I. Giới thiệu và tính cấp thiết của đề tài
Luận án tiến sĩ này tập trung vào phân tích ngôn ngữ lập luận trong luật tục Êđê, một hệ thống quy ước truyền thống của người Êđê. Luật tục Êđê không chỉ là công cụ quản lý cộng đồng mà còn phản ánh văn hóa, tín ngưỡng và thế giới quan của người Êđê. Nghiên cứu ngôn ngữ trong luật tục giúp hiểu rõ mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa, đồng thời bảo tồn di sản văn hóa dân tộc. Luận án nhấn mạnh sự cần thiết của việc nghiên cứu lập luận trong luật tục để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống.
1.1. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Mục đích chính của luận án là phân tích ngôn ngữ lập luận trong luật tục Êđê, nhằm chỉ ra đặc điểm lập luận và mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa. Nhiệm vụ nghiên cứu bao gồm tổng quan tình hình nghiên cứu về lập luận và luật tục, xác định cấu trúc lập luận, và phân tích đặc trưng văn hóa phản ánh qua lập luận.
1.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu là lập luận trong luật tục Êđê, tập trung vào cấu trúc lập luận và đặc trưng văn hóa. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các nội dung như thành phần lập luận, chỉ dẫn lập luận, và mô hình lập luận phổ biến trong luật tục Êđê.
II. Cơ sở lý luận và thực tiễn
Luận án dựa trên cơ sở lý luận về lập luận và mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa. Phân tích văn bản luật tục Êđê được thực hiện thông qua các phương pháp nghiên cứu đa ngành, bao gồm ngôn ngữ học, dân tộc học và tâm lý học. Luận án cũng khảo sát thực tiễn về người Êđê và luật tục Êđê, làm cơ sở cho việc phân tích lập luận.
2.1. Tổng quan nghiên cứu về lập luận
Luận án tổng hợp các nghiên cứu về lập luận từ logic học đến ngôn ngữ học. Logic học tập trung vào các quy luật suy luận, trong khi ngôn ngữ học nghiên cứu lập luận như một hiện tượng ngôn ngữ. Các công trình nghiên cứu của Ducrot và Anscombre đã đóng góp quan trọng vào lý thuyết lập luận trong ngôn ngữ học.
2.2. Cơ sở thực tiễn về luật tục Êđê
Luật tục Êđê là hệ thống quy ước truyền thống, phản ánh văn hóa và tín ngưỡng của người Êđê. Luận án sử dụng phương pháp điền dã và miêu tả để thu thập và phân tích tư liệu về luật tục Êđê, làm rõ đặc trưng văn hóa và lập luận trong luật tục.
III. Cấu trúc lập luận trong luật tục Êđê
Luận án phân tích cấu trúc lập luận trong luật tục Êđê, bao gồm các thành phần lập luận như luận cứ và kết luận. Kỹ thuật lập luận được sử dụng trong luật tục Êđê phản ánh tư duy logic và trình độ ngôn ngữ của người Êđê. Luận án cũng chỉ ra các mô hình lập luận phổ biến và vai trò của chúng trong việc thuyết phục cộng đồng.
3.1. Thành phần lập luận
Thành phần lập luận trong luật tục Êđê bao gồm luận cứ và kết luận. Luận cứ là các căn cứ logic được sử dụng để dẫn đến kết luận. Kết luận là mục tiêu cuối cùng của lập luận, nhằm thuyết phục người nghe đồng tình với ý kiến của người nói.
3.2. Chỉ dẫn lập luận
Chỉ dẫn lập luận trong luật tục Êđê bao gồm các tác tử và kết tử lập luận. Tác tử là các từ ngữ chỉ dẫn quá trình lập luận, trong khi kết tử là các từ ngữ kết nối các phần của lập luận. Các chỉ dẫn này giúp làm rõ mối quan hệ giữa các thành phần lập luận.
IV. Đặc trưng văn hóa phản ánh qua lập luận
Luận án phân tích cách lập luận trong luật tục Êđê phản ánh đặc trưng văn hóa cổ truyền của người Êđê. Các chất liệu xây dựng lập luận như thực vật, động vật và lực lượng siêu nhiên phản ánh môi trường sống, văn hóa sản xuất và tín ngưỡng của người Êđê. Luận án cũng chỉ ra cách lập luận phản ánh thế giới quan và nhân sinh quan của người Êđê.
4.1. Thế giới quan phản ánh qua lập luận
Lập luận trong luật tục Êđê sử dụng các chất liệu từ môi trường sống, văn hóa sản xuất và tín ngưỡng của người Êđê. Các chất liệu này phản ánh thế giới quan của người Êđê, thể hiện qua cách họ nhìn nhận và giải thích thế giới xung quanh.
4.2. Nhân sinh quan phản ánh qua lập luận
Nhân sinh quan của người Êđê được thể hiện qua hệ thống lẽ thường trong lập luận. Các lẽ thường này phản ánh quan niệm sống và giá trị đạo đức của người Êđê, giúp duy trì trật tự và hòa hợp trong cộng đồng.
V. Đóng góp và ứng dụng của luận án
Luận án đóng góp vào việc nghiên cứu ngôn ngữ lập luận và bảo tồn văn hóa truyền thống của người Êđê. Kết quả nghiên cứu có thể được sử dụng như tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và nghiên cứu ngôn ngữ học. Luận án cũng góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của người Êđê trong bối cảnh hiện đại.
5.1. Đóng góp về lý luận
Luận án khẳng định vai trò của nghiên cứu ngôn ngữ lập luận trong ngôn ngữ học và làm rõ mối quan hệ giữa ngôn ngữ và văn hóa. Luận án cung cấp thêm cách thức nghiên cứu ngôn ngữ ở phương diện hành chức trong đời sống.
5.2. Ứng dụng thực tiễn
Kết quả nghiên cứu của luận án có thể được sử dụng trong việc quản lý cộng đồng và điều chỉnh các quan hệ xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Luận án cũng góp phần bảo tồn ngôn ngữ và văn hóa truyền thống của người Êđê.
