Tổng quan nghiên cứu

Ngành vận tải biển đóng vai trò quan trọng trong thương mại quốc tế, chiếm tỷ trọng lớn trong vận chuyển hàng hóa toàn cầu. Việt Nam với hệ thống cảng biển dài hơn 3.000 km, có vị trí chiến lược trong vận tải biển khu vực và thế giới. Từ năm 2001, Việt Nam được Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) công nhận trong danh sách trắng, chứng tỏ hệ thống đào tạo và huấn luyện thuyền viên đạt chuẩn quốc tế theo Công ước STCW 78/2010. Tuy nhiên, nguồn nhân lực thuyền viên Việt Nam vẫn còn hạn chế về số lượng và chất lượng, đặc biệt về ngoại ngữ, kỹ năng thực hành và kinh nghiệm, dẫn đến khó khăn trong cạnh tranh với các nước trong khu vực như Philippines, Indonesia, Thái Lan.

Công ty TNHH Đầu tư Thương mại và Dịch vụ Hàng hải Hải Phòng (HP MARINE) là một trong những doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực cung ứng thuyền viên chất lượng cao, hoạt động từ năm 2017. Nghiên cứu tập trung phân tích thực trạng công tác quản lý và điều hành thuyền viên tại HP MARINE trong giai đoạn 2018-2022, nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, đáp ứng nhu cầu phát triển đội tàu vận tải biển Việt Nam và quốc tế. Mục tiêu nghiên cứu bao gồm hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuyền viên tại HP MARINE.

Phạm vi nghiên cứu giới hạn tại HP MARINE, tập trung vào các hoạt động tuyển dụng, đào tạo, bố trí, điều động và chính sách đối với thuyền viên. Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn lớn trong việc nâng cao năng lực quản lý nhân sự hàng hải, góp phần cải thiện chất lượng thuyền viên Việt Nam trên thị trường quốc tế, đồng thời hỗ trợ phát triển bền vững ngành vận tải biển trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết quản lý hiện đại và mô hình quản trị nhân sự trong ngành hàng hải. Hai khung lý thuyết chính được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết quản lý theo chức năng: Quản lý được hiểu là quá trình lập kế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm soát các nguồn lực nhằm đạt mục tiêu tổ chức. Trong đó, quản lý thuyền viên là hoạt động phối hợp con người, vật chất và thông tin để đảm bảo hoạt động tàu biển an toàn, hiệu quả.

  2. Mô hình năng lực lãnh đạo và quản lý thuyền viên: Năng lực lãnh đạo bao gồm các yếu tố hành vi, kỹ năng, kiến thức, thái độ và giá trị, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý thuyền viên. Mô hình này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác điều hành, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao năng lực quản lý.

Các khái niệm chuyên ngành quan trọng bao gồm: thuyền viên, thuyền bộ, chức danh thuyền viên theo Công ước STCW 78/2010, công tác tuyển dụng, đào tạo, điều động thuyền viên, và các quy định pháp luật quốc tế (SOLAS 74, MLC 2006) và Việt Nam (Thông tư 03/2020/TT-BGTVT).

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp kết hợp thu thập và phân tích dữ liệu sơ cấp và thứ cấp:

  • Nguồn dữ liệu thứ cấp: Tài liệu pháp luật, báo cáo của Tổng cục Hàng hải Việt Nam, các công ước quốc tế, báo cáo nội bộ HP MARINE giai đoạn 2018-2022, tài liệu ISO 9001:2015 về quản lý chất lượng.

  • Dữ liệu sơ cấp: Khảo sát thực nghiệm với 150 phiếu điều tra đánh giá chất lượng thuyền viên từ các chủ tàu, hãng tàu đối tác của HP MARINE, sử dụng thang đo Likert 5 điểm. Phỏng vấn chuyên gia trong lĩnh vực đào tạo và cung ứng thuyền viên.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ, đánh giá định tính dựa trên ý kiến chuyên gia và dữ liệu khảo sát. Phân tích SWOT để nhận diện điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức trong công tác quản lý thuyền viên.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu từ tháng 1/2018 đến tháng 6/2022, khảo sát và phỏng vấn thực hiện trong quý 1 và quý 2 năm 2022.

Cỡ mẫu khảo sát 150 phiếu được chọn ngẫu nhiên từ các đối tác thuê thuyền viên, đảm bảo tính đại diện và độ tin cậy cao cho kết quả nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình nhân sự và tuyển dụng thuyền viên: HP MARINE quản lý khoảng 300 thuyền viên trong giai đoạn 2018-2022, với tỷ lệ thuyền viên quay lại làm việc đạt khoảng 75% mỗi năm. Tuyển dụng được thực hiện qua quy trình chặt chẽ, nhưng vẫn còn tồn tại khó khăn trong việc thu hút thuyền viên có trình độ ngoại ngữ và kỹ năng thực hành cao.

  2. Đào tạo và huấn luyện thuyền viên: Công ty tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu như huấn luyện hải đồ điện tử và tiếng Anh hàng hải, với hơn 80% thuyền viên tham gia các khóa học nâng cao kỹ năng. Tuy nhiên, khảo sát cho thấy 30% thuyền viên phản ánh nội dung đào tạo còn nặng về lý thuyết, thiếu thực hành thực tế.

  3. Bố trí, sắp xếp và điều động thuyền viên: Việc bố trí công việc dựa trên chứng chỉ chuyên môn và kinh nghiệm, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật. Tỷ lệ thuyền viên được điều động đúng kế hoạch đạt 85%, tuy nhiên vẫn còn khoảng 15% trường hợp điều động đột xuất gây khó khăn trong quản lý và thích ứng công việc.

  4. Chế độ chính sách và kỷ luật thuyền viên: HP MARINE thực hiện đầy đủ các chế độ theo Bộ luật Hàng hải và Công ước MLC 2006, đảm bảo quyền lợi thuyền viên về lương, bảo hiểm và nghỉ phép. Khảo sát từ chủ tàu cho thấy 90% đánh giá thuyền viên HP MARINE có thái độ làm việc tích cực và tuân thủ kỷ luật tốt.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy HP MARINE đã xây dựng hệ thống quản lý thuyền viên tương đối hoàn chỉnh, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế và pháp luật Việt Nam. Việc áp dụng hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015 giúp nâng cao hiệu quả công tác tuyển dụng, đào tạo và điều động thuyền viên. Tuy nhiên, hạn chế về kỹ năng ngoại ngữ và thực hành vẫn là rào cản lớn, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh của thuyền viên Việt Nam trên thị trường quốc tế.

So sánh với các nghiên cứu trong khu vực, thuyền viên Việt Nam còn kém hơn về ngoại ngữ và kinh nghiệm so với Philippines và Indonesia, điều này phù hợp với nhận định của các chủ tàu trong khảo sát. Việc bố trí và điều động thuyền viên cần linh hoạt hơn để thích ứng với biến động thị trường và yêu cầu của chủ tàu.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ thuyền viên quay lại làm việc, biểu đồ phân bổ trình độ ngoại ngữ và kỹ năng, bảng so sánh đánh giá chất lượng thuyền viên theo từng tiêu chí từ khảo sát chủ tàu, giúp minh họa rõ nét các điểm mạnh và hạn chế trong công tác quản lý.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo ngoại ngữ và kỹ năng thực hành: Phát triển các chương trình đào tạo tiếng Anh hàng hải chuyên sâu và mô phỏng thực hành trên thiết bị hiện đại, nhằm nâng cao khả năng giao tiếp và kỹ năng nghề nghiệp của thuyền viên. Thời gian thực hiện: 12-18 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng đào tạo HP MARINE phối hợp với các trung tâm đào tạo chuyên ngành.

  2. Cải tiến quy trình điều động thuyền viên: Xây dựng hệ thống quản lý điều động linh hoạt, dự báo nhu cầu và lập kế hoạch điều động dài hạn, giảm thiểu điều động đột xuất gây xáo trộn. Thời gian thực hiện: 6-12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý nhân sự và điều hành HP MARINE.

  3. Nâng cao chế độ đãi ngộ và phúc lợi: Đề xuất cải thiện chính sách lương thưởng, bảo hiểm và hỗ trợ thuyền viên trong quá trình làm việc, nhằm tăng sự gắn bó và giảm tỷ lệ nghỉ việc. Thời gian thực hiện: 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty phối hợp phòng Tài chính.

  4. Xây dựng hệ thống đánh giá và phản hồi chất lượng thuyền viên: Thiết lập quy trình đánh giá định kỳ, thu thập ý kiến phản hồi từ chủ tàu và thuyền viên để cải tiến liên tục chất lượng dịch vụ. Thời gian thực hiện: 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng quản lý chất lượng và phòng Tuyển dụng.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp cung ứng thuyền viên: Nghiên cứu giúp cải thiện quy trình quản lý nhân sự, nâng cao chất lượng thuyền viên, từ đó tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

  2. Cơ sở đào tạo hàng hải: Tham khảo để điều chỉnh chương trình đào tạo, tăng cường thực hành và ngoại ngữ, phù hợp với yêu cầu thực tế của doanh nghiệp và chủ tàu.

  3. Cơ quan quản lý nhà nước về hàng hải: Sử dụng kết quả nghiên cứu để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý thuyền viên, đảm bảo tuân thủ công ước quốc tế và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

  4. Các chủ tàu và công ty vận tải biển: Hiểu rõ quy trình quản lý thuyền viên của HP MARINE, đánh giá chất lượng thuyền viên, từ đó lựa chọn đối tác cung ứng phù hợp, đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành tàu.

Câu hỏi thường gặp

  1. HP MARINE tuyển dụng thuyền viên theo tiêu chuẩn nào?
    HP MARINE tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế theo Công ước STCW 78/2010 và quy định pháp luật Việt Nam, đảm bảo thuyền viên có chứng chỉ chuyên môn, sức khỏe và kỹ năng phù hợp với chức danh được giao.

  2. Công tác đào tạo thuyền viên tại HP MARINE có điểm gì nổi bật?
    Công ty tổ chức các khóa đào tạo chuyên sâu về hải đồ điện tử và tiếng Anh hàng hải, kết hợp đào tạo trực tuyến và thực hành, nhằm nâng cao kỹ năng nghề nghiệp và khả năng giao tiếp quốc tế.

  3. Làm thế nào để HP MARINE đảm bảo quyền lợi thuyền viên?
    HP MARINE thực hiện đầy đủ các chế độ theo Bộ luật Hàng hải và Công ước MLC 2006, bao gồm lương, bảo hiểm, nghỉ phép và hỗ trợ khi gặp sự cố, đảm bảo môi trường làm việc an toàn và công bằng.

  4. Tỷ lệ thuyền viên quay lại làm việc tại HP MARINE như thế nào?
    Theo số liệu nghiên cứu, tỷ lệ thuyền viên quay lại làm việc đạt khoảng 75% hàng năm, phản ánh sự hài lòng và gắn bó của thuyền viên với công ty.

  5. HP MARINE xử lý thế nào khi thuyền viên vi phạm kỷ luật?
    Công ty có quy định thống nhất về xử lý kỷ luật, bao gồm nhắc nhở, đào tạo lại hoặc chấm dứt hợp đồng tùy theo mức độ vi phạm, nhằm duy trì kỷ luật và chất lượng đội ngũ thuyền viên.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về quản lý, điều hành thuyền viên, đồng thời phân tích thực trạng công tác quản lý tại HP MARINE giai đoạn 2018-2022.
  • Kết quả nghiên cứu chỉ ra những điểm mạnh như quy trình tuyển dụng chặt chẽ, hệ thống đào tạo đa dạng, và chính sách đãi ngộ đầy đủ, nhưng cũng tồn tại hạn chế về kỹ năng ngoại ngữ và điều động thuyền viên.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao năng lực quản lý, cải thiện đào tạo, điều động linh hoạt và tăng cường phúc lợi thuyền viên.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng cho doanh nghiệp cung ứng thuyền viên, cơ sở đào tạo, cơ quan quản lý nhà nước và chủ tàu trong ngành vận tải biển.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và tiếp tục nghiên cứu mở rộng phạm vi để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực hàng hải Việt Nam.

Hành động ngay hôm nay để nâng cao năng lực quản lý thuyền viên, góp phần phát triển bền vững ngành vận tải biển Việt Nam!