Luận án tiến sĩ: Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh THPT theo tiếp cận năng lực

• Tác giả: Phùng Thị Vân Anh
• Người hướng dẫn: PGS.TS Nguyễn Thị Hạnh
• Trường học: Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam
• Chuyên ngành: Lí luận và Phương pháp dạy học bộ môn
• Đề tài: Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông theo tiếp cận năng lực
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2023
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CAM ĐOAN
• LỜI CẢM ƠN
• MỞ ĐẦU
• 0.1. Lí do chọn đề tài
• 0.2. Mục đích nghiên cứu
• 0.3. Đối tượng và nhiệm vụ nghiên cứu
• 0.4. Phạm vi nghiên cứu
• 0.5. Phương pháp nghiên cứu
• 0.6. Giả thuyết khoa học
• 0.7. Đóng góp của luận án
• 0.8. Cấu trúc của luận án
• 1. CHƯƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VIỆC DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN THÔNG TIN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
• 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông
• 1.2. Nghiên cứu về năng lực đọc hiểu văn bản
• 1.3. Nghiên cứu về đọc hiểu văn bản thông tin
• 1.4. Nghiên cứu về dạy học đọc hiểu văn bản thông tin
• 1.5. Đặc điểm của học sinh trung học phổ thông với việc dạy học đọc hiểu văn bản thông tin theo tiếp cận năng lực
• 1.6. Cơ sở lý luận về dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cho học sinh trung học phổ thông
• 1.7. Văn bản thông tin
• 1.8. Đọc hiểu văn bản thông tin và năng lực đọc hiểu văn bản thông tin
• 1.9. Dạy học đọc hiểu văn bản thông tin theo tiếp cận năng lực
• 1.10. Cơ sở thực tiễn. Kinh nghiệm quốc tế
• 1.11. Thực tiễn ở Việt Nam
• 1.12. TIỂU KẾT CHƯƠNG 1
• 2. CHƯƠNG 2: MỘT SỐ BIỆN PHÁP DẠY HỌC ĐỌC HIỂU VĂN BẢN THÔNG TIN THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC
• 2.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp dạy học đọc hiểu văn bản thông tin theo tiếp cận năng lực
• 2.2. Đề xuất một số biện pháp dạy học đọc hiểu văn bản thông tin theo tiếp cận năng lực
• 2.2.1. Biện pháp 1: Thiết kế chuẩn NL ĐH VBTT
• 2.2.2. Biện pháp 2: Xác định nội dung dạy học ĐH VBTT
• 2.2.3. Biện pháp 3: Xác định quy trình, phương pháp và kĩ thuật dạy học ĐH văn bản thông tin
• 2.2.4. Biện pháp 4: Xác định phương pháp, công cụ kiểm tra, đánh giá NL ĐH VBTT của HS THPT
• 2.3. TIỂU KẾT CHƯƠNG 2
• 3. CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM
• 3.1. Mục đích thực nghiệm
• 3.2. Nội dung, đối tượng và địa bàn thực nghiệm
• 3.3. Thời gian thực nghiệm. Quy trình thực nghiệm
• 3.4. Kết quả thực nghiệm
• 3.5. TIỂU KẾT CHƯƠNG 3
• DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ
• LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Dạy đọc hiểu văn bản thông tin

Dạy đọc hiểu là quá trình giúp học sinh phát triển kỹ năng tiếp nhận, phân tích và đánh giá thông tin từ văn bản thông tin. Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, việc dạy đọc hiểu không chỉ dừng lại ở việc hiểu nội dung mà còn hướng đến phát triển năng lực đọc hiểu của học sinh. Văn bản thông tin đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp kiến thức và kỹ năng cần thiết cho học sinh THPT, giúp các em ứng dụng vào thực tiễn và học tập suốt đời.

1.1. Vai trò của văn bản thông tin

Văn bản thông tin là công cụ chuyển tải thông tin khách quan, trung thực về mọi lĩnh vực đời sống. Trong giáo dục THPT, loại văn bản này giúp học sinh phát triển kỹ năng đọc hiểu, tư duy phê phán và khả năng giao tiếp. Đặc biệt, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, việc đọc hiểu văn bản thông tin trở thành năng lực thiết yếu để học sinh thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của xã hội.

1.2. Phương pháp dạy học đọc hiểu

Phương pháp dạy học đọc hiểu văn bản thông tin cần tập trung vào việc thiết kế các hoạt động học tập chủ động, giúp học sinh phát triển năng lực tự học và tư duy độc lập. Các biện pháp như thiết kế chuẩn năng lực, xác định nội dung và quy trình dạy học hiệu quả là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng dạy học.

II. Tiếp cận năng lực trong giáo dục THPT

Tiếp cận năng lực là phương pháp giáo dục hướng đến phát triển toàn diện các kỹ năng và phẩm chất của học sinh. Trong dạy học đọc hiểu văn bản thông tin, tiếp cận năng lực giúp học sinh không chỉ hiểu nội dung mà còn biết cách vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Điều này đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học, tập trung vào việc phát triển năng lực đọc hiểu và học tập chủ động của học sinh.

2.1. Phát triển năng lực đọc hiểu

Phát triển năng lực đọc hiểu là mục tiêu quan trọng trong giáo dục THPT. Học sinh cần được trang bị các kỹ năng như phân tích, tổng hợp và đánh giá thông tin từ văn bản thông tin. Việc xây dựng chuẩn năng lực và hệ thống đánh giá phù hợp sẽ giúp học sinh đạt được yêu cầu này một cách hiệu quả.

2.2. Học tập chủ động

Học tập chủ động là yếu tố then chốt trong tiếp cận năng lực. Học sinh cần được khuyến khích tham gia tích cực vào quá trình học tập, tự tìm hiểu và giải quyết vấn đề. Các phương pháp như thảo luận nhóm, dự án học tập và sử dụng công nghệ thông tin sẽ giúp học sinh phát huy tối đa khả năng của mình.

III. Thực tiễn và ứng dụng

Việc dạy học đọc hiểu văn bản thông tin theo tiếp cận năng lực đã được áp dụng tại nhiều trường THPT trên cả nước. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức như thiếu tài liệu hướng dẫn, lúng túng trong phương pháp dạy học và đánh giá. Để khắc phục, cần có sự hỗ trợ từ các nhà quản lý giáo dục và sự nỗ lực của giáo viên trong việc đổi mới phương pháp dạy học.

3.1. Thực trạng dạy học

Thực trạng dạy học đọc hiểu văn bản thông tin tại các trường THPT cho thấy, giáo viên còn gặp nhiều khó khăn trong việc lựa chọn ngữ liệu và phương pháp dạy học phù hợp. Học sinh cũng chưa được trang bị đầy đủ kỹ năng để đọc hiểu hiệu quả loại văn bản này.

3.2. Giải pháp và khuyến nghị

Để nâng cao hiệu quả dạy học, cần xây dựng hệ thống tài liệu hướng dẫn chi tiết, tổ chức các khóa đào tạo cho giáo viên và áp dụng các phương pháp dạy học hiện đại. Đồng thời, cần tăng cường sự hợp tác giữa nhà trường, gia đình và xã hội để tạo môi trường học tập thuận lợi cho học sinh.