Khám Phá Những Điểm Mới Trong Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

LỜI CAM ĐOAN

MỞ ĐẦU

0.1. Lí do chọn đề tài

0.2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu

0.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

0.4. Phương pháp nghiên cứu

0.5. Đóng góp của luận án

0.6. Cấu trúc của luận án

1. CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN

1.1. Lịch sử vấn đề

1.1.1. Lịch sử văn bản thơ chữ Hán Cao Bá Quát

1.1.2. Lịch sử nghiên cứu quan niệm văn học của Cao Bá Quát

1.1.3. Lịch sử nghiên cứu những điểm mới của thơ chữ Hán Cao Bá Quát

1.2. Nghiên cứu những điểm mới về nội dung

1.3. Nghiên cứu những điểm mới về nghệ thuật

1.4. Cơ sở lí thuyết của đề tài

1.4.1. Lí thuyết liên văn bản

1.4.2. Lí thuyết nghiên cứu văn học sử về tác giả

2. CHƯƠNG 2: NHỮNG TIỀN ĐỀ TẠO NÊN ĐIỂM MỚI TRONG THƠ CHỮ HÁN CAO BÁ QUÁT

2.1. Tiền đề lịch sử, xã hội nhà Nguyễn đầu thế kỷ XIX

2.1.1. Những yếu tố truyền thống đã tỏ ra lỗi thời

2.1.2. Tầng lớp thị dân và tư tưởng phi Nho giáo

2.1.3. Ảnh hưởng bước đầu của tư tưởng, văn hoá phương Tây

2.1.4. Văn hóa dân gian và trào lưu tư tưởng nhân văn chủ nghĩa

2.1.5. Hoạt động chấn hưng văn hoá của nhóm sĩ phu Hà thành đầu thế kỉ XIX

2.2. Đổi mới về lực lượng sáng tác

2.3. Đổi mới trong quan niệm sáng tác

2.4. Sự Ưu thắng của văn học phi chức năng, văn học hình tượng

2.5. Cuộc đời, con người Cao Bá Quát

2.5.1. Con người tài năng, phóng túng, ưa đổi mới

2.5.2. Con người ưu phẫn

2.5.3. Con người được giao lưu, tiếp xúc với phương Tây qua chuyến đi “Dương trình hiệu lực” ở Hạ Châu

3. CHƯƠNG 3: NHỮNG ĐIỂM MỚI VỀ NỘI DUNG

3.1. Từ quan niệm văn học của Cao Bá Quát đến những điểm mới trong thơ chữ Hán của tác giả

3.2. Điểm mới trong quan niệm về xã hội

3.2.1. Điểm mới trong việc nhìn nhận và phản ánh hiện thực xã hội trong nước

3.2.2. Sự hoài nghi về lí tưởng, con đường khoa cử

3.2.3. Sự quan tâm tới rủi may của cuộc đời và tư tưởng, nhân tính con người trong hoàn cảnh sống khắc nghiệt

3.2.4. Ảnh hưởng của nước ngoài trong cách nhìn về xã hội, về thế giới được phản ánh trong sáng tác

3.2.5. Thể hiện nhận thức mới ở sự khác lạ về con người

3.2.6. Thể hiện nhận thức mới về sự giàu sang và sức mạnh của văn minh phương Tây

3.2.7. Thể hiện nhận thức mới về khả năng xâm lược của phương Tây

3.3. Điểm mới về chữ “tình”

3.3.1. Quan niệm về chữ “tình”

3.3.2. Thế giới tình cảm của Cao Bá Quát trong các mối quan hệ của cuộc sống đời thường

3.3.2.1. Tình cảm gia đình

3.3.2.2. Tình cảm bạn bè

3.3.2.3. Tình cảm trong các mối quan hệ xã hội khác

3.4. Điểm mới trong chủ đề người phụ nữ

3.5. Điểm mới về đối tượng phản ánh

3.5.1. Điểm mới trong cảm nhận về ngoại hình, hành động, cử chỉ và tâm lí nhân vật

3.6. Điểm mới trong chủ đề thiên nhiên

3.6.1. Cảnh sinh động, đa sắc, giàu trạng thái

3.6.2. Cảnh khắc nghiệt, dữ dội, thất thường, hủy diệt

4. CHƯƠNG 4: NHỮNG ĐIỂM MỚI VỀ NGHỆ THUẬT

4.1. Không gian, thời gian đời tư

4.1.1. Không gian đời tư

4.1.1.1. Không gian đời tư - nơi quê nhà thân thiết

4.1.1.2. Không gian đời tư - nơi chất chứa nỗi sầu hận, bế tắc

4.1.2. Thời gian đời tư

4.1.2.1. Thời gian sinh hoạt hàng ngày

4.1.2.2. Thời gian cụ thể, trực cảm

4.2. Sự phát triển hình thức thể loại kí sự thơ

4.3. Sự nhiệt thành thể hiện cái tôi của tác giả

4.3.1. Sử dụng đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất

4.4. Nghệ thuật tự dẫn, chú giải

4.5. Biểu hiện lí sự, nghị luận, phân tích của lí tính

4.6. Sự gia tăng tính trần thuật, miêu tả tường tận, chi tiết

4.7. Cách đặt nhan đề tường minh

4.8. Cách chú trọng các chi tiết cụ thể

4.9. Cách liên tưởng, so sánh

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

I. Khám Phá Tổng Quan Về Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Thơ chữ Hán của Cao Bá Quát là một phần quan trọng trong văn học Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn nửa đầu thế kỷ XIX. Ông không chỉ là một nhà thơ mà còn là một nhân vật lịch sử có ảnh hưởng lớn. Với 1212 bài thơ chữ Hán, Cao Bá Quát đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng người yêu thơ. Nghiên cứu về thơ của ông không chỉ giúp hiểu rõ hơn về tác phẩm mà còn về bối cảnh xã hội, văn hóa thời kỳ đó.

1.1. Lịch Sử Văn Bản Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Lịch sử văn bản thơ chữ Hán của Cao Bá Quát đã được nghiên cứu từ lâu. Nhiều công trình đã chỉ ra rằng số lượng bài thơ của ông có sự thay đổi qua các lần xuất bản. Việc xác định chính xác số lượng bài thơ là rất quan trọng để hiểu rõ hơn về di sản văn học của ông.

1.2. Đặc Điểm Nghệ Thuật Trong Thơ Chữ Hán

Thơ chữ Hán của Cao Bá Quát nổi bật với những đặc điểm nghệ thuật độc đáo. Ông đã kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, tạo ra những tác phẩm mang tính sáng tạo cao. Sự kết hợp này không chỉ thể hiện tài năng mà còn phản ánh tư tưởng của thời đại.

II. Những Thách Thức Trong Nghiên Cứu Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Mặc dù có nhiều công trình nghiên cứu về Cao Bá Quát, nhưng vẫn còn nhiều thách thức trong việc phân tích và đánh giá thơ của ông. Một trong những vấn đề lớn là sự thiếu hụt tài liệu và các bản sao chính xác. Điều này gây khó khăn cho việc hiểu rõ nội dung và nghệ thuật trong thơ của ông.

2.1. Thiếu Tài Liệu Nghiên Cứu

Nhiều tác phẩm của Cao Bá Quát chưa được sưu tầm và công bố đầy đủ. Điều này làm cho việc nghiên cứu gặp khó khăn, vì không có đủ tư liệu để phân tích một cách toàn diện.

2.2. Khó Khăn Trong Việc Đánh Giá Nghệ Thuật

Việc đánh giá nghệ thuật trong thơ chữ Hán của Cao Bá Quát cũng gặp nhiều khó khăn. Các tiêu chí đánh giá có thể khác nhau giữa các nhà nghiên cứu, dẫn đến những nhận định không đồng nhất.

III. Phương Pháp Nghiên Cứu Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Để nghiên cứu thơ chữ Hán của Cao Bá Quát, cần áp dụng nhiều phương pháp khác nhau. Phương pháp so sánh, phân tích và tổng hợp là những phương pháp quan trọng giúp làm rõ những điểm mới trong thơ của ông.

3.1. Phương Pháp So Sánh

Phương pháp so sánh giúp đối chiếu thơ của Cao Bá Quát với các tác giả khác cùng thời. Điều này giúp làm nổi bật những điểm mới và sự khác biệt trong phong cách sáng tác của ông.

3.2. Phương Pháp Phân Tích Nội Dung

Phân tích nội dung thơ chữ Hán của Cao Bá Quát giúp hiểu rõ hơn về tư tưởng và cảm xúc mà ông muốn truyền tải. Điều này cũng giúp nhận diện những chủ đề nổi bật trong tác phẩm của ông.

IV. Những Điểm Mới Về Nội Dung Trong Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Thơ chữ Hán của Cao Bá Quát mang đến nhiều điểm mới về nội dung, phản ánh những biến chuyển trong xã hội và tư tưởng thời kỳ đó. Ông đã thể hiện sự hoài nghi về lý tưởng và con đường khoa cử, đồng thời quan tâm đến số phận con người trong hoàn cảnh khắc nghiệt.

4.1. Quan Niệm Mới Về Xã Hội

Cao Bá Quát đã có những quan niệm mới về xã hội, thể hiện sự phản ánh chân thực về hiện thực cuộc sống. Ông không ngần ngại chỉ trích những bất công xã hội và thể hiện sự đồng cảm với những người nghèo khổ.

4.2. Tư Tưởng Nhân Văn Trong Thơ

Tư tưởng nhân văn trong thơ của Cao Bá Quát thể hiện qua những mối quan hệ gia đình, bạn bè và xã hội. Ông đã khắc họa sâu sắc những tình cảm chân thành và sự gắn bó giữa con người với nhau.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Của Nghiên Cứu Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Nghiên cứu thơ chữ Hán của Cao Bá Quát không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn có ứng dụng thực tiễn trong giảng dạy văn học. Các tác phẩm của ông được đưa vào chương trình giảng dạy ở nhiều cấp học, giúp học sinh hiểu rõ hơn về văn học Việt Nam.

5.1. Giá Trị Giáo Dục

Thơ của Cao Bá Quát được sử dụng trong giảng dạy văn học, giúp học sinh tiếp cận với những giá trị văn hóa và tư tưởng của thời kỳ lịch sử đó.

5.2. Khẳng Định Tài Năng Cao Bá Quát

Nghiên cứu thơ chữ Hán của Cao Bá Quát góp phần khẳng định tài năng và vị trí của ông trong lịch sử văn học Việt Nam, từ đó nâng cao nhận thức về giá trị văn học dân tộc.

VI. Kết Luận Về Tương Lai Nghiên Cứu Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát

Nghiên cứu thơ chữ Hán của Cao Bá Quát mở ra nhiều hướng đi mới cho các nhà nghiên cứu. Việc tiếp tục khai thác và phân tích các tác phẩm của ông sẽ giúp làm sáng tỏ hơn những giá trị nghệ thuật và nội dung trong thơ của ông.

6.1. Hướng Nghiên Cứu Mới

Các nhà nghiên cứu có thể tiếp tục khai thác các khía cạnh chưa được đề cập trong thơ của Cao Bá Quát, từ đó làm phong phú thêm hiểu biết về tác phẩm của ông.

6.2. Tầm Quan Trọng Của Thơ Chữ Hán

Thơ chữ Hán của Cao Bá Quát không chỉ là di sản văn học mà còn là tài sản văn hóa quý giá, cần được gìn giữ và phát huy trong bối cảnh hiện đại.

Luận Án Về Những Điểm Mới Trong Nội Dung Và Nghệ Thuật Thơ Chữ Hán Cao Bá Quát