I. Biến động lớp phủ thực vật
Biến động lớp phủ thực vật là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến dòng chảy lưu vực sông. Nghiên cứu này tập trung vào việc đánh giá sự thay đổi của lớp phủ thực vật trên lưu vực sông Lại Giang, Bình Định trong giai đoạn 2010-2019. Sử dụng công nghệ viễn thám và hệ thống thông tin địa lý (GIS), nghiên cứu đã xác định được sự biến đổi của các loại lớp phủ như rừng tự nhiên, rừng trồng, đất nông nghiệp và đất đô thị. Kết quả cho thấy sự suy giảm đáng kể diện tích rừng tự nhiên, đặc biệt là ở khu vực thượng nguồn, do tác động của các hoạt động kinh tế và xã hội.
1.1. Phân loại lớp phủ
Phân loại lớp phủ mặt đất được thực hiện dựa trên hệ thống phân loại của FAO và các tiêu chuẩn quốc tế. Các loại lớp phủ chính bao gồm rừng tự nhiên, rừng trồng, đất nông nghiệp, đất đô thị và mặt nước. Việc phân loại này giúp xác định rõ sự biến đổi của từng loại lớp phủ qua các năm, từ đó đánh giá tác động của chúng đến dòng chảy lưu vực sông.
1.2. Nguyên nhân biến động
Nguyên nhân chính dẫn đến biến động lớp phủ thực vật bao gồm sự gia tăng dân số, quá trình đô thị hóa, và sự mở rộng các hoạt động nông nghiệp. Ngoài ra, các công trình thủy điện và thủy lợi cũng góp phần làm thay đổi cấu trúc lớp phủ, đặc biệt là ở khu vực hạ lưu sông Lại Giang.
II. Dòng chảy lưu vực sông
Dòng chảy lưu vực sông là yếu tố chịu ảnh hưởng trực tiếp từ biến động lớp phủ thực vật. Nghiên cứu đã sử dụng mô hình thủy văn HEC-HMS để mô phỏng và đánh giá sự thay đổi của dòng chảy trên lưu vực sông Lại Giang. Kết quả cho thấy, sự suy giảm diện tích rừng tự nhiên đã làm tăng lưu lượng dòng chảy trong mùa mưa và giảm lưu lượng trong mùa khô, gây ra những tác động tiêu cực đến quản lý tài nguyên nước và bảo vệ môi trường.
2.1. Mô hình thủy văn
Mô hình thủy văn HEC-HMS được sử dụng để mô phỏng dòng chảy lưu vực sông dựa trên các thông số đầu vào như lượng mưa, độ nhám bề mặt và diện tích lớp phủ. Mô hình này giúp đánh giá chính xác sự biến đổi của dòng chảy do ảnh hưởng của biến động lớp phủ thực vật.
2.2. Tác động sinh thái
Sự thay đổi dòng chảy lưu vực sông không chỉ ảnh hưởng đến quản lý tài nguyên nước mà còn tác động đến hệ sinh thái xung quanh. Sự gia tăng lưu lượng trong mùa mưa có thể gây ra lũ lụt, trong khi sự suy giảm lưu lượng trong mùa khô có thể dẫn đến hạn hán, ảnh hưởng đến đa dạng sinh học và sinh kế của người dân.
III. Ảnh hưởng môi trường và quản lý tài nguyên
Nghiên cứu này không chỉ đánh giá ảnh hưởng môi trường của biến động lớp phủ thực vật mà còn đề xuất các giải pháp quản lý tài nguyên nước hiệu quả. Các giải pháp bao gồm tăng cường bảo vệ rừng, quy hoạch sử dụng đất hợp lý và áp dụng các công nghệ hiện đại trong quản lý lưu vực. Những giải pháp này nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến dòng chảy lưu vực sông và đảm bảo sự phát triển bền vững của khu vực.
3.1. Giải pháp bảo vệ rừng
Bảo vệ và phục hồi rừng tự nhiên là một trong những giải pháp quan trọng để giảm thiểu biến động lớp phủ thực vật. Việc trồng rừng và quản lý rừng bền vững sẽ giúp duy trì cân bằng sinh thái và điều hòa dòng chảy lưu vực sông.
3.2. Quy hoạch sử dụng đất
Quy hoạch sử dụng đất hợp lý là yếu tố then chốt trong việc quản lý lưu vực sông. Cần có sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, đặc biệt là trong việc phân bổ đất cho nông nghiệp, đô thị và các công trình thủy lợi.
