Tổng quan nghiên cứu

Du lịch đường sông (DLĐS) là một loại hình du lịch phát triển mạnh mẽ trên thế giới, đặc biệt tại các thành phố lớn như Paris, London, Venice, Seoul, Thượng Hải, Bangkok và Singapore. Tại Việt Nam, với hệ thống sông ngòi dày đặc và cảnh quan đa dạng, DLĐS được xem là nguồn tài nguyên quý giá để phát triển du lịch. Thành phố Cần Thơ, với vị thế trung tâm vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), sở hữu mạng lưới sông rạch chằng chịt gồm sông Hậu, sông Cần Thơ và hơn 158 sông, rạch khác, tạo tiềm năng to lớn cho DLĐS. Tuy nhiên, DLĐS tại Cần Thơ hiện vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng sẵn có.

Nghiên cứu nhằm đánh giá sức hấp dẫn của loại hình DLĐS tại TP. Cần Thơ, xác định các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp phát triển bền vững. Phạm vi nghiên cứu tập trung trên địa bàn TP. Cần Thơ, gắn với hai tuyến sông chính là sông Hậu và sông Cần Thơ, trong khoảng thời gian từ tháng 10/2022 đến tháng 10/2023. Việc đánh giá sức hấp dẫn DLĐS có ý nghĩa quan trọng trong việc khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch, góp phần xây dựng thương hiệu “Đô thị miền sông nước” cho Cần Thơ, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình về sức hấp dẫn du lịch, đặc biệt là các nghiên cứu của Gearing và cộng sự (1974), Hu & Ritchie (1993), và các mô hình phân tích thuộc tính điểm đến du lịch. Sức hấp dẫn du lịch được hiểu là giá trị cảm nhận của các thuộc tính điểm đến liên quan đến việc đáp ứng nhu cầu và mục tiêu của khách du lịch. Các yếu tố chính ảnh hưởng đến sức hấp dẫn DLĐS tại TP. Cần Thơ bao gồm:

  • Tài nguyên du lịch: Khí hậu, cảnh quan ven sông, các điểm du lịch trên sông và ven sông, văn hóa sông nước, lễ hội và sự kiện trên sông.
  • Hoạt động du lịch và hệ thống dịch vụ: Các hoạt động tham quan, trải nghiệm văn hóa, dịch vụ ăn uống, lưu trú, vui chơi giải trí.
  • Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật: Hệ thống giao thông, bến tàu, phương tiện vận chuyển, hệ thống thông tin liên lạc.
  • Nguồn nhân lực: Thái độ, kỹ năng phục vụ, đậm đà bản sắc văn hóa địa phương.
  • Môi trường du lịch: Mức độ trong lành, an ninh, an toàn, vệ sinh và sự bền vững của môi trường tự nhiên và văn hóa.

Mô hình nghiên cứu được xây dựng với 6 giả thuyết về mối quan hệ thuận chiều giữa các yếu tố trên và sức hấp dẫn của DLĐS.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp định tính và định lượng. Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn sách, báo cáo, tài liệu khoa học trong vòng 10 năm gần nhất (2012-2022). Dữ liệu sơ cấp được thu thập qua khảo sát trực tiếp và trực tuyến với 234 khách du lịch tham gia DLĐS tại TP. Cần Thơ từ tháng 5/2022 đến tháng 7/2023.

Phương pháp chọn mẫu thuận tiện được áp dụng, kết hợp khảo sát trực tiếp tại các bến tàu (Ninh Kiều, An Bình, Cồn Sơn), các điểm đến trong tuyến DLĐS và các cơ sở lưu trú, cùng khảo sát trực tuyến qua Google Form. Dữ liệu được xử lý bằng phần mềm SPSS 25 với các kỹ thuật phân tích: thống kê mô tả, phân tích độ tin cậy thang đo, phân tích nhân tố khám phá (EFA), phân tích hồi quy tuyến tính để xác định mức độ tác động của các yếu tố đến sức hấp dẫn DLĐS.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tài nguyên du lịch là yếu tố quan trọng nhất: 87% khách du lịch đánh giá cao cảnh quan và hệ sinh thái sông rạch phong phú, 82% cho rằng các điểm du lịch ven sông như chợ nổi, vườn trái cây rất hấp dẫn. Văn hóa sông nước đặc sắc cũng được 78% khách du lịch đánh giá là điểm thu hút.

  2. Hoạt động du lịch và dịch vụ đa dạng góp phần nâng cao sức hấp dẫn: 75% khách tham gia các hoạt động trải nghiệm văn hóa địa phương, 70% hài lòng với các dịch vụ ăn uống và lưu trú ven sông. Các hoạt động như du thuyền, chèo thuyền SUP, câu cá được đánh giá cao về tính trải nghiệm.

  3. Cơ sở hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật còn hạn chế: Chỉ 60% khách đánh giá bến tàu và phương tiện vận chuyển đảm bảo an toàn và thuận tiện. Hệ thống thông tin liên lạc và dịch vụ bổ sung như nhà vệ sinh công cộng còn thiếu và chưa đồng bộ.

  4. Nguồn nhân lực phục vụ có thái độ thân thiện, chuyên nghiệp: 80% khách hài lòng với thái độ phục vụ của hướng dẫn viên và nhân viên địa phương, góp phần tạo sự hài lòng và ấn tượng tốt cho du khách.

  5. Môi trường du lịch được đánh giá tích cực nhưng cần cải thiện: 70% khách cho rằng nước sông và bờ sông sạch sẽ, an ninh được đảm bảo, tuy nhiên vẫn còn tình trạng chèo kéo khách và giá cả chưa hợp lý tại một số điểm.

Thảo luận kết quả

Kết quả cho thấy tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa là nền tảng tạo nên sức hấp dẫn của DLĐS tại Cần Thơ, phù hợp với các nghiên cứu quốc tế về vai trò của cảnh quan và văn hóa địa phương trong du lịch đường sông. Hoạt động du lịch và dịch vụ đa dạng giúp tăng trải nghiệm và sự hài lòng của khách, tuy nhiên cơ sở hạ tầng còn hạn chế là rào cản lớn cần khắc phục.

Nguồn nhân lực có thái độ phục vụ tốt góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời môi trường du lịch sạch sẽ, an toàn là điều kiện cần thiết để thu hút và giữ chân du khách. Các biểu đồ so sánh mức độ hài lòng theo từng yếu tố có thể minh họa rõ nét sự khác biệt trong đánh giá của khách du lịch, từ đó làm cơ sở cho các đề xuất cải thiện.

So với các nghiên cứu về DLĐS tại các thành phố khác, Cần Thơ có lợi thế về tài nguyên phong phú nhưng cần đầu tư mạnh mẽ hơn về hạ tầng và quản lý dịch vụ để phát huy tối đa tiềm năng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đầu tư cơ sở hạ tầng và phương tiện vận chuyển đường sông

    • Mục tiêu: Nâng cao an toàn, tiện nghi cho du khách.
    • Thời gian: 1-3 năm.
    • Chủ thể: UBND TP. Cần Thơ phối hợp Sở Giao thông Vận tải và các doanh nghiệp du lịch.

  2. Phát triển đa dạng sản phẩm và hoạt động DLĐS gắn với văn hóa địa phương

    • Mục tiêu: Tạo sự khác biệt và tăng trải nghiệm cho du khách.
    • Thời gian: 2 năm.
    • Chủ thể: Các doanh nghiệp lữ hành, trung tâm phát triển du lịch TP.

  3. Đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực phục vụ DLĐS

    • Mục tiêu: Cải thiện kỹ năng, thái độ phục vụ, tăng sự hài lòng khách hàng.
    • Thời gian: Liên tục.
    • Chủ thể: Trường đào tạo du lịch, các doanh nghiệp du lịch.

  4. Tăng cường quản lý môi trường và an ninh du lịch

    • Mục tiêu: Đảm bảo môi trường sạch, an toàn, hạn chế tình trạng chèo kéo, ép giá.
    • Thời gian: 1 năm.
    • Chủ thể: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, công an địa phương, các tổ chức cộng đồng.

  5. Xúc tiến quảng bá thương hiệu “Đô thị miền sông nước” và DLĐS Cần Thơ

    • Mục tiêu: Thu hút khách du lịch trong và ngoài nước, mở rộng thị trường.
    • Thời gian: 1-2 năm.
    • Chủ thể: Trung tâm Xúc tiến Đầu tư - Thương mại & Du lịch Cần Thơ, các cơ quan truyền thông.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Nhà quản lý du lịch và chính quyền địa phương

    • Lợi ích: Cơ sở khoa học để xây dựng chính sách phát triển DLĐS, quản lý tài nguyên và dịch vụ du lịch hiệu quả.

  2. Doanh nghiệp kinh doanh du lịch đường sông

    • Lợi ích: Hiểu rõ nhu cầu và đánh giá của khách hàng, từ đó cải tiến sản phẩm, dịch vụ và chiến lược kinh doanh.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành du lịch

    • Lợi ích: Tài liệu tham khảo về mô hình nghiên cứu sức hấp dẫn du lịch, phương pháp khảo sát và phân tích dữ liệu thực tiễn.

  4. Cộng đồng dân cư ven sông và các tổ chức xã hội

    • Lợi ích: Nhận thức về vai trò của cộng đồng trong phát triển du lịch bền vững, cơ hội tham gia và hưởng lợi từ DLĐS.

Câu hỏi thường gặp

  1. DLĐS tại Cần Thơ có những điểm hấp dẫn gì nổi bật?
    DLĐS tại Cần Thơ hấp dẫn bởi cảnh quan sông nước đa dạng, các điểm đến như chợ nổi Cái Răng, vườn trái cây, làng nghề truyền thống và văn hóa sông nước đặc sắc. Các hoạt động trải nghiệm văn hóa và du thuyền cũng thu hút đông đảo du khách.

  2. Yếu tố nào ảnh hưởng mạnh nhất đến sức hấp dẫn của DLĐS?
    Tài nguyên du lịch tự nhiên và văn hóa ven sông được đánh giá là yếu tố quan trọng nhất, chiếm tỷ lệ hài lòng trên 80% trong khảo sát khách du lịch.

  3. Cơ sở hạ tầng hiện tại có đáp ứng được nhu cầu phát triển DLĐS không?
    Cơ sở hạ tầng còn nhiều hạn chế, đặc biệt là bến tàu, phương tiện vận chuyển và hệ thống dịch vụ bổ sung chưa đồng bộ, ảnh hưởng đến trải nghiệm của du khách.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng dịch vụ DLĐS?
    Đào tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp, nâng cao kỹ năng phục vụ, phát triển đa dạng sản phẩm và dịch vụ, đồng thời tăng cường quản lý môi trường và an ninh du lịch là các giải pháp thiết thực.

  5. DLĐS tại Cần Thơ có tiềm năng phát triển quốc tế không?
    Với vị trí trung tâm vùng ĐBSCL và mạng lưới sông Mekong, Cần Thơ có tiềm năng phát triển các tuyến du lịch đường sông liên vùng và quốc tế kết nối với Campuchia, Thái Lan và các nước trong tiểu vùng sông Mekong.

Kết luận

  • Thành phố Cần Thơ sở hữu tiềm năng lớn về tài nguyên du lịch đường sông với hệ thống sông ngòi phong phú và văn hóa đặc sắc.
  • Sức hấp dẫn của DLĐS tại Cần Thơ được quyết định bởi tài nguyên du lịch, hoạt động du lịch, cơ sở hạ tầng, nguồn nhân lực và môi trường du lịch.
  • Cơ sở hạ tầng và dịch vụ hiện còn hạn chế, cần được đầu tư và nâng cấp để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp phát triển bền vững nhằm nâng cao sức hấp dẫn và thương hiệu DLĐS Cần Thơ trong 1-3 năm tới.
  • Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và cộng đồng trong việc phát triển DLĐS hiệu quả, bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan chức năng và doanh nghiệp cần phối hợp triển khai các giải pháp đề xuất, đồng thời tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi và chiều sâu về DLĐS tại Cần Thơ và vùng ĐBSCL.