Khảo sát tình hình sử dụng kháng sinh trong điều trị viêm phổi cộng đồng tại bệnh viện 74 Trung ương

• Tác giả: Vũ Khánh Linh
• Người hướng dẫn: PGS. TS Lê Thị Luyến
• Trường học: Đại học Quốc gia Hà Nội
• Chuyên ngành: Dược học
• Đề tài: Khảo Sát Sử Dụng Kháng Sinh Điều Trị Viêm Phổi Tại Bệnh Viện 74 Trung Ương
• Loại tài liệu: khóa luận tốt nghiệp
• Năm xuất bản: 2022
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VIÊM PHỔI
• 1.1. Định nghĩa viêm phổi mắc phải cộng đồng
• 1.2. Tình hình dịch tễ viêm phổi mắc phải cộng đồng
• 1.3. Nguyên nhân, các yếu tố thuận lợi và cơ chế bệnh sinh
• 1.4. Sử dụng kháng sinh trong điều trị VPMPCĐ
• 1.4.1. Lựa chọn kháng sinh dựa trên phổ kháng khuẩn
• 1.4.2. Lựa chọn và tối ưu hóa chế độ liều dựa trên đặc điểm dược động học/ dược lực học và chức năng thận của bệnh nhân
• 1.4.3. Lựa chọn kháng sinh dựa trên khả năng xâm nhập vào cơ quan đích
• 1.4.4. Cân nhắc về tương tác thuốc khi lựa chọn kháng sinh
• 1.5. Tổng quan điều trị viêm phổi
• 1.6. Nguyên tắc điều trị viêm phổi
• 1.7. Nguyên tắc điều trị kháng sinh trong VPMPCĐ
• 1.8. Các phác đồ điều trị VPMPCĐ
• 1.9. Bệnh viện 74 Trung ương
• 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
• 2.1. Đối tượng nghiên cứu
• 2.2. Phương pháp nghiên cứu
• 2.3. Cỡ mẫu và cách thức lấy mẫu
• 2.4. Phương pháp thu thập dữ liệu nghiên cứu
• 2.5. Nội dung và các biến số nghiên cứu
• 2.6. Các tiêu chuẩn đánh giá, quy ước
• 2.7. Xử lý số liệu
• 2.8. Đạo đức nghiên cứu
• 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
• 3.1. Đặc điểm bệnh nhân và đặc điểm vi sinh của bệnh nhân viêm phổi mắc phải cộng đồng
• 3.1.1. Đặc điểm bệnh nhân nghiên cứu
• 3.1.2. Kết quả phân lập vi khuẩn gây bệnh
• 3.1.3. Tính nhạy cảm của các chủng vi khuẩn phân lập được với các kháng sinh
• 3.2. Đặc điểm sử dụng kháng sinh trong điều trị VPMPCĐ
• 3.2.1. Các kháng sinh được kê đơn trong điều trị
• 3.2.2. Số lượng phác đồ và thời gian sử dụng kháng sinh
• 3.2.3. Số lượng kháng sinh trong các phác đồ điều trị
• 3.2.4. Các kháng sinh sử dụng trong phác đồ đơn trị
• 3.2.5. Các kháng sinh sử dụng trong phác đồ phối hợp
• 3.2.6. Đặc điểm kháng sinh hướng đến TKMX và MRSA
• 3.2.7. Đặc điểm thay đổi của phác đồ thay thế so với phác đồ ban đầu
• 3.2.8. Phân tích tính phù hợp của phác đồ kháng sinh điều trị và Kháng sinh đồ
• 3.2.9. Tương tác thuốc trong phác đồ điều trị
• 3.3. Bàn luận về đặc điểm sử dụng kháng sinh
• 3.3.1. Thời gian sử dụng kháng sinh và số lượng phác đồ
• 3.3.2. Đặc điểm phác đồ ban đầu
• 3.3.3. Đặc điểm phác đồ thay thế
• 3.3.4. Tính phù hợp của phác đồ kháng sinh điều trị với kháng sinh đồ
• 3.3.5. Tương tác thuốc trong phác đồ điều trị
• 3.4. Hạn chế của nghiên cứu
• 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT
• 4.1. Đặc điểm bệnh nhân và đặc điểm vi sinh trong VPMPCĐ
• 4.2. Thực trạng sử dụng kháng sinh trong mẫu nghiên cứu
• TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. Tổng quan về viêm phổi

Viêm phổi là tình trạng viêm cấp tính của nhu mô phổi, thường do nhiễm trùng gây ra bởi vi khuẩn, virus hoặc nấm. Theo WHO, viêm phổi mắc phải cộng đồng (VPMPCĐ) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong, đặc biệt ở trẻ em và người cao tuổi. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc VPMPCĐ cao, chiếm 12% các bệnh phổi. Việc sử dụng kháng sinh trong điều trị VPMPCĐ là rất quan trọng, tuy nhiên, việc lạm dụng có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc. Do đó, việc khảo sát tình hình sử dụng kháng sinh tại Bệnh viện 74 Trung ương là cần thiết để đưa ra các giải pháp hợp lý trong điều trị.

1.1 Định nghĩa viêm phổi mắc phải cộng đồng

VPMPCĐ được định nghĩa là tình trạng nhiễm trùng xảy ra ở cộng đồng, không phải trong bệnh viện. Bệnh thường do các vi khuẩn như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, và Staphylococcus aureus gây ra. Tình trạng này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Việc lựa chọn kháng sinh phù hợp dựa trên phổ kháng khuẩn của các tác nhân gây bệnh là rất quan trọng để đảm bảo hiệu quả điều trị.

1.2 Tình hình dịch tễ viêm phổi mắc phải cộng đồng

Theo ước tính của WHO, mỗi năm có khoảng 450 triệu ca mắc VPMPCĐ trên toàn thế giới, với khoảng 4 triệu ca tử vong. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh này cũng rất cao, đặc biệt ở những người có bệnh lý nền. Việc khảo sát tình hình dịch tễ và các yếu tố nguy cơ liên quan đến VPMPCĐ sẽ giúp các bác sĩ có cái nhìn tổng quan hơn về tình trạng bệnh lý này và từ đó đưa ra các biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

II. Sử dụng kháng sinh trong điều trị VPMPCĐ

Việc sử dụng kháng sinh trong điều trị VPMPCĐ cần phải dựa trên các nguyên tắc khoa học và thực tiễn. Lựa chọn kháng sinh phải dựa trên phổ kháng khuẩn của các tác nhân gây bệnh, đồng thời cần cân nhắc đến tình trạng sức khỏe của bệnh nhân. Các phác đồ điều trị thường sử dụng các nhóm kháng sinh như β-lactam, Macrolid và Fluoroquinolon. Tuy nhiên, việc lạm dụng kháng sinh có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm giảm hiệu quả điều trị.

2.1 Lựa chọn kháng sinh dựa trên phổ kháng khuẩn

Việc lựa chọn kháng sinh cần dựa trên tác nhân gây bệnh và phổ kháng khuẩn của các loại kháng sinh. Các vi khuẩn gây bệnh thường gặp trong VPMPCĐ bao gồm Streptococcus pneumoniae và Haemophilus influenzae. Do đó, phác đồ điều trị cần bao phủ các tác nhân này để đảm bảo hiệu quả điều trị. Việc sử dụng kháng sinh theo kinh nghiệm là cần thiết trong trường hợp không xác định được tác nhân gây bệnh ngay lập tức.

2.2 Tối ưu hóa chế độ liều kháng sinh

Tối ưu hóa chế độ liều kháng sinh dựa trên đặc điểm dược động học và dược lực học là rất quan trọng. Việc điều chỉnh liều lượng cần phải dựa trên chức năng thận của bệnh nhân, đặc biệt là với các kháng sinh có khoảng điều trị hẹp. Điều này không chỉ giúp tăng hiệu quả điều trị mà còn giảm nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ không mong muốn.

III. Kết quả nghiên cứu tại Bệnh viện 74 Trung ương

Nghiên cứu tại Bệnh viện 74 Trung ương cho thấy tình hình sử dụng kháng sinh trong điều trị VPMPCĐ còn nhiều bất cập. Tỷ lệ sử dụng kháng sinh không phù hợp với kháng sinh đồ còn cao, dẫn đến tình trạng kháng thuốc gia tăng. Việc phân tích các phác đồ điều trị và sự phù hợp giữa phác đồ và kháng sinh đồ là cần thiết để cải thiện chất lượng điều trị cho bệnh nhân.

3.1 Đặc điểm bệnh nhân và vi sinh

Đặc điểm bệnh nhân trong nghiên cứu cho thấy đa số bệnh nhân mắc VPMPCĐ đều có các bệnh lý nền. Kết quả phân lập vi khuẩn cho thấy Streptococcus pneumoniae là tác nhân gây bệnh phổ biến nhất. Việc nắm rõ đặc điểm vi sinh của bệnh nhân sẽ giúp các bác sĩ lựa chọn kháng sinh phù hợp hơn trong điều trị.

3.2 Tình hình sử dụng kháng sinh

Tình hình sử dụng kháng sinh tại Bệnh viện 74 Trung ương cho thấy nhiều bệnh nhân được kê đơn kháng sinh không đúng chỉ định. Số lượng phác đồ và thời gian sử dụng kháng sinh cũng không đồng nhất, dẫn đến hiệu quả điều trị không cao. Cần có các biện pháp can thiệp để nâng cao nhận thức của bác sĩ về việc sử dụng kháng sinh hợp lý.