Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, nông nghiệp, nông dân và nông thôn giữ vai trò chiến lược quan trọng, đặc biệt trong công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Theo báo cáo của ngành, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) giai đoạn 2010-2020 đã được triển khai rộng khắp với mục tiêu nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân nông thôn, phát triển kinh tế bền vững và bảo vệ môi trường sinh thái. Huyện Vũ Quang, tỉnh Hà Tĩnh, với điều kiện tự nhiên thuận lợi và nhiều tiềm năng phát triển, là một trong những địa phương đi đầu trong việc thực hiện chương trình này. Từ năm 2015 đến 2019, huyện đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng NTM, tuy nhiên vẫn còn tồn tại những khó khăn, hạn chế trong quản lý nhà nước về xây dựng NTM.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Vũ Quang, phân tích những kết quả đạt được, khó khăn, bất cập và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý trong giai đoạn 2020-2025. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Vũ Quang trong giai đoạn 2015-2019, với trọng tâm là các hoạt động quản lý nhà nước liên quan đến xây dựng NTM. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện công tác quản lý nhà nước, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại địa phương, đồng thời làm cơ sở tham khảo cho các huyện có điều kiện tương tự.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết quản lý nhà nước và lý thuyết phát triển nông thôn mới. Lý thuyết quản lý nhà nước được hiểu là hoạt động thực hiện quyền lực nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội và hành vi của công dân, đảm bảo sự ổn định và phát triển đất nước. Lý thuyết phát triển nông thôn mới tập trung vào việc xây dựng kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội hiện đại, chuyển dịch cơ cấu kinh tế hợp lý, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của người dân nông thôn, đồng thời bảo vệ môi trường sinh thái và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Ba khái niệm chính được sử dụng trong nghiên cứu gồm:

  • Nông thôn mới: khu vực nông thôn có kết cấu hạ tầng hiện đại, sản xuất phát triển bền vững, đời sống người dân được nâng cao, môi trường sinh thái được bảo vệ và hệ thống chính trị vững mạnh.
  • Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới: hoạt động của các cơ quan nhà nước trong hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, kiểm tra, giám sát nhằm thúc đẩy phát triển toàn diện khu vực nông thôn.
  • Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới: chương trình tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, chính trị và an ninh quốc phòng nhằm cải thiện đời sống người dân nông thôn.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, kết hợp các phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng. Cỡ mẫu nghiên cứu bao gồm các tài liệu, số liệu thống kê từ Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện Vũ Quang, Chi cục Thống kê huyện, các báo cáo của UBND huyện và các xã trên địa bàn. Phương pháp chọn mẫu chủ yếu là phương pháp chọn mẫu phi xác suất, tập trung vào các xã tiêu biểu trong huyện.

Phương pháp phân tích bao gồm:

  • Phân tích thống kê: tổng hợp, xử lý số liệu về các tiêu chí xây dựng NTM, tốc độ tăng trưởng kinh tế, thu nhập bình quân đầu người, tỷ lệ hộ nghèo.
  • Phân tích nội dung: đánh giá các chính sách, văn bản pháp luật, cơ chế quản lý nhà nước liên quan đến xây dựng NTM.
  • So sánh và đối chiếu: so sánh kết quả thực hiện xây dựng NTM của huyện Vũ Quang với các huyện có điều kiện tương tự trong tỉnh và trong cả nước.
  • Phỏng vấn chuyên gia và cán bộ quản lý: thu thập thông tin thực tiễn về công tác quản lý nhà nước và triển khai chương trình.

Thời gian nghiên cứu tập trung vào giai đoạn 2015-2019, với các đề xuất giải pháp hướng tới giai đoạn 2020-2025.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế tích cực
    Tốc độ tăng trưởng GRDP của huyện Vũ Quang giai đoạn 2015-2019 đạt từ 18,3% đến 22,62% mỗi năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa với tỷ trọng ngành thương mại - dịch vụ chiếm khoảng 25,5%-30,09%, công nghiệp - xây dựng chiếm 18%-29,55%, nông nghiệp chiếm 39,72%. Thu nhập bình quân đầu người năm 2019 đạt 36,01 triệu đồng, tăng 1,76 triệu đồng so với năm 2017.

  2. Phát triển kết cấu hạ tầng và các tiêu chí xây dựng NTM
    Huyện đã huy động nguồn lực lớn để đầu tư xây dựng hệ thống giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế và các công trình văn hóa. Tổng nguồn lực huy động đạt trên 4 nghìn tỷ đồng trong giai đoạn 2010-2019. Đến năm 2019, huyện có nhiều xã đạt chuẩn NTM với bình quân tiêu chí đạt trên 12 tiêu chí/xã, tăng so với các năm trước.

  3. Tỷ lệ hộ nghèo giảm nhưng vẫn còn cao
    Tỷ lệ hộ nghèo tại huyện vẫn còn ở mức đáng kể, đặc biệt tại các xã đặc biệt khó khăn. Mặc dù có sự giảm nghèo rõ rệt so với giai đoạn trước, nhưng vẫn còn nhiều hộ nghèo và cận nghèo cần được hỗ trợ.

  4. Khó khăn trong quản lý nhà nước và tổ chức thực hiện
    Công tác quản lý nhà nước còn nhiều hạn chế như thiếu đồng bộ trong tổ chức bộ máy, trình độ cán bộ cơ sở chưa cao, nguồn lực tài chính hạn chế, công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, và sự tham gia của người dân chưa đồng đều. Việc áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý còn chậm, ảnh hưởng đến hiệu quả điều hành.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy huyện Vũ Quang đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng NTM, đặc biệt là trong phát triển kinh tế và đầu tư hạ tầng. Số liệu tăng trưởng kinh tế và thu nhập bình quân đầu người phản ánh sự chuyển biến tích cực, phù hợp với mục tiêu của chương trình. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo còn cao và sự chênh lệch phát triển giữa các xã cho thấy cần có các chính sách hỗ trợ đặc thù hơn.

So sánh với các huyện như Yên Định (Thanh Hóa) và Hương Khê (Hà Tĩnh), Vũ Quang có nhiều điểm tương đồng về điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội, nhưng còn hạn chế trong công tác quản lý và huy động nguồn lực. Các huyện này đã thành công nhờ sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị, sự đồng thuận của người dân và sự phối hợp hiệu quả giữa các cấp, các ngành.

Việc quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại Vũ Quang cần được củng cố, đặc biệt là nâng cao năng lực cán bộ, hoàn thiện cơ chế chính sách, tăng cường kiểm tra, giám sát và phát huy vai trò của cộng đồng dân cư. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng GRDP, bảng phân bố tiêu chí NTM theo xã, và biểu đồ tỷ lệ hộ nghèo qua các năm để minh họa rõ nét hơn các xu hướng phát triển và tồn tại.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý nhà nước
    Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên môn, kỹ năng quản lý cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã và huyện. Thực hiện chương trình đào tạo định kỳ, tập trung vào kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và quản lý dự án xây dựng NTM. Chủ thể thực hiện: UBND huyện phối hợp Sở Nội vụ, thời gian: 2020-2023.

  2. Hoàn thiện cơ chế chính sách và quy hoạch xây dựng NTM
    Rà soát, điều chỉnh quy hoạch xây dựng NTM phù hợp với đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện; xây dựng các chính sách hỗ trợ đặc thù cho các xã khó khăn, ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu. Chủ thể thực hiện: Ban chỉ đạo xây dựng NTM huyện, Sở Kế hoạch và Đầu tư, thời gian: 2020-2022.

  3. Huy động và sử dụng hiệu quả các nguồn lực tài chính
    Đa dạng hóa các nguồn vốn đầu tư, tăng cường huy động nguồn lực từ cộng đồng, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn thông qua công khai, minh bạch và giám sát chặt chẽ. Chủ thể thực hiện: UBND huyện, Ban quản lý dự án xây dựng NTM, thời gian: 2020-2025.

  4. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền và nâng cao nhận thức cộng đồng
    Tổ chức các chương trình truyền thông sâu rộng về vai trò, trách nhiệm của người dân trong xây dựng NTM; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong vận động nhân dân tham gia. Chủ thể thực hiện: Ban Tuyên giáo huyện, MTTQ huyện, thời gian: liên tục từ 2020.

  5. Tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá kết quả thực hiện
    Thiết lập hệ thống kiểm tra, giám sát thường xuyên, kịp thời phát hiện và xử lý các sai phạm, đảm bảo tiến độ và chất lượng xây dựng NTM. Chủ thể thực hiện: Thanh tra huyện, Ban chỉ đạo xây dựng NTM, thời gian: 2020-2025.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý nhà nước các cấp
    Giúp nâng cao hiểu biết về quản lý nhà nước trong xây dựng NTM, từ đó áp dụng hiệu quả các chính sách và phương pháp quản lý phù hợp với điều kiện địa phương.

  2. Nhà nghiên cứu và học viên cao học chuyên ngành quản lý công
    Cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước trong lĩnh vực phát triển nông thôn, làm tài liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo.

  3. Các tổ chức chính trị - xã hội và Mặt trận Tổ quốc
    Hỗ trợ trong việc tổ chức vận động, tuyên truyền và huy động sự tham gia của cộng đồng dân cư vào chương trình xây dựng NTM.

  4. Doanh nghiệp và nhà đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn
    Hiểu rõ hơn về cơ chế, chính sách và môi trường đầu tư tại địa phương, từ đó có kế hoạch hợp tác, đầu tư phù hợp, góp phần phát triển kinh tế nông thôn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý nhà nước về xây dựng nông thôn mới là gì?
    Là hoạt động của các cơ quan nhà nước trong việc hoạch định chính sách, tổ chức thực hiện, kiểm tra và giám sát nhằm phát triển toàn diện khu vực nông thôn theo mục tiêu chương trình xây dựng NTM.

  2. Huyện Vũ Quang đã đạt được những kết quả gì trong xây dựng NTM?
    Huyện đã đạt tốc độ tăng trưởng GRDP trên 20%/năm, thu nhập bình quân đầu người đạt trên 36 triệu đồng, nhiều xã đạt chuẩn NTM với bình quân trên 12 tiêu chí/xã, và huy động nguồn lực đầu tư trên 4 nghìn tỷ đồng trong giai đoạn 2010-2019.

  3. Những khó khăn chính trong quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại Vũ Quang là gì?
    Bao gồm trình độ cán bộ còn hạn chế, nguồn lực tài chính chưa đủ, công tác tuyên truyền chưa sâu rộng, sự tham gia của người dân chưa đồng đều và việc áp dụng công nghệ thông tin còn chậm.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng NTM?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện cơ chế chính sách, đa dạng hóa nguồn lực tài chính, đẩy mạnh tuyên truyền và tăng cường kiểm tra, giám sát thực hiện chương trình.

  5. Vai trò của cộng đồng dân cư trong xây dựng NTM như thế nào?
    Người dân là chủ thể quan trọng, đóng góp ngày công, tài chính và ý kiến trong xây dựng NTM. Sự đồng thuận và tham gia tích cực của cộng đồng quyết định thành công của chương trình.

Kết luận

  • Huyện Vũ Quang đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong xây dựng nông thôn mới, góp phần nâng cao đời sống người dân và phát triển kinh tế địa phương.
  • Quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện còn tồn tại nhiều hạn chế, đặc biệt về năng lực cán bộ, nguồn lực tài chính và công tác tổ chức thực hiện.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào nâng cao năng lực quản lý, hoàn thiện chính sách, huy động nguồn lực, tuyên truyền và kiểm tra giám sát.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về xây dựng NTM tại huyện Vũ Quang trong giai đoạn 2020-2025.
  • Kêu gọi các cấp chính quyền, tổ chức xã hội và cộng đồng dân cư chung tay thực hiện các giải pháp nhằm phát triển bền vững nông thôn mới tại địa phương.