Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, kỹ năng nghe tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng đối với sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại các trường cao đẳng, đại học Việt Nam. Tại Trường Cao đẳng Công Thương Thành phố Hồ Chí Minh (HITC), việc sử dụng video tiếng Anh có phụ đề được xem là một phương tiện hỗ trợ hiệu quả trong việc nâng cao kỹ năng nghe. Theo ước tính, có khoảng 150 sinh viên năm nhất từ các khoa Cơ khí, Công nghệ Thông tin, Kế toán, Điện tử và Quản trị Kinh doanh tham gia nghiên cứu này. Mục tiêu chính của nghiên cứu là khảo sát thái độ của sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh đối với việc sử dụng video tiếng Anh có phụ đề trong các lớp học tiếng Anh, đồng thời tìm hiểu các chiến lược nghe mà họ áp dụng khi xem các video này.
Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2019-2020 tại HITC, tập trung vào sinh viên năm nhất đang theo học môn tiếng Anh tổng quát. Ý nghĩa của nghiên cứu nằm ở việc cung cấp dữ liệu thực tiễn về thái độ và chiến lược nghe của sinh viên, từ đó góp phần cải thiện phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe, thiết kế chương trình học phù hợp và nâng cao hiệu quả học tập tiếng Anh tại các trường cao đẳng, đại học. Kết quả nghiên cứu cũng giúp các nhà quản lý giáo dục và giảng viên có cơ sở để đầu tư trang thiết bị và xây dựng môi trường học tập tích cực hơn.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên hai lý thuyết chính: lý thuyết về thái độ (Spooncer, 1992) và mô hình chiến lược nghe của O’Malley và Chamot (1990). Thái độ được phân thành ba thành phần: nhận thức (cognitive), cảm xúc (affective) và hành vi (behavioral). Thành phần nhận thức liên quan đến niềm tin và suy nghĩ của người học về việc sử dụng video có phụ đề; thành phần cảm xúc phản ánh cảm nhận và sự hứng thú khi tham gia hoạt động nghe; thành phần hành vi biểu hiện qua phản ứng và sự tham gia của sinh viên trong quá trình nghe.
Về chiến lược nghe, nghiên cứu tập trung vào ba loại: chiến lược siêu nhận thức (metacognitive), chiến lược nhận thức (cognitive) và chiến lược xã hội - cảm xúc (socio-affective). Chiến lược siêu nhận thức bao gồm các bước lập kế hoạch, giám sát, chú ý chọn lọc và đánh giá quá trình nghe. Chiến lược nhận thức liên quan đến các hoạt động xử lý thông tin như ghi chú, dự đoán ý nghĩa và liên kết kiến thức mới với kiến thức đã có. Chiến lược xã hội - cảm xúc giúp người học hợp tác với bạn bè, hỏi giảng viên và điều chỉnh cảm xúc để duy trì động lực học tập.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods), kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính. Cỡ mẫu gồm 150 sinh viên năm nhất không chuyên ngành tiếng Anh tại HITC, được chọn theo phương pháp chọn mẫu có chủ đích (purposive sampling) từ năm khoa khác nhau. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi dạng Likert 5 mức độ, phân tích bằng phần mềm SPSS với các thống kê mô tả và kiểm định ANOVA để so sánh sự khác biệt giữa các nhóm ngành học.
Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn bán cấu trúc với 25 sinh viên nhằm làm rõ hơn các quan điểm và trải nghiệm của người học về việc sử dụng video có phụ đề và các chiến lược nghe. Quá trình thu thập dữ liệu diễn ra trong năm học 2019-2020, với các hoạt động nghe và xem video có phụ đề được thực hiện trong lớp và tại nhà. Việc kết hợp hai phương pháp giúp tăng tính khách quan và độ tin cậy của kết quả nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Thái độ tích cực đối với video tiếng Anh có phụ đề: Kết quả phân tích cho thấy khoảng 85% sinh viên thể hiện thái độ tích cực khi sử dụng video có phụ đề trong học tập. Sinh viên cho rằng phụ đề giúp họ dễ dàng theo dõi nội dung và tăng sự tự tin khi nghe.
Tần suất sử dụng chiến lược nghe cao: Sinh viên sử dụng các chiến lược nghe với tần suất tương đối cao, trong đó chiến lược nhận thức được sử dụng nhiều nhất (chiếm khoảng 60%), tiếp theo là chiến lược siêu nhận thức (khoảng 25%) và chiến lược xã hội - cảm xúc (khoảng 15%).
Không có sự khác biệt đáng kể về thái độ và chiến lược nghe giữa các ngành học: Kiểm định ANOVA cho thấy không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về thái độ và chiến lược nghe giữa sinh viên các ngành Cơ khí, Công nghệ Thông tin, Kế toán, Điện tử và Quản trị Kinh doanh (p > 0.05).
Chiến lược nhận thức phổ biến nhất: Sinh viên thường áp dụng các kỹ thuật như ghi chú từ khóa, dự đoán nội dung và liên kết kiến thức mới với kiến thức đã học để hiểu video. Chiến lược siêu nhận thức được thể hiện qua việc lập kế hoạch xem video và đánh giá lại nội dung sau khi xem.
Thảo luận kết quả
Kết quả cho thấy thái độ tích cực của sinh viên đối với việc sử dụng video tiếng Anh có phụ đề phù hợp với các nghiên cứu trước đây, khẳng định vai trò quan trọng của phụ đề trong việc hỗ trợ kỹ năng nghe. Việc chiến lược nhận thức được sử dụng nhiều nhất phản ánh sự chủ động và khả năng xử lý thông tin của sinh viên khi tiếp cận nội dung nghe. Sự không khác biệt về thái độ và chiến lược giữa các ngành học cho thấy phương pháp sử dụng video có phụ đề có thể áp dụng rộng rãi cho nhiều nhóm sinh viên không chuyên ngành.
Dữ liệu định tính từ phỏng vấn làm rõ rằng sinh viên cảm thấy phụ đề giúp giảm bớt áp lực khi nghe, đồng thời tăng khả năng ghi nhớ và hiểu nội dung. Biểu đồ tần suất sử dụng các chiến lược nghe có thể minh họa rõ sự ưu tiên của sinh viên đối với chiến lược nhận thức. Bảng so sánh thái độ giữa các ngành học cũng cho thấy sự đồng thuận trong nhận thức về lợi ích của video có phụ đề.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường sử dụng video tiếng Anh có phụ đề trong giảng dạy: Các giảng viên nên tích hợp video có phụ đề vào bài giảng ít nhất 2 lần mỗi tuần nhằm nâng cao kỹ năng nghe cho sinh viên, đặc biệt trong các lớp tiếng Anh tổng quát.
Đào tạo và hướng dẫn chiến lược nghe: Tổ chức các buổi tập huấn cho giảng viên về cách hướng dẫn sinh viên sử dụng hiệu quả các chiến lược nghe, tập trung vào chiến lược nhận thức và siêu nhận thức, nhằm giúp sinh viên chủ động hơn trong quá trình học.
Cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị: Nhà trường cần đầu tư trang thiết bị nghe nhìn hiện đại, đảm bảo chất lượng âm thanh và hình ảnh để sinh viên có trải nghiệm học tập tốt nhất trong vòng 1-2 năm tới.
Khuyến khích sinh viên tự học qua video có phụ đề: Xây dựng kho tài liệu video phong phú, đa dạng chủ đề phù hợp với từng ngành học, khuyến khích sinh viên xem và thực hành tại nhà nhằm tăng cường kỹ năng nghe ngoài giờ học chính thức.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giảng viên tiếng Anh tại các trường cao đẳng, đại học: Nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để giảng viên áp dụng video có phụ đề và hướng dẫn chiến lược nghe hiệu quả trong giảng dạy.
Nhà quản lý giáo dục và cán bộ xây dựng chương trình: Thông tin về thái độ và chiến lược nghe của sinh viên giúp thiết kế chương trình học và đầu tư trang thiết bị phù hợp với nhu cầu thực tế.
Sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh: Giúp sinh viên nhận thức được tầm quan trọng của việc sử dụng video có phụ đề và các chiến lược nghe để nâng cao kỹ năng ngoại ngữ.
Các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực giảng dạy tiếng Anh: Cung cấp dữ liệu tham khảo cho các nghiên cứu tiếp theo về phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe và ứng dụng công nghệ trong giáo dục ngôn ngữ.
Câu hỏi thường gặp
Video tiếng Anh có phụ đề có thực sự giúp cải thiện kỹ năng nghe không?
Nghiên cứu cho thấy khoảng 85% sinh viên có thái độ tích cực và cảm nhận rõ rệt về việc phụ đề giúp họ hiểu nội dung tốt hơn, đồng thời tăng sự tự tin khi nghe.Chiến lược nghe nào được sinh viên sử dụng nhiều nhất khi xem video có phụ đề?
Chiến lược nhận thức được sử dụng phổ biến nhất, bao gồm ghi chú từ khóa, dự đoán nội dung và liên kết kiến thức mới với kiến thức đã học.Có sự khác biệt về thái độ và chiến lược nghe giữa các ngành học không?
Kết quả kiểm định ANOVA cho thấy không có sự khác biệt đáng kể về thái độ và chiến lược nghe giữa các ngành học khác nhau.Làm thế nào để giảng viên hướng dẫn sinh viên sử dụng chiến lược nghe hiệu quả?
Giảng viên nên tổ chức các buổi hướng dẫn cụ thể, mô phỏng cách áp dụng chiến lược trong từng giai đoạn nghe, đồng thời khuyến khích sinh viên thực hành thường xuyên.Sinh viên có thể tự học kỹ năng nghe qua video có phụ đề như thế nào?
Sinh viên nên xem video nhiều lần, kết hợp ghi chú, dự đoán nội dung và thảo luận với bạn bè hoặc giảng viên để nâng cao hiệu quả học tập.
Kết luận
- Sinh viên không chuyên ngành tại HITC có thái độ tích cực đối với việc sử dụng video tiếng Anh có phụ đề trong học tập.
- Chiến lược nhận thức là chiến lược nghe được sử dụng phổ biến nhất, giúp sinh viên xử lý và hiểu nội dung hiệu quả.
- Không có sự khác biệt đáng kể về thái độ và chiến lược nghe giữa các ngành học khác nhau, cho thấy tính ứng dụng rộng rãi của phương pháp này.
- Nghiên cứu đề xuất tăng cường sử dụng video có phụ đề, đào tạo chiến lược nghe cho giảng viên và cải thiện cơ sở vật chất để nâng cao chất lượng giảng dạy.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 1-2 năm và mở rộng nghiên cứu sang các đối tượng sinh viên khác nhằm hoàn thiện phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe.
Hãy áp dụng những kết quả và đề xuất trong luận văn này để nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập kỹ năng nghe tiếng Anh tại các cơ sở giáo dục hiện nay.