Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, nhu cầu học tiếng Anh như một ngoại ngữ (EFL) tại Việt Nam ngày càng trở nên cấp thiết. Theo dự án Ngoại ngữ Quốc gia 2020 do Bộ Giáo dục và Đào tạo phát động, đến năm 2020, mỗi học sinh, sinh viên phải đạt được trình độ tiếng Anh nhất định để tốt nghiệp. Tại Đại học Huế, đặc biệt là Khoa Tiếng Anh chuyên ngành, việc lựa chọn và sử dụng sách giáo khoa phù hợp đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao năng lực giao tiếp tiếng Anh cho sinh viên không chuyên. Luận văn này tập trung khảo sát việc sử dụng thí điểm sách giáo khoa “Life Elementary” dành cho sinh viên không chuyên ngành tiếng Anh tại Đại học Huế trong giai đoạn từ năm 2014 đến 2017.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm: (1) điều tra nhận thức và đánh giá của giảng viên và sinh viên về vai trò của sách giáo khoa “Life Elementary”; (2) khảo sát thực tiễn sử dụng sách trong giảng dạy và học tập; (3) đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng sách. Nghiên cứu được thực hiện tại Khoa Tiếng Anh chuyên ngành, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế với sự tham gia của 20 giảng viên và 100 sinh viên được chọn ngẫu nhiên. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc lựa chọn và điều chỉnh sách giáo khoa phù hợp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tiếng Anh tại các trường đại học.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết về vai trò và đánh giá sách giáo khoa trong giảng dạy tiếng Anh như ngoại ngữ. Theo Hutchinson và Torres (1994), sách giáo khoa là công cụ hỗ trợ giáo viên và học sinh, cung cấp cấu trúc, nội dung và phương pháp học tập. Cunningsworth (1995) nhấn mạnh sách giáo khoa là nguồn tài liệu hiệu quả cho việc tự học, cung cấp ý tưởng và hoạt động, đồng thời hỗ trợ giáo viên chưa có kinh nghiệm. Ngoài ra, các khái niệm chính bao gồm: lựa chọn sách giáo khoa, đánh giá sách giáo khoa, và điều chỉnh sách giáo khoa để phù hợp với đặc điểm người học và bối cảnh giảng dạy (McGrath, 2002; Richards, 2001).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp định lượng và định tính nhằm tăng tính khách quan và độ tin cậy. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng hỏi dành cho 20 giảng viên và 100 sinh viên, phân tích bằng phần mềm SPSS phiên bản 20. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu với 5 giảng viên và 10 sinh viên, cùng quan sát 5 tiết học thực tế. Mẫu chọn ngẫu nhiên từ các lớp học sử dụng sách “Life Elementary” tại Khoa Tiếng Anh chuyên ngành, Đại học Ngoại ngữ, Đại học Huế. Thời gian nghiên cứu kéo dài từ năm 2014 đến 2017, tập trung vào việc khảo sát nhận thức, thực tiễn sử dụng và khó khăn gặp phải trong quá trình áp dụng sách giáo khoa.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Nhận thức tích cực về vai trò sách giáo khoa: Cả giảng viên và sinh viên đều đánh giá cao vai trò của sách “Life Elementary” trong giảng dạy và học tập tiếng Anh. Điểm trung bình nhận thức về vai trò sách đạt 4.89 trên thang điểm 5. Cụ thể, 75% giảng viên và 84% sinh viên đồng ý sách đóng vai trò là giáo trình chính, hỗ trợ lập kế hoạch giảng dạy và cung cấp nguồn đề kiểm tra.

  2. Đánh giá tổng thể về sách giáo khoa: Điểm trung bình đánh giá tổng thể của giảng viên là 4.10, của sinh viên là 3.78, cho thấy mức độ hài lòng cao. 100% giảng viên đánh giá sách có hình thức bắt mắt, 90% cho rằng sách giúp phát triển ngữ pháp và từ vựng, 75% đánh giá phù hợp với độ tuổi và nhu cầu học tập của sinh viên.

  3. Thực tiễn sử dụng sách trong giảng dạy: Giảng viên đã chủ động điều chỉnh sách để phù hợp với đặc điểm lớp học, đồng thời sử dụng sách cả trong và ngoài lớp học. Sinh viên thể hiện thái độ tích cực với việc sử dụng sách trong lớp, tuy nhiên, việc sử dụng ngoài lớp còn hạn chế.

  4. Khó khăn trong quá trình sử dụng: Các khó khăn chính bao gồm: thiếu bài tập phù hợp với định dạng đề thi của trường, thời gian giảng dạy hạn chế, khối lượng nội dung lớn, trình độ tiếng Anh của sinh viên còn yếu, số lượng học sinh đông, giá sách cao. Ví dụ, 70% giảng viên cho biết thời gian hạn chế ảnh hưởng đến việc sử dụng sách hiệu quả.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy sách “Life Elementary” được đánh giá tích cực về mặt nội dung và hình thức, phù hợp với mục tiêu phát triển năng lực giao tiếp của sinh viên không chuyên. Việc giảng viên chủ động điều chỉnh sách phù hợp với bối cảnh giảng dạy phản ánh nhu cầu cá nhân hóa tài liệu học tập, phù hợp với lý thuyết về điều chỉnh sách giáo khoa (McGrath, 2002). So sánh với các nghiên cứu trước đây, kết quả tương đồng với nhận định rằng sách giáo khoa cần được điều chỉnh để phù hợp với trình độ và nhu cầu người học (Nguyen, 2007; Mai, 2012). Khó khăn về thời gian và khối lượng nội dung cũng là vấn đề phổ biến trong giảng dạy tiếng Anh đại học, cần có giải pháp phù hợp để tối ưu hóa hiệu quả sử dụng sách. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ phân bố tỷ lệ đồng ý của giảng viên và sinh viên về các khía cạnh của sách, cũng như bảng thống kê các khó khăn gặp phải với tỷ lệ phần trăm cụ thể.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo và hướng dẫn sử dụng sách cho giảng viên: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ thuật điều chỉnh sách và phương pháp giảng dạy tích hợp sách “Life Elementary” nhằm nâng cao năng lực sử dụng sách, dự kiến thực hiện trong 6 tháng tới, do Ban Giám hiệu và Khoa Tiếng Anh chủ trì.

  2. Phát triển bài tập và đề kiểm tra phù hợp với định dạng của trường: Xây dựng ngân hàng bài tập bổ sung và đề thi mẫu dựa trên nội dung sách, nhằm giải quyết khó khăn về sự không tương thích với đề thi hiện hành, hoàn thành trong vòng 1 năm, do tổ biên soạn đề thi và giảng viên phụ trách.

  3. Tối ưu hóa thời gian giảng dạy và phân bổ nội dung hợp lý: Rà soát và điều chỉnh khối lượng bài học trong chương trình để phù hợp với thời gian thực tế, giảm tải nội dung không cần thiết, thực hiện trong kỳ học tiếp theo, do Khoa và các giảng viên phối hợp thực hiện.

  4. Hỗ trợ sinh viên nâng cao trình độ tiếng Anh cơ bản: Tổ chức các lớp học bổ trợ, câu lạc bộ tiếng Anh và cung cấp tài liệu tự học trực tuyến nhằm cải thiện năng lực ngôn ngữ của sinh viên, triển khai liên tục trong năm học, do Trung tâm Ngoại ngữ và Khoa Tiếng Anh phối hợp thực hiện.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Giảng viên tiếng Anh tại các trường đại học: Nghiên cứu cung cấp thông tin thực tiễn về việc sử dụng và điều chỉnh sách giáo khoa, giúp giảng viên nâng cao hiệu quả giảng dạy và lựa chọn tài liệu phù hợp.

  2. Nhà quản lý giáo dục và cán bộ chuyên môn: Các đề xuất và phân tích trong luận văn hỗ trợ việc ra quyết định về chính sách lựa chọn và phát triển sách giáo khoa trong bối cảnh giáo dục đại học.

  3. Nhà xuất bản và tác giả sách giáo khoa: Thông tin về nhu cầu điều chỉnh và khó khăn trong sử dụng sách giúp cải tiến thiết kế sách phù hợp với đặc điểm người học và bối cảnh địa phương.

  4. Sinh viên ngành sư phạm tiếng Anh và nghiên cứu sinh: Luận văn là tài liệu tham khảo quý giá cho việc nghiên cứu phương pháp giảng dạy, đánh giá và phát triển tài liệu giảng dạy tiếng Anh.

Câu hỏi thường gặp

  1. Sách “Life Elementary” có phù hợp với trình độ sinh viên không chuyên không?
    Theo khảo sát, phần lớn sinh viên và giảng viên đánh giá sách phù hợp với trình độ A1 đến A2, giúp phát triển kỹ năng ngôn ngữ cơ bản và giao tiếp thực tế.

  2. Giảng viên có cần điều chỉnh sách khi sử dụng không?
    Có, giảng viên thường điều chỉnh nội dung và phương pháp dạy để phù hợp với đặc điểm lớp học và trình độ sinh viên, giúp tăng hiệu quả giảng dạy.

  3. Khó khăn lớn nhất khi sử dụng sách là gì?
    Khó khăn chính là thiếu bài tập phù hợp với định dạng đề thi của trường, thời gian giảng dạy hạn chế và trình độ tiếng Anh của sinh viên còn yếu.

  4. Sách có hỗ trợ học tập ngoài lớp không?
    Sách đi kèm nhiều tài liệu bổ trợ như workbook, audio CD và tài nguyên trực tuyến, tạo điều kiện cho sinh viên tự học và luyện tập thêm ngoài giờ lên lớp.

  5. Có nên thay thế sách hiện tại bằng “Life Elementary” không?
    Phần lớn giảng viên trong nghiên cứu đồng ý nên thay thế sách hiện tại bằng “Life Elementary” do tính hấp dẫn, phù hợp và hỗ trợ tốt cho giảng dạy.

Kết luận

  • Sách giáo khoa “Life Elementary” được đánh giá cao về vai trò và hiệu quả trong giảng dạy tiếng Anh cho sinh viên không chuyên tại Đại học Huế.
  • Giảng viên và sinh viên đều có nhận thức tích cực, tuy nhiên vẫn tồn tại một số khó khăn về nội dung và phương pháp sử dụng sách.
  • Việc điều chỉnh sách và phương pháp giảng dạy là cần thiết để phù hợp với đặc điểm người học và bối cảnh giảng dạy.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đào tạo giảng viên, phát triển bài tập phù hợp, tối ưu hóa thời gian giảng dạy và hỗ trợ sinh viên nâng cao trình độ.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho việc lựa chọn và sử dụng sách giáo khoa trong đào tạo tiếng Anh đại học, đồng thời khuyến khích các nghiên cứu tiếp theo nhằm hoàn thiện hơn nữa tài liệu giảng dạy.

Để nâng cao chất lượng giảng dạy tiếng Anh, các nhà quản lý và giảng viên nên áp dụng các khuyến nghị trong luận văn và tiếp tục theo dõi, đánh giá việc sử dụng sách giáo khoa trong thực tế.