I. Giới thiệu luận án tiến sĩ
Luận án tiến sĩ với chủ đề 'Phát triển năng lực sáng tạo qua định luật bảo toàn vật lí 10 THPT' tập trung vào việc nâng cao năng lực sáng tạo của học sinh thông qua việc dạy học chương 'Các định luật bảo toàn' trong chương trình Vật lí 10. Nghiên cứu này nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, đặc biệt là trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, nơi sáng tạo và tư duy độc lập trở thành yếu tố then chốt. Luận án đặt mục tiêu xây dựng các phương pháp giảng dạy tích cực, phù hợp để phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh, đồng thời đánh giá hiệu quả của các phương pháp này thông qua thực nghiệm sư phạm.
1.1. Lý do chọn đề tài
Sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ đòi hỏi giáo dục phải đổi mới để đáp ứng nhu cầu phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Luận án nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển năng lực sáng tạo trong giáo dục, đặc biệt là trong môn Vật lí, một môn học thuộc nhóm khoa học tự nhiên. Chương 'Các định luật bảo toàn' được chọn vì nội dung gần gũi với thực tiễn, tạo điều kiện thuận lợi để học sinh tham gia các hoạt động sáng tạo và trải nghiệm thực tế.
1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu chính của luận án là xây dựng các phương pháp giảng dạy tích cực và quy trình tổ chức dạy học theo hướng phát triển năng lực sáng tạo cho học sinh. Nghiên cứu cũng nhằm đánh giá hiệu quả của các phương pháp này trong việc nâng cao kết quả học tập của học sinh ở chương 'Các định luật bảo toàn'.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Luận án dựa trên cơ sở lý luận về năng lực sáng tạo và các phương pháp dạy học tích cực. Nghiên cứu khẳng định rằng năng lực sáng tạo là một trong những năng lực cốt lõi cần được phát triển trong giáo dục phổ thông. Luận án cũng phân tích thực trạng dạy học Vật lí ở các trường THPT, chỉ ra những hạn chế trong việc phát triển năng lực sáng tạo của học sinh.
2.1. Khái niệm năng lực sáng tạo
Năng lực sáng tạo được định nghĩa là khả năng tạo ra những ý tưởng mới, giải pháp độc đáo và hiệu quả trong các tình huống khác nhau. Trong giáo dục, năng lực sáng tạo được phát triển thông qua các hoạt động học tập tích cực, đặc biệt là trong các môn học thuộc nhóm khoa học tự nhiên như Vật lí.
2.2. Thực trạng dạy học Vật lí ở THPT
Nghiên cứu chỉ ra rằng, mặc dù Vật lí là môn học có tiềm năng lớn trong việc phát triển năng lực sáng tạo, nhưng phương pháp dạy học hiện tại vẫn còn nặng về lý thuyết, ít chú trọng đến việc phát triển tư duy sáng tạo và kỹ năng giải quyết vấn đề của học sinh.
III. Phương pháp nghiên cứu
Luận án sử dụng các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng, bao gồm phân tích tài liệu, khảo sát thực trạng, và thực nghiệm sư phạm. Các phương pháp giảng dạy tích cực như dạy học dự án, dạy học giải quyết vấn đề được áp dụng để phát triển năng lực sáng tạo của học sinh.
3.1. Phương pháp khảo sát
Nghiên cứu tiến hành khảo sát thực trạng dạy học Vật lí ở các trường THPT, tập trung vào việc đánh giá mức độ phát triển năng lực sáng tạo của học sinh. Kết quả khảo sát cho thấy, phần lớn giáo viên chưa áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực để phát triển năng lực sáng tạo.
3.2. Thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sư phạm được tiến hành tại một số trường THPT trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. Kết quả thực nghiệm cho thấy, việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực đã giúp cải thiện đáng kể năng lực sáng tạo và kết quả học tập của học sinh.
IV. Kết quả và đánh giá
Luận án đã đạt được những kết quả quan trọng trong việc phát triển năng lực sáng tạo của học sinh thông qua việc áp dụng các phương pháp giảng dạy tích cực. Kết quả thực nghiệm sư phạm cho thấy, học sinh được học theo phương pháp mới có năng lực sáng tạo và kết quả học tập cao hơn so với nhóm đối chứng.
4.1. Đánh giá năng lực sáng tạo
Bộ công cụ đánh giá năng lực sáng tạo được xây dựng và áp dụng trong nghiên cứu. Kết quả cho thấy, học sinh được học theo phương pháp mới có khả năng tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề tốt hơn.
4.2. Ứng dụng thực tiễn
Luận án không chỉ có giá trị lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn cao. Các phương pháp giảng dạy được đề xuất có thể áp dụng rộng rãi trong các trường THPT để phát triển năng lực sáng tạo của học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
