Tổng quan nghiên cứu

Ngành sản xuất bia tại Việt Nam, đặc biệt tại khu vực miền Trung, đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ trong những năm gần đây. Nhà máy Bia Việt Nam (VBL) tại Đà Nẵng, với công suất thiết kế ban đầu 85 triệu lít bia/năm và mở rộng lên 150 triệu lít bia/năm vào năm 2010, đóng vai trò quan trọng trong thị trường này. Từ năm 2012 đến 2014, doanh thu thuần của nhà máy tăng từ 2.755 tỷ đồng lên 3.530 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế cũng tăng từ 2.344 tỷ đồng lên 2.739 tỷ đồng, phản ánh sự phát triển ổn định của doanh nghiệp. Tuy nhiên, năm 2014 cũng ghi nhận sự cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu nước ngoài, làm thay đổi cơ cấu sản phẩm với tỷ lệ bia lon chiếm gần 60% sản lượng.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và sự biến động của nhu cầu thị trường, việc lập kế hoạch tổng hợp cho bộ phận sản xuất tại Nhà máy Bia VBL trở nên cấp thiết nhằm tối ưu hóa nguồn lực, giảm chi phí tồn kho và nâng cao năng lực cạnh tranh. Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào hệ thống hóa các vấn đề lý luận về lập kế hoạch tổng hợp, phân tích thực trạng công tác lập kế hoạch tại nhà máy trong giai đoạn 2012-2014, và xây dựng kế hoạch tổng hợp cho năm 2016 phù hợp với định hướng phát triển của công ty. Phạm vi nghiên cứu giới hạn trong quản trị doanh nghiệp tại Nhà máy Bia VBL, với dữ liệu thu thập trong khoảng thời gian 3 năm và dự báo cho năm 2016.

Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp giải pháp quản trị sản xuất hiệu quả, giúp doanh nghiệp ứng phó linh hoạt với biến động nhu cầu, đặc biệt trong ngành bia có tính thời vụ cao và xu hướng tiêu dùng thay đổi nhanh chóng.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản trị sản xuất và hoạch định tổng hợp, trong đó có:

  • Lý thuyết hoạch định tổng hợp (Aggregate Planning): Tập trung vào việc phát triển kế hoạch sản xuất trung hạn nhằm điều chỉnh mức sản xuất phù hợp với nhu cầu thị trường, tối ưu hóa chi phí dự trữ và sản xuất. Lập kế hoạch tổng hợp là cầu nối giữa kế hoạch dài hạn và kế hoạch ngắn hạn, đảm bảo sự cân bằng giữa cung và cầu trong từng giai đoạn.

  • Mô hình chiến lược hoạch định tổng hợp: Bao gồm các chiến lược thuần túy (chỉ thay đổi một yếu tố như sản lượng hoặc lao động) và chiến lược hỗn hợp (kết hợp nhiều yếu tố như làm thêm giờ, thuê lao động thời vụ, dự trữ hàng hóa) nhằm đáp ứng nhu cầu biến động.

  • Phân loại sản xuất: Dựa trên đặc điểm sản phẩm và quy trình sản xuất, phân loại thành sản xuất đơn chiếc, sản xuất hàng loạt và sản xuất hàng khối, giúp lựa chọn phương pháp quản trị phù hợp.

  • Phương pháp dự báo nhu cầu: Bao gồm dự báo định tính (lấy ý kiến chuyên gia, người bán hàng, phương pháp Delphi) và dự báo định lượng (trung bình động, san bằng hàm mũ, dự báo theo đường xu hướng), nhằm xác định nhu cầu sản phẩm chính xác cho kế hoạch sản xuất.

  • Khái niệm năng lực sản xuất: Định nghĩa công suất thiết kế, công suất mong đợi và công suất thực tế, cùng các chỉ số đánh giá mức độ sử dụng và hiệu quả công suất, là cơ sở để lập kế hoạch sản xuất hợp lý.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng kết hợp phân tích kinh tế - xã hội, phân loại và hệ thống hóa lý thuyết, điều tra và phỏng vấn trực tiếp tại Nhà máy Bia VBL. Cỡ mẫu nghiên cứu gồm 160 nhân viên kỹ thuật và quản lý sản xuất, cùng số liệu sản xuất và kinh doanh từ năm 2012 đến 2014.

Phân tích số liệu được thực hiện qua các bước:

  • Thu thập dữ liệu sản lượng, doanh thu, chi phí sản xuất và năng lực thiết bị.

  • Áp dụng các phương pháp dự báo nhu cầu theo dãy số thời gian, bao gồm san bằng hàm mũ có điều chỉnh xu hướng để dự báo sản lượng năm 2016.

  • Sử dụng phương pháp biểu đồ và phân tích chiến lược để xây dựng các phương án lập kế hoạch tổng hợp.

  • Đánh giá các phương án dựa trên chi phí sản xuất, chi phí tồn kho và khả năng huy động nguồn lực.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1 năm 2015 đến tháng 12 năm 2016, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu, phân tích thực trạng, xây dựng và đánh giá kế hoạch tổng hợp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng sản lượng và doanh thu: Sản lượng bia của Nhà máy VBL tăng từ khoảng 197 triệu lít năm 2012 lên gần 330 triệu lít năm 2014 sau khi mở rộng công suất. Doanh thu thuần tăng từ 2.755 tỷ đồng lên 3.530 tỷ đồng, tương ứng mức tăng khoảng 28% trong 3 năm.

  2. Thay đổi cơ cấu sản phẩm: Tỷ lệ sản lượng bia lon tăng từ dưới 40% năm 2012 lên gần 60% năm 2014, phản ánh xu hướng tiêu dùng thay đổi và sự cạnh tranh từ các thương hiệu nước ngoài.

  3. Hiệu quả công tác lập kế hoạch tổng hợp còn hạn chế: So sánh mức chênh lệch giữa dự báo và thực tế cho thấy sai số trung bình khoảng 10-15%, dẫn đến tồn kho cao và chi phí sản xuất tăng. Việc lập kế hoạch chưa đồng bộ giữa các bộ phận, thiếu sự phối hợp trong phân bổ nguồn lực.

  4. Năng lực sản xuất chưa được tận dụng tối đa: Mức độ sử dụng công suất thực tế đạt khoảng 85% so với công suất thiết kế, trong khi mức hiệu quả công suất chỉ đạt khoảng 75%, cho thấy còn tồn tại các yếu tố làm giảm năng suất như thời gian máy móc ngừng hoạt động và tổ chức sản xuất chưa tối ưu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của những hạn chế trong công tác lập kế hoạch tổng hợp là do chưa áp dụng đầy đủ các phương pháp dự báo khoa học và chưa có chiến lược hỗn hợp linh hoạt để ứng phó với biến động nhu cầu theo mùa vụ. So với các nghiên cứu trong ngành sản xuất hàng khối, việc áp dụng mô hình PSH và LP có thể giúp giảm sai số dự báo và tối ưu chi phí sản xuất.

Việc tăng tỷ lệ sản phẩm bia lon phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại, tuy nhiên cũng đặt ra thách thức trong việc điều chỉnh dây chuyền sản xuất và kế hoạch phân bổ nguồn lực. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ so sánh sản lượng từng loại sản phẩm theo năm và bảng phân tích chi phí tồn kho tương ứng.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng kế hoạch tổng hợp dựa trên dự báo nhu cầu chính xác, kết hợp chiến lược hỗn hợp để cân bằng giữa chi phí tồn kho và chi phí sản xuất, từ đó nâng cao hiệu quả sử dụng năng lực sản xuất và đáp ứng kịp thời nhu cầu thị trường.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Áp dụng phương pháp dự báo khoa học: Sử dụng phương pháp san bằng hàm mũ có điều chỉnh xu hướng kết hợp phân tích chu kỳ mùa vụ để dự báo nhu cầu sản phẩm chính xác hơn, giảm sai số dự báo xuống dưới 5% trong vòng 1 năm tới. Bộ phận kế hoạch sản xuất chịu trách nhiệm triển khai trong quý 1 năm 2017.

  2. Xây dựng chiến lược hỗn hợp trong lập kế hoạch tổng hợp: Kết hợp linh hoạt các giải pháp như làm thêm giờ, thuê lao động thời vụ, và điều chỉnh tồn kho nhằm tối ưu chi phí sản xuất và tồn kho. Ban giám đốc phối hợp với phòng nhân sự và sản xuất thực hiện trong 6 tháng đầu năm 2017.

  3. Tối ưu hóa năng lực sản xuất: Đầu tư nâng cấp thiết bị và cải tiến quy trình sản xuất để nâng mức hiệu quả công suất từ 75% lên 90% trong vòng 2 năm tới. Phòng kỹ thuật và quản lý sản xuất phối hợp thực hiện kế hoạch bảo trì và đào tạo nhân viên.

  4. Tăng cường phối hợp liên phòng ban: Thiết lập quy trình giao tiếp và phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận kinh doanh, kế hoạch và sản xuất nhằm đảm bảo kế hoạch tổng hợp được thực hiện đồng bộ và hiệu quả. Ban lãnh đạo xây dựng quy chế phối hợp và giám sát thực hiện từ quý 2 năm 2017.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản trị sản xuất tại các doanh nghiệp ngành bia và đồ uống: Giúp hiểu rõ về phương pháp lập kế hoạch tổng hợp, dự báo nhu cầu và tối ưu hóa năng lực sản xuất trong môi trường sản xuất hàng khối có tính thời vụ cao.

  2. Chuyên gia tư vấn quản trị doanh nghiệp: Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn để tư vấn xây dựng kế hoạch sản xuất hiệu quả, giảm chi phí tồn kho và nâng cao năng lực cạnh tranh cho khách hàng.

  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản trị kinh doanh và Quản lý sản xuất: Là tài liệu tham khảo quý giá về ứng dụng các mô hình dự báo và hoạch định tổng hợp trong thực tế doanh nghiệp Việt Nam.

  4. Các nhà hoạch định chính sách và quản lý công nghiệp: Giúp đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất công nghiệp, đặc biệt trong ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và đồ uống.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lập kế hoạch tổng hợp là gì và tại sao nó quan trọng?
    Lập kế hoạch tổng hợp là quá trình xây dựng kế hoạch sản xuất trung hạn nhằm cân bằng cung cầu, tối ưu chi phí sản xuất và tồn kho. Nó giúp doanh nghiệp chủ động ứng phó với biến động nhu cầu, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

  2. Phương pháp dự báo nào phù hợp cho ngành sản xuất bia?
    Phương pháp san bằng hàm mũ có điều chỉnh xu hướng kết hợp phân tích chu kỳ mùa vụ được đánh giá phù hợp vì ngành bia có tính thời vụ và xu hướng tiêu dùng thay đổi theo mùa.

  3. Chiến lược hỗn hợp trong hoạch định tổng hợp gồm những gì?
    Chiến lược hỗn hợp kết hợp nhiều giải pháp như làm thêm giờ, thuê lao động thời vụ, điều chỉnh tồn kho và gia công ngoài nhằm đáp ứng nhu cầu biến động với chi phí tối ưu.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lực sản xuất?
    Bằng cách cải tiến quy trình sản xuất, bảo trì thiết bị định kỳ, đào tạo nhân viên và tối ưu hóa phân bổ công việc, doanh nghiệp có thể nâng cao hiệu quả công suất và giảm thời gian ngừng máy.

  5. Tại sao cần phối hợp chặt chẽ giữa các phòng ban trong lập kế hoạch?
    Phối hợp giúp đảm bảo thông tin nhu cầu và nguồn lực được cập nhật kịp thời, tránh sai lệch trong kế hoạch, giảm tồn kho và tăng khả năng đáp ứng thị trường nhanh chóng.

Kết luận

  • Lập kế hoạch tổng hợp là công cụ quản trị thiết yếu giúp Nhà máy Bia VBL tối ưu hóa sản xuất và đáp ứng nhu cầu thị trường trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.
  • Nghiên cứu đã phân tích thực trạng công tác lập kế hoạch từ 2012-2014, chỉ ra những hạn chế về dự báo và sử dụng năng lực sản xuất.
  • Đề xuất áp dụng phương pháp dự báo khoa học và chiến lược hỗn hợp nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất và giảm chi phí tồn kho cho năm 2016 và các năm tiếp theo.
  • Khuyến nghị tăng cường phối hợp liên phòng ban và đầu tư nâng cấp thiết bị để nâng cao năng lực sản xuất.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai kế hoạch dự báo, xây dựng chiến lược hỗn hợp và giám sát thực hiện nhằm đảm bảo mục tiêu phát triển bền vững của nhà máy.

Hành động ngay hôm nay để tối ưu hóa kế hoạch sản xuất và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong ngành bia!