I. Lý luận về hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm hình sự
Luận văn thạc sĩ này tập trung phân tích khái niệm và đặc điểm của hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm hình sự. Tranh tụng được hiểu là quá trình đối đáp giữa các bên trong tố tụng, nhằm làm sáng tỏ sự thật khách quan của vụ án. Kiểm sát viên đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện chức năng buộc tội, bảo vệ công lý và pháp chế. Đặc điểm nổi bật của hoạt động này là sự bắt buộc có mặt của Kiểm sát viên tại phiên tòa, thể hiện tính chất công quyền và trách nhiệm cao trong việc đảm bảo tính khách quan của quá trình xét xử.
1.1. Khái niệm tranh tụng
Tranh tụng trong pháp luật hình sự được định nghĩa là quá trình đối đáp giữa bên buộc tội và bên bào chữa, với sự phân xử của Tòa án. Kiểm sát viên tham gia tranh tụng với tư cách đại diện công quyền, đưa ra các chứng cứ và lập luận để bảo vệ quan điểm của Viện kiểm sát. Đây là hoạt động nhằm đảm bảo tính công bằng, minh bạch trong quá trình xét xử, giúp Hội đồng xét xử ra quyết định đúng người, đúng tội.
1.2. Đặc điểm của hoạt động tranh tụng
Hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm hình sự có những đặc điểm riêng biệt. Thứ nhất, Kiểm sát viên tham gia với tư cách đại diện công quyền, đưa ra cáo buộc công khai đối với bị cáo. Thứ hai, sự có mặt của Kiểm sát viên là bắt buộc, nếu vắng mặt, phiên tòa phải hoãn lại. Thứ ba, Kiểm sát viên không chỉ tranh tụng mà còn kiểm sát việc tuân thủ pháp luật trong quá trình xét xử.
II. Thực trạng hoạt động tranh tụng tại huyện Tuy An Phú Yên
Thực tiễn hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại huyện Tuy An, Phú Yên được đánh giá qua các phiên tòa sơ thẩm hình sự từ năm 2015 đến 2019. Kết quả cho thấy, mặc dù có những tiến bộ nhất định, hoạt động tranh tụng vẫn còn nhiều hạn chế. Một số phiên tòa diễn ra mang tính hình thức, chất lượng tranh tụng chưa đồng đều. Kiểm sát viên đôi khi chưa phát huy hết vai trò trong việc đưa ra chứng cứ và lập luận thuyết phục, ảnh hưởng đến tính khách quan của bản án.
2.1. Quy định pháp luật về tranh tụng
Pháp luật hình sự hiện hành quy định rõ vai trò và trách nhiệm của Kiểm sát viên trong hoạt động tranh tụng. Tuy nhiên, việc áp dụng các quy định này vào thực tiễn tại huyện Tuy An còn gặp nhiều khó khăn. Một số quy định chưa được cụ thể hóa, dẫn đến sự thiếu đồng bộ trong quá trình thực hiện.
2.2. Thực trạng tranh tụng tại huyện Tuy An
Qua khảo sát, hoạt động tranh tụng tại huyện Tuy An còn nhiều bất cập. Kiểm sát viên đôi khi chưa chủ động trong việc thu thập và trình bày chứng cứ, dẫn đến kết quả tranh tụng chưa thuyết phục. Ngoài ra, sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp còn thiếu chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả của quá trình xét xử.
III. Giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng
Để nâng cao chất lượng hoạt động tranh tụng của Kiểm sát viên tại phiên tòa sơ thẩm hình sự, luận văn thạc sĩ đề xuất một số giải pháp cụ thể. Trong đó, việc hoàn thiện các quy định pháp luật và nâng cao năng lực chuyên môn của Kiểm sát viên là yếu tố then chốt. Bên cạnh đó, cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan tư pháp và đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ Kiểm sát viên.
3.1. Hoàn thiện quy định pháp luật
Cần sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan đến hoạt động tranh tụng trong pháp luật hình sự, đảm bảo tính đồng bộ và khả thi. Đặc biệt, cần cụ thể hóa trách nhiệm và quyền hạn của Kiểm sát viên trong quá trình tranh tụng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động này.
3.2. Nâng cao năng lực Kiểm sát viên
Đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho Kiểm sát viên là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng tranh tụng. Cần tập trung vào kỹ năng thu thập chứng cứ, kỹ năng tranh luận và khả năng phân tích, đánh giá tình tiết vụ án. Đồng thời, tăng cường kinh nghiệm thực tiễn thông qua các buổi tập huấn và trao đổi chuyên môn.
