Luận án tiến sĩ: Tiêu chuẩn hóa hợp chất kháng acetylcholinesterase trong họ thạch tùng

• Tác giả: Nguyễn Ngọc Chương
• Người hướng dẫn: PGS. TS. Trần Công Luận
• Trường học: Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh
• Chuyên ngành: Kiểm nghiệm thuốc và độc chất
• Đề tài: Nghiên cứu tiêu chuẩn hóa hợp chất kháng acetylcholinesterase của một số loài trong họ Thạch tùng
• Loại tài liệu: luận án tiến sĩ
• Năm xuất bản: 2020
• Địa điểm: Thành phố Hồ Chí Minh

• LỜI CAM ĐOAN
• 1. MỤC LỤC
• DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VÀ THUẬT NGỮ ANH VIỆT
• DANH MỤC BẢNG
• DANH MỤC HÌNH
• DANH MỤC SƠ ĐỒ
• DANH MỤC BIỂU ĐỒ
• 1. MỞ ĐẦU
• 2. TỔNG QUAN VỀ THỰC VẬT HỌC
• 2.1. Tổng quan về họ Lycopodiaceae
• 2.2. Vị trí phân loại
• 2.3. Đặc điểm phân bố, sinh thái
• 2.4. Đặc điểm hình thái thực vật
• 2.4.1. Thân
• 2.4.2. Lá
• 2.4.3. Rễ
• 2.4.4. Nhánh mang bào tử
• 3. CÁC PHƯƠNG CHIẾT XUẤT, PHÂN LẬP VÀ PHÁP PHÂN TÍCH HUPERZIN A
• 4. THIẾT LẬP CHẤT ĐỐI CHIẾU
• 5. TỔNG QUAN VỀ PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH HOẠT TÍNH ỨC CHẾ ACETYLCHOLINESTERASE
• 6. CÁC PHƯƠNG PHÁP THỬ NGHIỆM VỀ TRÍ NHỚ
• 7. TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ HỌ THẠCH TÙNG
• 8. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 8.1. Thiết kế nghiên cứu
• 8.2. Quy trình nghiên cứu
• 8.3. Đối tượng nghiên cứu
• 8.4. Thời gian và địa điểm nghiên cứu
• 8.5. Xác định các biến số. Dung môi - hóa chất - trang thiết bị
• 8.6. Phương pháp nghiên cứu
• 9. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 9.1. Khảo sát thực vật học
• 9.2. Tác dụng ức chế acetylcholinesterase in vitro của các loài thạch tùng
• 9.3. Nghiên cứu hóa học
• 9.3.1. Thiết lập chất đối chiếu
• 9.3.2. Xây dựng quy trình định lượng Huperzin A trong dược liệu bằng phương pháp CZE và HPLC
• 9.4. Nghiên cứu in vivo tác dụng cải thiện trí nhớ của thạch tùng nghiên
• 9.4.1. Về mặt thực vật học
• 9.4.2. Về khảo sát khả năng ức chế acetylcholinesterase in vitro của các loài thạch tùng
• 9.4.3. Về mặt hóa học
• 9.4.4. Về mặt thiết lập chất đối chiếu
• 9.4.5. Về mặt xây dựng quy trình định lượng Huperzin A trong dược liệu
• 9.4.6. Về mặt thử tác dụng sinh học
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Giới thiệu

Bệnh Alzheimer là một trong những nguyên nhân chính gây suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn tạo ra gánh nặng cho gia đình và xã hội. Nghiên cứu cho thấy, sự suy giảm acetylcholin trong não có liên quan mật thiết đến sự phát triển của bệnh. Do đó, việc tìm kiếm các hợp chất có khả năng ức chế acetylcholinesterase trở thành một hướng đi quan trọng trong điều trị. Huperzin A, một hợp chất chiết xuất từ cây Thạch tùng răng, đã được chứng minh có khả năng ức chế enzym này, từ đó cải thiện trí nhớ và giảm thiểu triệu chứng của bệnh Alzheimer. Nghiên cứu này nhằm mục đích tiêu chuẩn hóa các hợp chất kháng acetylcholinesterase từ một số loài trong họ Thạch tùng.

II. Tổng quan về họ Thạch tùng

Họ Lycopodiaceae bao gồm hơn 400 loài thực vật cổ, có mặt trên toàn cầu. Các loài trong họ này thường sống ở những vùng ẩm ướt, đặc biệt là ở các khu rừng nhiệt đới. Họ Thạch tùng có đặc điểm hình thái đa dạng, với thân cây có thể đứng hoặc bò, lá nhỏ và xếp theo hình xoắn ốc. Các loài trong họ này có khả năng sinh sản bằng bào tử, và một số loài như Huperzia serrata được biết đến với khả năng ức chế acetylcholinesterase. Việc nghiên cứu và phân loại các loài trong họ này không chỉ giúp hiểu rõ hơn về đặc điểm sinh học mà còn mở ra cơ hội khai thác dược liệu từ chúng.

III. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu được thực hiện thông qua các phương pháp chiết xuất, phân lập và phân tích hóa học. Các mẫu thực vật được thu thập từ các vùng núi cao ở Việt Nam. Sau đó, các hợp chất tự nhiên được chiết xuất bằng dung môi thích hợp và thử nghiệm hoạt tính ức chế acetylcholinesterase. Phương pháp sắc ký lỏng cao áp (HPLC) và điện di mao quản (CZE) được sử dụng để định lượng hàm lượng huperzin A trong các mẫu. Kết quả từ các thử nghiệm này sẽ cung cấp thông tin quan trọng về khả năng kháng enzym của các hợp chất từ họ Thạch tùng.

IV. Kết quả nghiên cứu

Kết quả cho thấy các mẫu chiết xuất từ loài Huperzia serrata và Lycopodiella cernua có hoạt tính ức chế acetylcholinesterase đáng kể. Hàm lượng huperzin A trong các mẫu được xác định thông qua các phương pháp phân tích hiện đại. Các nghiên cứu in vitro cho thấy khả năng cải thiện trí nhớ của các hợp chất này, mở ra triển vọng cho việc phát triển các sản phẩm dược phẩm từ thực vật. Những phát hiện này không chỉ khẳng định giá trị của họ Thạch tùng trong y học mà còn góp phần vào việc bảo tồn và phát triển nguồn dược liệu tự nhiên.

V. Kết luận và ứng dụng thực tiễn

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng các hợp chất từ họ Thạch tùng có tiềm năng lớn trong việc điều trị bệnh Alzheimer thông qua cơ chế ức chế acetylcholinesterase. Việc tiêu chuẩn hóa các hợp chất này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển các sản phẩm dược phẩm an toàn và hiệu quả. Hơn nữa, nghiên cứu này cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo tồn các loài thực vật quý hiếm, đồng thời khuyến khích các nghiên cứu sâu hơn về các hợp chất tự nhiên khác có khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến suy giảm trí nhớ.