Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu: Giáo Trình Đào Tạo Dược Sĩ 2022

• Tác giả: PGS. Nguyễn Văn Hân
• Trường học: Trường Đại Học Dược Hà Nội
• Chuyên ngành: Công Nghiệp Dược
• Đề tài: Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu
• Loại tài liệu: Giáo trình
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI NÓI ĐẦU
• 1. CHƯƠNG 1: ĐẠI CƯƠNG CHIẾT XUẤT DƯỢC LIỆU
• 1.1. Khái niệm chiết xuất dược liệu
• 1.2. Nguyên liệu chiết xuất
• 1.3. Dầu thực vật
• 1.4. Bản chất quá trình chiết xuất
• 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết xuất
• 1.5.1. Mức độ chia nhỏ dược liệu
• 1.5.2. Nhiệt độ chiết xuất
• 1.5.3. Điều kiện thủy động
• 1.5.4. Tỉ lệ dược liệu và dung môi
• 1.5.5. Thời gian chiết xuất
• 1.5.6. Quá trình làm ấm dược liệu
• 1.5.7. pH dung môi
• 1.5.8. Tương tác chất tan - bã dược liệu
• 1.6. Các phương pháp chiết xuất
• 1.6.1. Phương pháp ngâm
• 1.6.2. Phương pháp ngấm kiệt
• 1.6.3. Phương pháp chiết xuất ngược dòng liên tục
• 1.6.4. Chiết xuất bằng dung môi siêu tới hạn
• 1.7. Xử lý bã dược liệu sau khi chiết
• 1.8. Phương pháp tinh chế hợp chất tự nhiên
• 1.8.1. Giải phóng phân đoạn
• 1.8.2. Phương pháp hấp phụ
• 1.8.3. Phương pháp trao đổi ion
• 1.8.4. Chiết phân bố
• 1.8.5. Chưng cất
• 1.8.6. Thăng hoa
• 2. CHƯƠNG 2: KỸ THUẬT SẢN XUẤT CAO DƯỢC LIỆU
• 2.1. Kỹ thuật điều chế
• 2.2. Điều chế dịch chiết
• 2.3. Tinh chế dịch chiết
• 2.4. Cô đặc và sấy khô
• 2.5. Điều chỉnh tỷ lệ hoạt chất
• 2.6. Chỉ tiêu chất lượng và bảo quản cao dược liệu
• 2.7. Một số ví dụ điều chế cao dược liệu
• 2.7.1. Cao khô Cam thảo
• 2.7.2. Cao khô Benladon
• 2.7.3. Cao lỏng ích mẫu
• 2.7.4. Cao khô Bán chi liên
• 2.7.5. Cao khô lá Bạch quả
• 2.7.6. Cao khô lá Tam thất
• 2.7.7. Saponin toàn phần Tam thất
• 2.7.8. Cao lỏng tứ nghịch
• 2.7.9. Cồn gừng
• 3. CHƯƠNG 3: KỸ THUẬT CHIẾT XUẤT ALCALOID
• 3.1. Đại cương về alcaloid
• 3.2. Khái niệm alcaloid
• 3.3. Tính chất chung của alcaloid
• 3.4. Các phương pháp chung chiết xuất alcaloid
• 3.4.1. Chiết xuất alcaloid bằng dung môi hữu cơ ít phân cực
• 3.4.2. Chiết xuất alcaloid bằng nước
• 3.4.3. Chiết xuất alcaloid bằng alcol
• 3.5. Sản xuất một số alcaloid
• 3.5.1. Sản xuất strychnin từ hạt Mã tiền
• 3.5.2. Sản xuất quinin từ vỏ Canhkina
• 3.5.3. Sản xuất alcaloid có nhân berberic
• 3.5.4. Sản xuất alcaloid có nhân tropan
• 3.5.5. Sản xuất morphin từ quả Thuốc phiện
• 4. CHƯƠNG 4: KỸ THUẬT CHIẾT XUẤT FLAVONOID
• 4.1. Đại cương flavonoid
• 4.2. Chiết xuất flavonoid
• 4.2.1. Nguyên tắc chung
• 4.2.2. Chiết xuất rutin từ hoa Học
• 4.2.3. Chiết xuất hesperidin từ vỏ Cam
• 4.2.4. Chiết xuất catechin từ lá Chè xanh
• 5. CHƯƠNG 5: KỸ THUẬT CHIẾT XUẤT GLYCOSID TIM
• 5.1. Đại cương glycosid tim
• 5.2. Chiết xuất glycosid tim
• 5.2.1. Nguyên tắc chung
• 5.2.2. Chiết xuất oleandrin từ lá Trúc đào
• 5.2.3. Chiết xuất digitoxin từ lá Digital tía
• 5.2.4. Chiết xuất digoxin từ lá Digital lông
• 6. CHƯƠNG 6: CHIẾT XUẤT MỘT SỐ HỢP CHẤT KHÁC
• 6.1. Chiết xuất artemisinin từ lá thanh cao hoa vàng
• 6.1.1. Cây Thanh cao hoa vàng
• 6.1.2. Chiết xuất artemisinin
• 6.2. Chiết xuất curcuminoid từ thân rễ nghệ
• 6.2.1. Chiết xuất curcuminoid
• 6.3. Chiết xuất acid shikimic từ quả đại hồi
• 6.3.1. Cây Đại hồi
• 6.3.2. Chiết xuất acid shikimic
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng Quan Về Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu 2022

Kỹ thuật chiết xuất dược liệu là một lĩnh vực quan trọng trong ngành dược, giúp tách chiết các hoạt chất có giá trị từ thực vật. Quá trình này không chỉ đơn thuần là hòa tan mà còn yêu cầu hiểu biết sâu sắc về bản chất của dược liệu và các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả chiết xuất. Năm 2022, nhiều phương pháp mới đã được phát triển, hứa hẹn mang lại hiệu quả cao hơn trong việc chiết xuất các hoạt chất từ dược liệu thiên nhiên.

1.1. Khái Niệm Về Chiết Xuất Dược Liệu

Chiết xuất dược liệu là quá trình sử dụng dung môi để hòa tan các hoạt chất có trong dược liệu, nhằm tách chúng ra khỏi phần không tan. Quá trình này đòi hỏi sự lựa chọn dung môi phù hợp để tối ưu hóa hiệu suất chiết xuất.

1.2. Nguyên Liệu Chiết Xuất Dược Liệu

Nguyên liệu chiết xuất có thể là các bộ phận của thực vật, động vật hoặc khoáng vật. Chất lượng nguyên liệu ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng dịch chiết, do đó cần chú ý đến nguồn gốc và cách bảo quản.

II. Các Vấn Đề Thách Thức Trong Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu

Mặc dù kỹ thuật chiết xuất dược liệu đã phát triển, nhưng vẫn tồn tại nhiều thách thức cần giải quyết. Các vấn đề như lựa chọn dung môi, điều kiện chiết xuất và sự hiện diện của tạp chất có thể ảnh hưởng đến chất lượng dịch chiết. Việc tối ưu hóa các yếu tố này là rất quan trọng để đạt được hiệu quả cao nhất.

2.1. Tác Động Của Tạp Chất Đến Chất Lượng Dịch Chiết

Tạp chất có thể làm giảm chất lượng dịch chiết, gây khó khăn trong việc bảo quản và sử dụng. Việc lựa chọn dung môi và phương pháp chiết xuất phù hợp có thể giúp giảm thiểu sự hiện diện của tạp chất.

2.2. Các Yếu Tố Ảnh Hưởng Đến Quá Trình Chiết Xuất

Nhiệt độ, thời gian chiết xuất và tỷ lệ dược liệu với dung môi là những yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả chiết xuất. Cần có các nghiên cứu cụ thể để xác định điều kiện tối ưu cho từng loại dược liệu.

III. Phương Pháp Chiết Xuất Dược Liệu Hiệu Quả Nhất 2022

Năm 2022, nhiều phương pháp chiết xuất mới đã được áp dụng, bao gồm chiết xuất bằng dung môi siêu tới hạn và các phương pháp truyền thống như ngâm và ngấm kiệt. Mỗi phương pháp có ưu nhược điểm riêng, và việc lựa chọn phương pháp phù hợp sẽ giúp tối ưu hóa hiệu suất chiết xuất.

3.1. Phương Pháp Chiết Xuất Bằng Dung Môi Siêu Tới Hạn

Chiết xuất bằng dung môi siêu tới hạn là một phương pháp hiện đại, cho phép chiết xuất hiệu quả các hợp chất khó tan trong nước. Phương pháp này giúp tăng cường hiệu suất chiết xuất và giảm thiểu tạp chất.

3.2. Phương Pháp Ngâm Và Ngấm Kiệt

Ngâm và ngấm kiệt là các phương pháp truyền thống, dễ thực hiện và tiết kiệm chi phí. Tuy nhiên, hiệu suất chiết xuất có thể không cao bằng các phương pháp hiện đại.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu

Kỹ thuật chiết xuất dược liệu không chỉ được ứng dụng trong ngành dược mà còn trong thực phẩm, mỹ phẩm và các lĩnh vực khác. Các chế phẩm từ dược liệu chiết xuất có thể được sử dụng để điều trị bệnh, cải thiện sức khỏe và làm đẹp.

4.1. Ứng Dụng Trong Ngành Dược

Các hoạt chất chiết xuất từ dược liệu được sử dụng để sản xuất thuốc, giúp điều trị nhiều loại bệnh. Việc chiết xuất hiệu quả sẽ đảm bảo chất lượng và hiệu quả của sản phẩm.

4.2. Ứng Dụng Trong Ngành Thực Phẩm

Chiết xuất dược liệu cũng được sử dụng trong ngành thực phẩm để tạo ra các sản phẩm bổ dưỡng và an toàn cho sức khỏe. Các chiết xuất này có thể được sử dụng như hương liệu hoặc chất bảo quản tự nhiên.

V. Kết Luận Về Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu 2022

Kỹ thuật chiết xuất dược liệu đang ngày càng phát triển với nhiều phương pháp mới và hiệu quả hơn. Việc nghiên cứu và áp dụng các kỹ thuật này không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn mở ra nhiều cơ hội mới trong ngành dược và các lĩnh vực liên quan.

5.1. Tương Lai Của Kỹ Thuật Chiết Xuất Dược Liệu

Tương lai của kỹ thuật chiết xuất dược liệu hứa hẹn sẽ có nhiều tiến bộ với sự phát triển của công nghệ và nghiên cứu. Các phương pháp mới sẽ giúp tối ưu hóa quy trình chiết xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.

5.2. Đề Xuất Nghiên Cứu Thêm

Cần có thêm nhiều nghiên cứu để tìm ra các phương pháp chiết xuất hiệu quả hơn, đồng thời đánh giá tác động của các yếu tố khác nhau đến chất lượng dịch chiết.