp chọn mẫu phi xác suất nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng quản lý khác nhau. Phân tích dữ liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để tổng hợp số liệu, phương pháp phân tích so sánh để đối chiếu kết quả thực hiện với các tiêu chuẩn và quy định pháp luật. Quá trình nghiên cứu được thực hiện trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 10 năm 2022, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, xử lý, phân tích và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả quản lý vốn đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2016-2020: Tổng kế hoạch vốn đầu tư công trung hạn đạt khoảng 5.000 tỷ đồng, trong đó tỷ lệ giải ngân vốn đạt khoảng 78%, tuy nhiên tiến độ giải ngân vốn ODA chỉ đạt khoảng 60%. Việc phân bổ vốn còn dàn trải, chưa tập trung cho các dự án trọng điểm, dẫn đến hiệu quả đầu tư chưa cao.

  2. Yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư công: Năng lực quản lý của cán bộ, công chức còn hạn chế, đặc biệt về trình độ chuyên môn và kỹ năng quản lý dự án. Tổ chức bộ máy quản lý chưa thực sự khoa học, sự phối hợp giữa các ngành, các cấp còn thiếu nhịp nhàng. Môi trường pháp lý có nhiều văn bản quy phạm pháp luật nhưng chưa đồng bộ, gây khó khăn trong thực thi.

  3. Công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án: Việc thẩm định dự án còn mang tính hình thức, chưa đánh giá đầy đủ tính khả thi và hiệu quả kinh tế - xã hội. Một số dự án được phê duyệt khi chưa có đầy đủ nguồn vốn bảo đảm, dẫn đến việc điều chỉnh, kéo dài tiến độ.

  4. Giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm: Hoạt động giám sát, thanh tra được thực hiện thường xuyên nhưng còn mang tính hình thức, chưa phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm. Việc cung cấp thông tin và minh bạch trong quản lý vốn đầu tư công chưa được đảm bảo đầy đủ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trên xuất phát từ năng lực quản lý còn yếu kém, sự phân cấp quản lý chưa hợp lý và thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan liên quan. So sánh với các nghiên cứu tại tỉnh Hà Nam và Phú Thọ, Hòa Bình có điểm tương đồng về khó khăn trong việc bố trí vốn và tiến độ giải ngân, nhưng mức độ chậm trễ và hiệu quả sử dụng vốn thấp hơn. Việc áp dụng các quy định của Luật Đầu tư công 2014 và Luật sửa đổi 2019 chưa thực sự đồng bộ, dẫn đến việc thực thi pháp luật còn nhiều bất cập. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tiến độ giải ngân vốn theo từng năm và bảng so sánh tỷ lệ giải ngân vốn ODA với các nguồn vốn khác để minh họa rõ hơn hiệu quả quản lý vốn đầu tư công. Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực cán bộ, cải thiện tổ chức bộ máy và hoàn thiện hệ thống pháp luật để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Nâng cao năng lực quản lý cán bộ, công chức: Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng quản lý dự án và pháp luật đầu tư công cho đội ngũ cán bộ quản lý tại các sở, ngành và địa phương. Mục tiêu đạt 90% cán bộ được đào tạo trong vòng 2 năm, do Sở Nội vụ phối hợp với các trường đại học thực hiện.

  2. Hoàn thiện tổ chức bộ máy quản lý vốn đầu tư công: Rà soát, sắp xếp lại cơ cấu tổ chức các phòng ban liên quan đến quản lý đầu tư công nhằm tăng cường phối hợp liên ngành, giảm chồng chéo và nâng cao hiệu quả công tác quản lý. Thực hiện trong năm 2023, do UBND tỉnh chủ trì.

  3. Xây dựng và áp dụng phần mềm quản lý vốn đầu tư công trực tuyến: Phát triển hệ thống phần mềm kết nối các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và Kho bạc Nhà nước để theo dõi tiến độ giải ngân, báo cáo và giám sát dự án đầu tư công theo thời gian thực. Mục tiêu hoàn thành và đưa vào vận hành trong năm 2024, do Sở Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Sở Thông tin và Truyền thông thực hiện.

  4. Tăng cường công tác giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm: Thiết lập cơ chế giám sát chặt chẽ, minh bạch và công khai thông tin về quản lý vốn đầu tư công; nâng cao hiệu quả thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các vi phạm để đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả. Thực hiện liên tục trong giai đoạn 2021-2025, do Thanh tra tỉnh và các cơ quan chức năng phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước tại các sở, ngành tỉnh Hòa Bình: Giúp nâng cao hiểu biết về quản lý vốn đầu tư công, áp dụng các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý và sử dụng vốn.

  2. Các chủ đầu tư và đơn vị thực hiện dự án đầu tư công: Hỗ trợ trong việc lập kế hoạch, thẩm định, triển khai và giám sát dự án theo đúng quy định pháp luật, nâng cao chất lượng và tiến độ dự án.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành quản lý kinh tế, quản lý đầu tư công: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý vốn đầu tư công tại địa phương miền núi, phục vụ cho các nghiên cứu tiếp theo.

  4. Các cơ quan thanh tra, kiểm tra và giám sát đầu tư công: Là tài liệu tham khảo để hoàn thiện quy trình giám sát, đánh giá hiệu quả đầu tư công và xử lý vi phạm trong lĩnh vực này.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý vốn đầu tư công là gì và tại sao nó quan trọng?
    Quản lý vốn đầu tư công là hoạt động điều hành, giám sát và sử dụng nguồn vốn nhà nước đầu tư vào các dự án công nhằm đảm bảo hiệu quả, tiết kiệm và đúng mục đích. Nó quan trọng vì góp phần phát triển kết cấu hạ tầng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống xã hội.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý vốn đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình?
    Các yếu tố chính gồm năng lực quản lý cán bộ, tổ chức bộ máy quản lý, sự phối hợp liên ngành, môi trường pháp lý và công khai minh bạch trong quản lý vốn đầu tư công.

  3. Tỉnh Hòa Bình đã đạt được những kết quả gì trong quản lý vốn đầu tư công giai đoạn 2016-2020?
    Tỉnh đã hoàn thành nhiều dự án hạ tầng quan trọng, tỷ lệ giải ngân vốn đạt khoảng 78%, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại hạn chế về tiến độ giải ngân và hiệu quả sử dụng vốn.

  4. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công tại Hòa Bình?
    Các giải pháp gồm nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện tổ chức bộ máy, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, tăng cường giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm.

  5. Làm thế nào để theo dõi tiến độ giải ngân vốn đầu tư công hiệu quả?
    Việc sử dụng phần mềm quản lý vốn đầu tư công trực tuyến kết nối các cơ quan liên quan giúp cập nhật tiến độ giải ngân theo thời gian thực, minh bạch thông tin và hỗ trợ ra quyết định kịp thời.

Kết luận

  • Quản lý vốn đầu tư công tại tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2016-2020 đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng còn nhiều hạn chế về tiến độ giải ngân và hiệu quả sử dụng vốn.
  • Năng lực quản lý cán bộ, tổ chức bộ máy và môi trường pháp lý là những yếu tố then chốt ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý vốn đầu tư công.
  • Cần thiết phải nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện tổ chức bộ máy và ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý vốn đầu tư công hiệu quả hơn.
  • Giám sát, thanh tra và xử lý vi phạm cần được tăng cường nhằm đảm bảo sử dụng vốn đúng mục đích, tiết kiệm và hiệu quả.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai đào tạo cán bộ, xây dựng phần mềm quản lý vốn đầu tư công trực tuyến và hoàn thiện quy trình giám sát, nhằm nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công giai đoạn 2021-2025.

Hành động ngay hôm nay để góp phần phát triển bền vững tỉnh Hòa Bình thông qua quản lý vốn đầu tư công hiệu quả!