I. Tổng quan về Quản lý Vốn Đầu tư Xây dựng Cơ bản tại Ba Đồn
Đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn vốn ngân sách xã, phường là giải pháp then chốt cho thị xã Ba Đồn. Vốn đầu tư XDCB giai đoạn 2014-2016 tăng đáng kể, tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn mới. Tuy nhiên, công tác quản lý còn nhiều hạn chế, đòi hỏi nghiên cứu và đánh giá toàn diện. Luận văn này tập trung vào việc hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB từ nguồn ngân sách xã, phường tại thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. Mục tiêu là đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.
1.1. Vai trò của Vốn Đầu tư Xây dựng Cơ bản với Thị xã Ba Đồn
Vốn đầu tư XDCB đóng vai trò quan trọng trong phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là giao thông và giáo dục. Việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn này góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống người dân và hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Ba Đồn. Theo số liệu thống kê, hai lĩnh vực được hưởng lợi nhiều nhất từ các dự án đầu tư XDCB bằng vốn ngân sách xã, phường là giao thông và giáo dục, với tổng nguồn vốn đầu tư đạt đến 176,89 tỷ đồng (gồm 75 dự án giao thông và 37 dự án xây dựng trường học), điều này đã tác động tích cực đến sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương ở trên địa bàn thị xã, đồng thời góp phần quan trọng vào sự thành công của việc thực hiện Chương trình xây dựng nông thôn mới.
1.2. Nguồn Vốn Ngân sách Xã Phường trong Đầu tư Xây dựng Cơ bản
Nguồn vốn ngân sách xã, phường ngày càng trở nên quan trọng trong bối cảnh cắt giảm đầu tư công từ ngân sách trung ương. Việc phân cấp cho các địa phương chủ động sử dụng nguồn vốn này giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án và đáp ứng nhu cầu phát triển cơ sở hạ tầng cấp cơ sở. Chỉ tính riêng trong giai đoạn 2014 – 2016, tổng nguồn vốn đầu tư XDCB được huy động từ ngân sách xã, phường ở trên địa bàn thị xã Ba Đồn là 93,25 tỷ đồng, chiếm 27,86% tổng vốn ngân sách nhà nước [15]; dự báo đến năm 2020, nhu cầu sử dụng vốn ngân sách xã, phường trong đầu tư XDCB ở trên địa bàn thị xã sẽ có xu hướng tăng nhanh.
II. Thực trạng Quản lý Vốn Đầu tư Xây dựng Cơ bản tại Ba Đồn
Thực tế quản lý vốn đầu tư xây dựng tại thị xã Ba Đồn còn nhiều bất cập. Kế hoạch hóa nguồn vốn chưa sát thực tế, đấu thầu còn nhiều hạn chế, năng lực nhà thầu yếu, công trình chậm tiến độ, thất thoát, lãng phí. Cần đánh giá khách quan, chỉ rõ nguyên nhân để có giải pháp khắc phục. Theo Đoàn Phan Anh, công tác kế hoạch hóa nguồn vốn chưa bám sát thực tế nguồn thu ngân sách của địa phương; việc tổ chức đấu thầu, chỉ định thầu còn nhiều bất cập; năng lực thi công của nhiều nhà thầu còn yếu [18]. Đặc biệt, nhiều công trình thi công chậm tiến độ và xảy ra tình trạng thông thầu, tách thầu, gây thất thoát và lãng phí nguồn vốn [7].
2.1. Đánh giá Quy trình Quản lý Vốn Đầu tư Xây dựng Cơ bản
Quy trình quản lý vốn đầu tư XDCB cần được xem xét kỹ lưỡng từ khâu lập kế hoạch, thẩm định dự án, lựa chọn nhà thầu đến kiểm soát thanh toán và quyết toán vốn. Các bước trong quy trình cần được thực hiện một cách minh bạch, công khai và tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Hầu hết các đối tượng điều tra đánh giá chưa cao về công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản thuộc nguồn vốn ngân sách xã, phường ở 4 yếu tố, bao gồm: công tác lựa chọn nhà thầu và quản lý thi công; công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự án đầu tư; công tác kế hoạch hóa vốn đầu tư và kiểm soát thanh toán vốn đầu tư.
2.2. Phân tích Các Yếu tố Ảnh hưởng đến Quản lý Vốn Đầu tư
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý vốn đầu tư XDCB bao gồm: năng lực của cán bộ quản lý, sự phối hợp giữa các ban ngành, cơ chế kiểm tra giám sát, và khung pháp lý. Cần phân tích rõ các yếu tố này để có giải pháp can thiệp phù hợp. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp phân tích nhân tố để làm rõ các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản bằng nguồn vốn ngân sách xã, phường ở thị xã Ba Đồn. Trong phương pháp phân tích nhân tố, việc đánh giá độ tin cậy của thang đo là một trong những bước quan trọng nhằm sàng lọc và loại bỏ các mục hỏi không đảm bảo độ tin cậy trước khi đưa vào phân tích nhân tốt.
III. Giải pháp Hoàn thiện Quản lý Vốn Đầu tư Xây dựng tại Ba Đồn
Để hoàn thiện quản lý vốn đầu tư XDCB, cần nâng cao chất lượng lập kế hoạch vốn, thẩm định dự án, quản lý đấu thầu, kiểm soát thanh toán, đẩy nhanh quyết toán và tăng cường thanh tra, giám sát. Cần có giải pháp đồng bộ, toàn diện, phù hợp với điều kiện thực tế của thị xã Ba Đồn. Cần phải hoàn thiện các bước công việc trong công tác quản lý vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn ngân sách xã, phường tại thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
3.1. Nâng cao Chất lượng Lập Kế hoạch Vốn Đầu tư
Kế hoạch vốn đầu tư cần dựa trên cơ sở đánh giá chính xác nhu cầu thực tế và khả năng cân đối nguồn vốn. Cần có sự tham gia của cộng đồng và các bên liên quan trong quá trình lập kế hoạch để đảm bảo tính khả thi và hiệu quả. Công tác kế hoạch hóa nguồn vốn chưa bám sát thực tế nguồn thu ngân sách của địa phương.
3.2. Tăng cường Quản lý Lựa chọn Nhà thầu
Việc lựa chọn nhà thầu cần được thực hiện một cách công khai, minh bạch và cạnh tranh. Cần có tiêu chí đánh giá năng lực nhà thầu rõ ràng và khách quan để đảm bảo lựa chọn được nhà thầu có đủ năng lực và kinh nghiệm. Việc tổ chức đấu thầu, chỉ định thầu còn nhiều bất cập; năng lực thi công của nhiều nhà thầu còn yếu [18]. Đặc biệt, nhiều công trình thi công chậm tiến độ và xảy ra tình trạng thông thầu, tách thầu, gây thất thoát và lãng phí nguồn vốn [7].
3.3. Đẩy nhanh Quyết toán Dự án Hoàn thành
Quyết toán dự án hoàn thành cần được thực hiện kịp thời và chính xác để đảm bảo việc sử dụng vốn đầu tư hiệu quả. Cần có quy trình quyết toán rõ ràng và đơn giản để giảm thiểu thời gian và chi phí. Đặc biệt, nhiều công trình thi công chậm tiến độ và xảy ra tình trạng thông thầu, tách thầu, gây thất thoát và lãng phí nguồn vốn [7].
IV. Ứng dụng Thực tiễn và Đánh giá Hiệu quả Đầu tư tại Ba Đồn
Cần đánh giá hiệu quả đầu tư của các dự án XDCB để rút ra bài học kinh nghiệm và cải thiện công tác quản lý. Cần có cơ chế theo dõi, giám sát và đánh giá hiệu quả đầu tư một cách thường xuyên và khách quan. Kết quả nghiên cứu này đã chỉ ra những hàm ý chính sách là cần phải hoàn thiện các bước công việc trong công tác quản lý vốn đầu tư XDCB thuộc nguồn vốn ngân sách xã, phường tại thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình.
4.1. Giám sát Đầu tư Cộng đồng và Công khai Minh bạch
Tăng cường giám sát đầu tư cộng đồng và đảm bảo công khai minh bạch thông tin về các dự án đầu tư XDCB. Điều này giúp nâng cao trách nhiệm giải trình của các chủ đầu tư và ngăn ngừa tham nhũng, lãng phí. Cần có cơ chế theo dõi, giám sát và đánh giá hiệu quả đầu tư một cách thường xuyên và khách quan.
4.2. Nâng cao Năng lực Quản lý và Trách nhiệm Giải trình
Nâng cao năng lực quản lý của cán bộ và tăng cường trách nhiệm giải trình của các chủ đầu tư. Cần có chế tài xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định về quản lý vốn đầu tư XDCB. Cần có cơ chế theo dõi, giám sát và đánh giá hiệu quả đầu tư một cách thường xuyên và khách quan.
V. Kết luận và Kiến nghị về Quản lý Vốn Đầu tư tại Ba Đồn
Hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản là nhiệm vụ quan trọng để thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của thị xã Ba Đồn. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia của cộng đồng để đạt được mục tiêu này. Xuất phát từ thực tiễn đó, tôi chọn đề tài “Hoàn thiện quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản thuộc nguồn vốn ngân sách xã, phường tại thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình” làm luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế.
5.1. Đề xuất Chính sách và Cơ chế Quản lý Vốn Đầu tư
Đề xuất các chính sách và cơ chế quản lý vốn đầu tư XDCB phù hợp với điều kiện thực tế của thị xã Ba Đồn. Cần có sự linh hoạt và sáng tạo trong việc áp dụng các quy định của pháp luật để đảm bảo hiệu quả đầu tư. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia của cộng đồng để đạt được mục tiêu này.
5.2. So sánh Kinh nghiệm Quản lý Vốn Đầu tư với Địa phương khác
Nghiên cứu kinh nghiệm quản lý vốn đầu tư XDCB của các địa phương khác để rút ra bài học và áp dụng vào thực tế của thị xã Ba Đồn. Cần có sự học hỏi và trao đổi kinh nghiệm để nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia của cộng đồng để đạt được mục tiêu này.
