Tổng quan nghiên cứu

Trong giai đoạn 2018-2020, Kho bạc Nhà nước (KBNN) huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh đã thực hiện kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản (XDCB) từ nguồn vốn ngân sách nhà nước (NSNN) với quy mô vốn chiếm khoảng 25% tổng chi NSNN hàng năm. Đầu tư XDCB đóng vai trò then chốt trong phát triển cơ sở hạ tầng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và cải thiện đời sống xã hội. Tuy nhiên, công tác quản lý và kiểm soát chi đầu tư XDCB vẫn còn nhiều hạn chế, như hiện tượng tiêu cực, lãng phí vốn và quy trình kiểm soát chưa thực sự hiệu quả. Mục tiêu nghiên cứu nhằm phân tích thực trạng kiểm soát chi đầu tư XDCB qua KBNN huyện Bến Cầu, phát hiện những tồn tại, nguyên nhân và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác này trong giai đoạn tiếp theo. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn huyện Bến Cầu, tỉnh Tây Ninh, trong khoảng thời gian từ năm 2018 đến 2020. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương, đồng thời cung cấp cơ sở khoa học cho các chính sách quản lý tài chính công.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý đầu tư công, trong đó có:

  • Lý thuyết quản lý vốn đầu tư xây dựng cơ bản: Đầu tư XDCB là hoạt động sử dụng nguồn lực tài chính nhằm tạo ra tài sản cố định phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Quản lý vốn đầu tư bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thực hiện và quyết toán dự án.

  • Mô hình kiểm soát chi đầu tư qua Kho bạc Nhà nước: KBNN thực hiện chức năng kiểm soát chi đầu tư XDCB theo nguyên tắc minh bạch, rõ ràng, đảm bảo chi đúng mục đích, đúng đối tượng và tiết kiệm.

  • Khái niệm chính: Đầu tư xây dựng cơ bản, kiểm soát chi đầu tư, ngân sách nhà nước, Kho bạc Nhà nước, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp. Số liệu thứ cấp được thu thập từ các báo cáo tài chính, báo cáo kiểm soát chi đầu tư XDCB của KBNN Bến Cầu giai đoạn 2018-2020, các văn bản pháp luật liên quan. Số liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ công chức KBNN và các chủ đầu tư trên địa bàn.

Phân tích số liệu sử dụng phương pháp thống kê mô tả để đánh giá xu hướng, biến động các chỉ tiêu chi đầu tư; phương pháp so sánh để đối chiếu kết quả qua các năm và với các địa phương khác. Cỡ mẫu khảo sát khoảng 30 cán bộ, được chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho các nhóm đối tượng liên quan.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 1/2020 đến tháng 12/2020, bao gồm các bước thu thập dữ liệu, phân tích, đánh giá và đề xuất giải pháp.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư XDCB qua KBNN Bến Cầu đạt khoảng 85% kế hoạch năm 2018-2020, thể hiện sự nỗ lực trong kiểm soát và giải ngân vốn đầu tư. Tuy nhiên, tỷ lệ này có xu hướng giảm nhẹ trong năm 2020 do ảnh hưởng của dịch bệnh và các khó khăn kinh tế.

  2. Số tiền từ chối thanh toán vốn đầu tư XDCB chiếm khoảng 3-5% tổng số vốn đề nghị thanh toán hàng năm, chủ yếu do hồ sơ không đầy đủ, sai sót về thủ tục hoặc không đúng quy định pháp luật. Điều này cho thấy công tác kiểm soát chi đã phát hiện và ngăn chặn kịp thời các khoản chi không hợp lệ.

  3. Tình trạng tạm ứng chưa thanh toán kéo dài chiếm khoảng 10% tổng số vốn tạm ứng, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn và tiến độ dự án. Việc thu hồi tạm ứng còn chậm, chưa được kiểm soát chặt chẽ.

  4. Quy trình kiểm soát chi đầu tư XDCB qua KBNN Bến Cầu còn tồn tại một số bất cập, như sự phối hợp chưa đồng bộ giữa các bộ phận, thiếu rõ ràng trong phân công nhiệm vụ, dẫn đến chậm trễ trong xử lý hồ sơ và giải ngân vốn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của các tồn tại trên xuất phát từ hạn chế về nguồn nhân lực chuyên môn, trình độ nghiệp vụ của cán bộ kiểm soát chi còn chưa đồng đều, cùng với việc áp dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi chưa được tối ưu. So sánh với các địa phương như KBNN Bình Chánh và tỉnh Vĩnh Phúc, Bến Cầu còn thiếu các chương trình đào tạo chuyên sâu và quy trình chuẩn hóa nghiệp vụ.

Việc từ chối thanh toán và tạm ứng chưa thu hồi kịp thời phản ánh sự cần thiết phải tăng cường kiểm tra, giám sát và nâng cao ý thức trách nhiệm của các chủ đầu tư và nhà thầu. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cột thể hiện tỷ lệ giải ngân và từ chối thanh toán qua các năm, bảng thống kê số liệu tạm ứng chưa thanh toán theo từng dự án.

Kết quả nghiên cứu khẳng định vai trò quan trọng của KBNN trong việc kiểm soát chi đầu tư XDCB, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn NSNN, đồng thời chỉ ra những điểm cần cải thiện để phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ kiểm soát chi nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trong kiểm soát chi đầu tư XDCB. Thời gian thực hiện trong 12 tháng, do KBNN phối hợp với các cơ sở đào tạo tổ chức.

  2. Hoàn thiện quy trình kiểm soát chi đầu tư XDCB theo hướng chuẩn hóa, minh bạch và đồng bộ giữa các bộ phận liên quan, giảm thiểu thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ. Chủ thể thực hiện là Ban lãnh đạo KBNN Bến Cầu, hoàn thành trong 6 tháng.

  3. Tăng cường phối hợp giữa KBNN, chủ đầu tư và các cơ quan liên quan trong việc thu hồi tạm ứng và xử lý các khoản chi không hợp lệ nhằm giảm thiểu tình trạng tạm ứng kéo dài, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn. Thời gian thực hiện liên tục, có đánh giá định kỳ hàng quý.

  4. Ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại trong quản lý và kiểm soát chi đầu tư, xây dựng hệ thống phần mềm quản lý hồ sơ thanh toán, theo dõi tiến độ giải ngân và cảnh báo rủi ro. Chủ thể thực hiện là KBNN Trung ương phối hợp với KBNN Bến Cầu, triển khai trong 18 tháng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý và nhân viên Kho bạc Nhà nước: Nghiên cứu giúp nâng cao hiểu biết về quy trình kiểm soát chi đầu tư XDCB, từ đó cải tiến nghiệp vụ và nâng cao hiệu quả công tác kiểm soát.

  2. Chủ đầu tư và Ban quản lý dự án đầu tư công: Hiểu rõ các yêu cầu, quy định về kiểm soát chi, giúp phối hợp chặt chẽ với KBNN trong việc lập hồ sơ thanh toán và thu hồi tạm ứng.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và đầu tư công: Sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi đầu tư phù hợp với thực tiễn địa phương.

  4. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành quản lý kinh tế, tài chính công: Tài liệu tham khảo quý giá về thực trạng và giải pháp kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước tại địa phương.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước là gì?
    Kiểm soát chi đầu tư XDCB qua KBNN là quá trình kiểm tra, giám sát các khoản chi từ nguồn vốn NSNN nhằm đảm bảo chi đúng mục đích, đúng quy định pháp luật và tiết kiệm, hiệu quả. Ví dụ, KBNN Bến Cầu kiểm soát hồ sơ thanh toán dự án để từ chối các khoản chi không hợp lệ.

  2. Tại sao công tác kiểm soát chi đầu tư XDCB lại quan trọng?
    Vì vốn đầu tư XDCB chiếm tỷ trọng lớn trong ngân sách, việc kiểm soát giúp ngăn ngừa thất thoát, lãng phí, đảm bảo sử dụng vốn hiệu quả, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

  3. Những khó khăn thường gặp trong kiểm soát chi đầu tư XDCB tại địa phương?
    Khó khăn gồm thiếu nhân lực chuyên môn, quy trình kiểm soát chưa đồng bộ, hồ sơ thanh toán không đầy đủ, tạm ứng chưa thu hồi kịp thời. Tại Bến Cầu, tỷ lệ tạm ứng chưa thanh toán kéo dài khoảng 10%.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi đầu tư XDCB?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình kiểm soát, ứng dụng công nghệ thông tin và tăng cường phối hợp giữa các bên liên quan. Ví dụ, KBNN Bình Chánh đã áp dụng phần mềm quản lý hồ sơ thanh toán giúp rút ngắn thời gian xử lý.

  5. Khoảng thời gian kiểm soát chi đầu tư XDCB của KBNN là bao lâu?
    Theo quy định, KBNN có tối đa 4 ngày làm việc kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ để kiểm soát chi đầu tư, nhằm đảm bảo không làm chậm tiến độ giải ngân vốn.

Kết luận

  • Kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản qua Kho bạc Nhà nước huyện Bến Cầu đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo sử dụng hiệu quả nguồn vốn NSNN giai đoạn 2018-2020.
  • Tỷ lệ giải ngân vốn đạt khoảng 85%, tuy nhiên còn tồn tại các hạn chế như tạm ứng chưa thu hồi kịp thời và hồ sơ thanh toán chưa đầy đủ.
  • Nguyên nhân chủ yếu do hạn chế về nguồn nhân lực, quy trình kiểm soát chưa đồng bộ và ứng dụng công nghệ thông tin chưa hiệu quả.
  • Đề xuất các giải pháp trọng tâm gồm đào tạo cán bộ, hoàn thiện quy trình, tăng cường phối hợp và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học cho việc nâng cao hiệu quả quản lý vốn đầu tư công tại địa phương, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Next steps: Triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 12-18 tháng, đồng thời tổ chức đánh giá định kỳ để điều chỉnh phù hợp.

Call to action: Các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và KBNN cần phối hợp chặt chẽ, nâng cao năng lực và áp dụng công nghệ để nâng cao hiệu quả kiểm soát chi đầu tư xây dựng cơ bản.