Đánh Giá Thực Trạng Và Ảnh Hưởng Của Công Tác Dồn Điền Đổi Thửa Đến Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Tại Huyện Chương Mỹ, Hà Nội

• Tác giả: Nguyễn Thị Kiều Anh
• Người hướng dẫn: PGS. Nguyễn Khắc Thời
• Trường học: Học viện Nông nghiệp Việt Nam
• Chuyên ngành: Quản lý đất đai
• Đề tài: Đánh giá thực trạng và ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đến sử dụng đất nông nghiệp trên địa bàn huyện Chương Mỹ, thành phố Hà Nội
• Loại tài liệu: thesis
• Năm xuất bản: 2018
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• TRÍCH YẾU LUẬN VĂN
• 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI
• 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
• 3. NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI, Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN
• 4. TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 4.1. CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ VÀ SỬ DỤNG RUỘNG ĐẤT VIỆT NAM
• 4.1.1. Chính sách ruộng đất trước thời kỳ đổi mới
• 4.1.2. Chính sách đất nông nghiệp trong thời kỳ đổi mới đến nay
• 4.2. TỔNG QUAN VỀ DỒN ĐIỀN, ĐỔI THỬA
• 4.2.1. Cơ sở pháp lý trong công tác dồn điền đổi thửa
• 4.2.2. Thực trạng manh mún ruộng đất ở nước ta
• 4.2.3. Thực trạng về dồn điền đổi thửa
• 4.3. TÌNH HÌNH DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM
• 4.3.1. Tình hình dồn điền đổi thửa trên thế giới
• 4.3.2. Tình hình dồn điền đổi thửa tại một số tỉnh của Việt Nam
• 4.4. HIỆU QUẢ SỬ DỤNG ĐẤT VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN SỬ DỤNG ĐẤT
• 4.4.1. Sử dụng đất nông nghiệp
• 4.4.2. Hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp
• 4.4.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng đất nông nghiệp
• 4.5. NHẬN XÉT VỀ TỔNG QUAN TÀI LIỆU
• 5. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 5.1. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
• 5.2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
• 5.2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội huyện Chương Mỹ
• 5.2.2. Thực trạng công tác dồn điền đổi thửa huyện Chương Mỹ
• 5.2.3. Ảnh hưởng quá trình DĐĐT đến sản xuất nông nghiệp
• 5.2.4. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sau DĐĐT
• 5.2.5. Đề xuất các giải pháp đẩy nhanh tiến độ DĐĐT trên địa bàn toàn huyện và nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp sau DĐĐT
• 5.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 5.3.1. Phương pháp thu thập thông tin
• 5.3.2. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu
• 5.3.3. Phương pháp điều tra sơ cấp
• 5.3.4. Phương pháp xử lý số liệu, dữ liệu
• 5.3.5. Phương pháp đánh giá hiệu quả sử dụng đất
• 5.3.6. Phương pháp tổng hợp, phân tích
• 6. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
• 6.1. ĐÁNH GIÁ KHÁI QUÁT ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA HUYỆN CHƯƠNG MỸ, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
• 6.1.1. Điều kiện tự nhiên
• 6.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội
• 6.2. TÌNH HÌNH QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI VÀ HIỆN TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT HUYỆN CHƯƠNG MỸ
• 6.2.1. Tình hình giao đất sản xuất nông nghiệp
• 6.2.2. Hiện trạng sử dụng đất của huyện Chương Mỹ
• 6.2.3. Tình hình quản lý đất đai huyện Chương Mỹ
• 6.3. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA Ở HUYỆN CHƯƠNG MỸ
• 6.3.1. Quy trình thực hiện dồn điền đổi thửa
• 6.3.2. Kết quả thực hiện dồn điền đổi thửa huyện Chương Mỹ
• 6.3.3. Kết quả thực hiện dồn điền đổi thửa ở 3 xã điều tra huyện Chương Mỹ
• 6.4. ẢNH HƯỞNG CỦA CÔNG TÁC DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHƯƠNG MỸ
• 6.4.1. Ảnh hưởng của chính sách dồn điền đổi thửa đến cơ cấu thu nhập và đa dạng hóa cây trồng
• 6.4.2. Chuyển đổi ruộng đất tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển đổi cơ cấu sử dụng đất đai
• 6.4.3. Dồn điền đổi thửa đã làm thay đổi diện tích đất giao thông thuỷ lợi
• 6.4.4. Dồn điền đổi thửa đã làm tăng diện tích đất nông nghiệp bình quân trên khẩu
• 6.4.5. Đánh giá hiệu quả sử dụng đất sản xuất nông nghiệp của 3 xã nghiên cứu trước và sau DĐĐT
• 6.4.6. Ảnh hưởng của công tác dồn điền đổi thửa đất nông nghiệp đến công tác quản lý về đất đai
• 6.5. NHỮNG TỒN TẠI SAU KHI THỰC HIỆN CÔNG TÁC DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA Ở HUYỆN CHƯƠNG MỸ
• 6.6. ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY CÔNG TÁC DỒN ĐIỀN ĐỔI THỬA TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CHƯƠNG MỸ
• 6.6.1. Các giải pháp về đẩy nhanh tiến độ DĐĐT
• 6.6.2. Giải pháp về xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi
• 6.6.3. Đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
• 7. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Dồn Điền Đổi Thửa Tại Huyện Chương Mỹ

Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là điều kiện tiên quyết cho sự sống và phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, đất nông nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Trong bối cảnh đó, dồn điền đổi thửa (DĐĐT) trở thành một chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước nhằm khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ của ruộng đất, tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn. Huyện Chương Mỹ, Hà Nội, với đặc thù là một huyện nông nghiệp, đã tích cực triển khai công tác DĐĐT và đạt được những kết quả nhất định. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức cần giải quyết để nâng cao hiệu quả sử dụng đất và phát triển nông nghiệp bền vững. Theo Nghị định số 64/CP ngày 27/09/1993 của Chính phủ, việc giao đất nông nghiệp cho hộ gia đình, cá nhân sử dụng lâu dài đã tạo động lực cho phát triển nông nghiệp.

1.1. Mục Tiêu Của Dồn Điền Đổi Thửa Ở Chương Mỹ

Mục tiêu chính của dồn điền đổi thửa tại huyện Chương Mỹ là khắc phục tình trạng manh mún ruộng đất, tạo điều kiện thuận lợi cho việc áp dụng cơ giới hóa, đưa tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, nâng cao năng suất và hiệu quả sử dụng đất. Đồng thời, DĐĐT còn hướng đến việc quy hoạch lại đồng ruộng, xây dựng hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng, tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn. Việc này góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Theo nghiên cứu, DĐĐT giúp giảm số thửa đất bình quân trên hộ từ 7,23 xuống còn 2,80 thửa/hộ.

1.2. Tầm Quan Trọng Của Đánh Giá Ảnh Hưởng DĐĐT

Việc đánh giá ảnh hưởng của dồn điền đổi thửa đến sử dụng đất nông nghiệp là vô cùng quan trọng để có cái nhìn khách quan, toàn diện về những tác động tích cực và tiêu cực của chủ trương này. Kết quả đánh giá sẽ là cơ sở để điều chỉnh chính sách, đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm phát huy tối đa hiệu quả của DĐĐT, đồng thời hạn chế những tác động tiêu cực đến môi trường, xã hội và đời sống của người dân. Nghiên cứu này sẽ tập trung vào việc phân tích thực trạng sử dụng đất nông nghiệp trước và sau DĐĐT, từ đó đưa ra những nhận định và khuyến nghị có giá trị thực tiễn.

II. Thực Trạng Sử Dụng Đất Nông Nghiệp Trước DĐĐT Tại Chương Mỹ

Trước khi thực hiện dồn điền đổi thửa, sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Chương Mỹ tồn tại nhiều bất cập. Tình trạng manh mún, nhỏ lẻ của ruộng đất là một trong những nguyên nhân chính làm hạn chế khả năng áp dụng cơ giới hóa, giảm năng suất và hiệu quả kinh tế. Bên cạnh đó, hệ thống giao thông thủy lợi nội đồng chưa được đầu tư đồng bộ, gây khó khăn cho việc tưới tiêu và vận chuyển nông sản. Cơ cấu cây trồng còn đơn điệu, chưa phát huy được tiềm năng và lợi thế của địa phương. Theo số liệu thống kê, trung bình mỗi hộ nông dân có từ 10-15 mảnh ruộng ở các xứ đồng khác nhau, gây lãng phí thời gian và công sức.

2.1. Tình Trạng Manh Mún Ruộng Đất Ở Chương Mỹ

Tình trạng manh mún ruộng đất là một trong những đặc điểm nổi bật của nông nghiệp Chương Mỹ trước khi thực hiện dồn điền đổi thửa. Ruộng đất bị chia cắt thành nhiều mảnh nhỏ, nằm rải rác ở các khu vực khác nhau, gây khó khăn cho việc quản lý, canh tác và đầu tư. Điều này làm tăng chi phí sản xuất, giảm năng suất và hiệu quả kinh tế. Theo nghiên cứu của Học viện Nông nghiệp Việt Nam, mức độ manh mún ruộng đất ở vùng Đồng bằng sông Hồng, trong đó có Hà Nội, là rất cao.

2.2. Hạn Chế Về Cơ Sở Hạ Tầng Nông Nghiệp

Cơ sở hạ tầng nông nghiệp tại Chương Mỹ trước DĐĐT còn nhiều hạn chế. Hệ thống giao thông nội đồng chưa được đầu tư đồng bộ, gây khó khăn cho việc vận chuyển vật tư nông nghiệp và nông sản. Hệ thống thủy lợi chưa đáp ứng được nhu cầu tưới tiêu, đặc biệt là trong mùa khô hạn. Điều này ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng cây trồng, làm giảm thu nhập của nông dân. Cần có giải pháp đồng bộ để cải thiện cơ sở hạ tầng nông nghiệp.

III. Ảnh Hưởng Của Dồn Điền Đổi Thửa Đến Kinh Tế Nông Nghiệp

Dồn điền đổi thửa đã mang lại những tác động tích cực đến kinh tế nông nghiệp tại huyện Chương Mỹ. Sau DĐĐT, diện tích bình quân trên một thửa đất tăng lên, tạo điều kiện cho việc áp dụng cơ giới hóa, giảm chi phí sản xuất và tăng năng suất. Cơ cấu cây trồng cũng có sự chuyển dịch theo hướng đa dạng hóa, phù hợp với điều kiện tự nhiên và nhu cầu thị trường. Thu nhập của nông dân được cải thiện đáng kể nhờ tăng năng suất và giá trị sản phẩm. Theo báo cáo, giá trị sản xuất trên một héc ta tại 3 xã nghiên cứu đều tăng so với trước DĐĐT.

3.1. Tăng Năng Suất Và Hiệu Quả Sử Dụng Đất

Dồn điền đổi thửa đã góp phần quan trọng vào việc tăng năng suất và hiệu quả sử dụng đất tại Chương Mỹ. Việc giảm số lượng thửa đất trên một hộ giúp nông dân tập trung đầu tư vào một diện tích lớn hơn, áp dụng các biện pháp thâm canh, tăng năng suất cây trồng. Đồng thời, DĐĐT còn tạo điều kiện cho việc quy hoạch lại đồng ruộng, cải tạo đất đai, nâng cao độ phì nhiêu của đất. Diện tích đất bình quân trên thửa sau chuyển đổi đạt từ 674,57 m2 (xã Đại Yên) đến 766,87 m2/thửa (xã Văn Võ).

3.2. Chuyển Dịch Cơ Cấu Cây Trồng Và Vật Nuôi

Sau dồn điền đổi thửa, cơ cấu cây trồng và vật nuôi tại Chương Mỹ có sự chuyển dịch rõ rệt. Nông dân có xu hướng chuyển sang các loại cây trồng có giá trị kinh tế cao hơn, phù hợp với điều kiện tự nhiên và nhu cầu thị trường. Đồng thời, việc phát triển chăn nuôi cũng được chú trọng, tạo ra sự đa dạng trong sản xuất nông nghiệp. Nhiều hộ gia đình chuyển sang mô hình đem lại hiệu quả kinh tế cao như: mô hình lúa – cá, lúa – cá – vịt, cây ăn quả - cá – chăn nuôi lợn,…

IV. Tác Động Của Dồn Điền Đổi Thửa Đến Quản Lý Đất Đai Ở Chương Mỹ

Dồn điền đổi thửa không chỉ tác động đến kinh tế nông nghiệp mà còn ảnh hưởng đến công tác quản lý đất đai tại huyện Chương Mỹ. Sau DĐĐT, việc lập hồ sơ địa chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCN) trở nên dễ dàng hơn do số lượng thửa đất giảm. Công tác quy hoạch sử dụng đất cũng được thực hiện hiệu quả hơn nhờ có sự đồng thuận cao từ phía người dân. Tuy nhiên, quá trình DĐĐT cũng đặt ra những thách thức mới trong công tác quản lý đất đai, đòi hỏi các cơ quan chức năng phải có giải pháp phù hợp.

4.1. Thuận Lợi Trong Cấp Giấy Chứng Nhận Quyền Sử Dụng Đất

Dồn điền đổi thửa tạo điều kiện thuận lợi cho việc cấp GCN cho nông dân. Việc giảm số lượng thửa đất giúp đơn giản hóa thủ tục hành chính, giảm thời gian và chi phí cấp GCN. Điều này góp phần nâng cao hiệu quả quản lý đất đai và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người sử dụng đất. Đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là một trong những giải pháp quan trọng.

4.2. Thách Thức Trong Quản Lý Biến Động Đất Đai

Sau dồn điền đổi thửa, việc quản lý biến động đất đai trở nên phức tạp hơn do có sự chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi và mục đích sử dụng đất. Các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai, đảm bảo sử dụng đất đúng mục đích và hiệu quả. Một số xã chưa thực hiện nghiêm túc công tác quản lý đất đai, vẫn để tình trạng một số hộ dân tự chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi khi chưa được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

V. Giải Pháp Thúc Đẩy Dồn Điền Đổi Thửa Hiệu Quả Tại Chương Mỹ

Để phát huy tối đa hiệu quả của dồn điền đổi thửa và khắc phục những tồn tại, hạn chế, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả. Các giải pháp này cần tập trung vào việc nâng cao nhận thức của người dân, hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng và nâng cao năng lực quản lý đất đai. Đồng thời, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia tích cực của cộng đồng.

5.1. Nâng Cao Nhận Thức Về Dồn Điền Đổi Thửa

Cần tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức của người dân về ý nghĩa, tầm quan trọng và lợi ích của dồn điền đổi thửa. Việc này giúp tạo sự đồng thuận cao trong cộng đồng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai DĐĐT. Công tác chỉ đạo cần sâu sát hơn, nâng cao ý thức trách nhiệm trong việc thực hiện.

5.2. Hoàn Thiện Cơ Chế Chính Sách Về Đất Đai

Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các cơ chế chính sách về đất đai cho phù hợp với tình hình thực tế. Đặc biệt, cần có chính sách khuyến khích tích tụ ruộng đất, tạo điều kiện cho sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, quy mô lớn. Công tác lập phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi của một số xã còn chậm, còn lúng túng, chưa bám sát các văn bản hướng dẫn do vậy chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu đặt ra.

VI. Kết Luận Về Ảnh Hưởng DĐĐT Đến Sử Dụng Đất Ở Chương Mỹ

Dồn điền đổi thửa đã có những tác động tích cực đến sử dụng đất nông nghiệp tại huyện Chương Mỹ, góp phần nâng cao năng suất, hiệu quả kinh tế và cải thiện đời sống của nông dân. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra những thách thức mới trong công tác quản lý đất đai và phát triển nông nghiệp bền vững. Để phát huy tối đa hiệu quả của DĐĐT, cần có những giải pháp đồng bộ và hiệu quả, đảm bảo sự hài hòa giữa phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường.

6.1. Tóm Tắt Kết Quả Nghiên Cứu Về Dồn Điền Đổi Thửa

Nghiên cứu đã chỉ ra những tác động tích cực của dồn điền đổi thửa đến sử dụng đất nông nghiệp tại Chương Mỹ, bao gồm tăng năng suất, hiệu quả kinh tế, cải thiện đời sống của nông dân và tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý đất đai. Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận những tồn tại, hạn chế và thách thức để có giải pháp phù hợp.

6.2. Khuyến Nghị Cho Phát Triển Nông Nghiệp Bền Vững

Để phát triển nông nghiệp bền vững tại Chương Mỹ, cần tiếp tục đẩy mạnh dồn điền đổi thửa, đồng thời chú trọng đến việc bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng sản phẩm và xây dựng thương hiệu nông sản. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, các ngành và sự tham gia tích cực của cộng đồng. Giải pháp về xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi cần được chú trọng.