Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh đổi mới cơ chế quản lý tài chính tại các đơn vị sự nghiệp công lập, công tác quản lý nguồn thu tại bệnh viện công lập ngày càng trở nên cấp thiết. Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, là một trong những bệnh viện đa khoa hạng I trực thuộc Bộ Y tế, thực hiện tự chủ một phần chi phí hoạt động từ năm 2009. Giai đoạn 2015-2017, tổng nguồn thu sự nghiệp của bệnh viện tăng từ khoảng 141 tỷ đồng lên gần 289 tỷ đồng, tương đương mức tăng hơn 104%. Trong đó, nguồn thu từ bảo hiểm y tế chiếm hơn 70% tổng thu, thể hiện vai trò chủ đạo trong cơ cấu tài chính của bệnh viện. Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng công tác quản lý nguồn thu tại bệnh viện trong giai đoạn này, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý tài chính, nâng cao hiệu quả hoạt động và đảm bảo sự phát triển bền vững của bệnh viện. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các chỉ tiêu tài chính, hoạt động quản lý nguồn thu tại bệnh viện trong 3 năm từ 2015 đến 2017, với dữ liệu thu thập từ phòng Tài chính Kế toán và khảo sát 117 cán bộ nhân viên liên quan trực tiếp đến công tác quản lý nguồn thu. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ bệnh viện thực hiện tốt cơ chế tự chủ tài chính, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ y tế và hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính trong ngành y tế công lập.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết về quản lý tài chính trong đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt là các nguyên tắc quản lý nguồn thu sự nghiệp tại bệnh viện công lập. Hai mô hình nghiên cứu chính được áp dụng gồm:

  1. Mô hình quản lý nguồn thu sự nghiệp: Tập trung vào các khái niệm về nguồn thu sự nghiệp, bao gồm thu từ bảo hiểm y tế, viện phí, các hoạt động liên doanh liên kết, tài trợ và dịch vụ y tế khác. Mục tiêu quản lý nguồn thu nhằm duy trì cân đối thu chi, nâng cao chất lượng dịch vụ, cải thiện đời sống cán bộ và phát triển cơ sở vật chất.

  2. Mô hình quản lý tài chính theo cơ chế tự chủ: Áp dụng các quy định pháp luật như Nghị định 43/2006/NĐ-CP và Nghị định 16/2015/NĐ-CP về tự chủ tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập, nhấn mạnh quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm trong quản lý tài chính, tổ chức bộ máy và biên chế.

Các khái niệm chính bao gồm: đơn vị sự nghiệp có thu, nguồn thu sự nghiệp, dự toán thu, quyết toán thu, công tác thanh tra kiểm tra, và các công cụ quản lý tài chính như quy chế chi tiêu nội bộ, hạch toán kế toán, kiểm toán và hệ thống thanh tra.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo tài chính, bảng cân đối kế toán, báo cáo thu chi hoạt động sự nghiệp và các văn bản pháp luật liên quan tại phòng Tài chính Kế toán Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới giai đoạn 2015-2017. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát 117 cán bộ nhân viên bệnh viện, trong đó có 87 cán bộ quản lý và 30 cán bộ kế toán, sử dụng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn thuần.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Thống kê mô tả: Phân tích đặc trưng về quy mô, cơ cấu nguồn thu, biến động qua các năm.
  • Phân tích dãy dữ liệu thời gian: Đánh giá xu hướng biến động nguồn thu trong giai đoạn nghiên cứu.
  • Phân tích định tính: Phỏng vấn chuyên gia theo kỹ thuật DELPHI để thu thập ý kiến chuyên môn và thực tiễn.
  • Phân tích đánh giá: Sử dụng thang đo Likert 5 mức độ để đánh giá các khía cạnh quản lý nguồn thu như bộ máy quản lý, công tác lập dự toán, quản lý các nguồn thu, quyết toán, thanh tra kiểm tra và công cụ quản lý.

Dữ liệu được xử lý và phân tích bằng phần mềm Excel, đảm bảo tính chính xác và khoa học trong việc tổng hợp và đánh giá kết quả.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng nguồn thu sự nghiệp: Tổng nguồn thu sự nghiệp của bệnh viện tăng từ 141,459 triệu đồng năm 2015 lên 288,579 triệu đồng năm 2017, tương đương mức tăng 104%. Trong đó, nguồn thu từ bảo hiểm y tế chiếm hơn 70% tổng thu, thể hiện vai trò chủ đạo trong cơ cấu tài chính.

  2. Cơ cấu nguồn thu đa dạng: Ngoài bảo hiểm y tế, nguồn thu viện phí tăng từ 11,928 triệu đồng năm 2015 lên 34,927 triệu đồng năm 2017, tăng 192,7%. Các hoạt động liên doanh liên kết và dịch vụ phục vụ người bệnh chiếm tỷ trọng nhỏ nhưng góp phần ổn định nguồn thu.

  3. Đội ngũ quản lý tài chính có trình độ chuyên môn tăng: Số lượng cán bộ phòng Tài chính Kế toán tăng từ 25 người năm 2015 lên 30 người năm 2017, trong đó tỷ lệ cán bộ có trình độ đại học và cao học chiếm trên 80%, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý tài chính.

  4. Công tác lập dự toán và quyết toán được thực hiện nghiêm túc: Bệnh viện xây dựng dự toán thu dựa trên các chỉ tiêu chuyên môn và kế hoạch hoạt động, thực hiện quyết toán đúng quy định, đảm bảo thu đúng, thu đủ theo kế hoạch.

Thảo luận kết quả

Sự tăng trưởng nguồn thu sự nghiệp phản ánh hiệu quả trong công tác quản lý tài chính và khai thác các nguồn thu hợp pháp của bệnh viện. Việc bảo hiểm y tế chiếm tỷ trọng lớn phù hợp với chính sách bảo hiểm y tế toàn dân, đồng thời giúp bệnh viện ổn định nguồn tài chính. Nguồn thu viện phí tăng mạnh cho thấy bệnh viện đã nâng cao chất lượng dịch vụ, thu hút người bệnh có khả năng chi trả.

Đội ngũ cán bộ quản lý tài chính có trình độ chuyên môn cao là nhân tố quan trọng giúp bệnh viện thực hiện tốt công tác lập dự toán, quyết toán và kiểm soát nguồn thu. So với một số bệnh viện công lập khác trong nước và khu vực Đông Nam Á, Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới đã áp dụng hiệu quả các công cụ quản lý tài chính như quy chế chi tiêu nội bộ, hạch toán kế toán và hệ thống thanh tra kiểm tra.

Tuy nhiên, tỷ trọng nguồn thu từ các hoạt động dịch vụ và liên doanh liên kết còn hạn chế, cần được khai thác hiệu quả hơn để đa dạng hóa nguồn thu, giảm áp lực ngân sách nhà nước. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính cũng cần được đẩy mạnh nhằm nâng cao tính chính xác và kịp thời trong báo cáo tài chính.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện biến động tổng nguồn thu sự nghiệp và tỷ trọng các nguồn thu chính qua các năm, cùng bảng phân tích đánh giá chất lượng công tác quản lý nguồn thu theo các tiêu chí khảo sát.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường công tác lập dự toán và giám sát thực hiện: Đề nghị bệnh viện xây dựng kế hoạch dự toán thu chi chi tiết, có cơ sở tính toán khả thi, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá định kỳ để điều chỉnh kịp thời, đảm bảo thu đúng, thu đủ. Thời gian thực hiện: hàng năm; Chủ thể: Ban Giám đốc và phòng Tài chính Kế toán.

  2. Đa dạng hóa nguồn thu sự nghiệp: Khai thác hiệu quả các nguồn thu từ hoạt động dịch vụ, liên doanh liên kết và tài trợ, đồng thời phát triển các dịch vụ y tế chất lượng cao nhằm thu hút người bệnh có khả năng chi trả. Thời gian: 2-3 năm; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Kế hoạch Tổng hợp và phòng Tài chính Kế toán.

  3. Nâng cao năng lực đội ngũ quản lý tài chính: Tổ chức đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ tài chính kế toán, áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý tài chính để nâng cao hiệu quả công tác kế toán, quyết toán và báo cáo. Thời gian: liên tục; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Tổ chức Hành chính và phòng Tài chính Kế toán.

  4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và kiểm soát nội bộ: Thiết lập hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ, thường xuyên thanh tra, kiểm tra công tác thu chi, tránh thất thoát, lãng phí nguồn thu, đảm bảo tuân thủ các quy định pháp luật. Thời gian: hàng quý; Chủ thể: Ban Giám đốc, phòng Thanh tra và phòng Tài chính Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Giám đốc các bệnh viện công lập: Nhận diện các giải pháp quản lý nguồn thu hiệu quả, từ đó nâng cao năng lực quản lý tài chính và phát triển bền vững bệnh viện.

  2. Cán bộ phòng Tài chính Kế toán bệnh viện: Áp dụng các phương pháp lập dự toán, quyết toán và kiểm soát nguồn thu, nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng nghiệp vụ.

  3. Nhà quản lý ngành y tế và cơ quan quản lý nhà nước: Tham khảo các kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, quy định phù hợp với thực tiễn quản lý tài chính bệnh viện công lập.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý Kinh tế, Quản lý Y tế: Tài liệu tham khảo hữu ích về cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và thực trạng quản lý nguồn thu tại bệnh viện công lập.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nguồn thu sự nghiệp tại bệnh viện công lập là gì?
    Quản lý nguồn thu sự nghiệp là quá trình tổ chức, điều hành các hoạt động thu tài chính từ các nguồn như bảo hiểm y tế, viện phí, dịch vụ y tế nhằm đảm bảo cân đối thu chi, nâng cao hiệu quả tài chính và chất lượng dịch vụ bệnh viện.

  2. Tại sao bảo hiểm y tế chiếm tỷ trọng lớn trong nguồn thu bệnh viện?
    Bảo hiểm y tế là nguồn thu chính do chính sách bảo hiểm y tế toàn dân, với hơn 70% tổng thu sự nghiệp của bệnh viện đến từ nguồn này, giúp ổn định tài chính và đảm bảo người dân được tiếp cận dịch vụ y tế.

  3. Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
    Luận văn sử dụng phương pháp kết hợp số liệu thứ cấp từ báo cáo tài chính và số liệu sơ cấp từ khảo sát 117 cán bộ nhân viên, phân tích thống kê mô tả, dãy dữ liệu thời gian và kỹ thuật phỏng vấn chuyên gia DELPHI.

  4. Những khó khăn chính trong quản lý nguồn thu tại bệnh viện là gì?
    Khó khăn gồm việc lập dự toán chưa chính xác, nguồn thu dịch vụ chưa được khai thác hiệu quả, công tác kiểm soát nội bộ còn hạn chế và áp dụng công nghệ thông tin chưa đồng bộ.

  5. Giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý nguồn thu?
    Tăng cường lập dự toán và giám sát, đa dạng hóa nguồn thu, nâng cao năng lực cán bộ tài chính, áp dụng công nghệ thông tin và tăng cường thanh tra kiểm tra là các giải pháp thiết thực.

Kết luận

  • Nguồn thu sự nghiệp tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam – Cu Ba Đồng Hới tăng trưởng mạnh, với bảo hiểm y tế chiếm tỷ trọng lớn trên 70%.
  • Công tác quản lý nguồn thu được thực hiện bài bản, đội ngũ cán bộ tài chính có trình độ chuyên môn cao góp phần nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Các nguồn thu dịch vụ và liên doanh liên kết còn tiềm năng phát triển, cần được khai thác hiệu quả hơn.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm hoàn thiện công tác quản lý nguồn thu, đảm bảo cân đối thu chi và phát triển bền vững bệnh viện.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng chính sách và nâng cao năng lực quản lý tài chính trong bệnh viện công lập.

Hành động tiếp theo: Ban Giám đốc và phòng Tài chính Kế toán bệnh viện nên triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục theo dõi, đánh giá hiệu quả quản lý nguồn thu trong các năm tiếp theo để điều chỉnh phù hợp.