I. Tổng Quan Về Kiểm Soát Nội Bộ Chi Ngân Sách tại KBNN Phú Hòa
Trong bối cảnh nguồn thu ngân sách nhà nước (NSNN) chịu ảnh hưởng bởi đại dịch, việc tiết kiệm chi NSNN trở nên cấp thiết. Giảm bội chi NSNN là một bài toán khó khăn. Chi NSNN đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện các chức năng của Nhà nước, đảm bảo phát triển kinh tế xã hội và ổn định chính trị. Việc kiểm soát chi NSNN hiệu quả, tiết kiệm, hợp lý và đạt hiệu quả cao là động lực thúc đẩy kinh tế và phòng chống tham nhũng. Cơ chế kiểm soát nội bộ (KSNB) chi thường xuyên NSNN khoa học, hợp lý góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính. Trong điều kiện nguồn thu ngân sách còn hạn chế, việc kiểm soát chặt chẽ các khoản chi là rất quan trọng.
1.1. Tầm quan trọng của kiểm soát chi ngân sách nhà nước
Việc thiết lập một cơ chế kiểm soát nội bộ chi thường xuyên NSNN khoa học, hợp lý có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài chính. Trong điều kiện nền kinh tế nước ta hiện nay, khi nguồn thu ngân sách còn nhiều hạn chế thì việc kiểm soát chặt chẽ các khoản chi nhằm đảm bảo các khoản chi ngân sách được sử dụng đúng mục đích, tiết kiệm và có hiệu quả có ý nghĩa rất quan trọng.
1.2. Vai trò của Kho bạc Nhà nước Phú Hòa trong quản lý NSNN
Kho bạc Nhà nước Phú Hòa (KBNN Phú Hòa) trực thuộc KBNN tỉnh Phú Yên có nhiệm vụ quản lý NSNN trên địa bàn. Việc hoàn thiện KSNB xác lập cơ chế giám sát “không quản lý bằng lòng tin” mà phải bằng những quy định rõ ràng nhằm giảm bớt nguy cơ rủi ro tiềm ẩn trong hoạt động chi NSNN của đơn vị KBNN Phú Hòa.
II. Thực Trạng Kiểm Soát Chi Ngân Sách tại KBNN Phú Hòa
Mặc dù KBNN Phú Hòa đã có nhiều nỗ lực trong công tác kiểm soát chi (KSC) NSNN và KSNB, vẫn còn tồn tại những rủi ro và hạn chế. Báo cáo kiểm toán và kiểm tra nội bộ đã chỉ ra nhiều sai sót liên quan đến công tác chi NSNN và việc sử dụng NSNN chưa thực sự hiệu quả. Số lượng chứng từ bị từ chối thanh toán tăng lên đáng kể, cho thấy những sai sót tiềm ẩn trong chứng từ thanh toán chi NSNN. Nếu không được phát hiện, có thể dẫn đến việc KBNN giải ngân sai chế độ, tiêu chuẩn, định mức.
2.1. Phân tích số liệu từ chối thanh toán tại KBNN Phú Hòa
Theo nguồn từ báo cáo thủ tục hành chính của Phòng kế toán tại KBNN Phú Hòa, số chứng từ bị từ chối thanh toán cụ thể năm 2019 là 153 chứng từ thì đến năm 2021 số chứng từ bị từ chối thanh toán là 885 chứng từ. Như vậy, đã có những sai sót tiềm ẩn trong chứng từ thanh toán chi NSNN tại KBNN Phú Hòa.
2.2. Số tiền nộp khôi phục ngân sách nhà nước sau kiểm toán
Số liệu về số tiền bị yêu cầu nộp khôi phục NSNN của đơn vị sử dụng NSNN qua công tác thanh tra, kiểm toán ngày càng lớn. Cụ thể theo nguồn từ báo cáo được kết xuất từ kho dữ liệu thống kê, phân tích nghiệp vụ của KBNN, tại KBNN Phú Hòa số tiền bị xuất toán và yêu cầu nộp lại của các năm 2019; năm 2020 và năm 2021 lần lượt là 62 triệu đồng; 81 triệu đồng và 150 triệu đồng.
2.3. Các sai sót thường gặp trong quy trình kiểm soát chi
Trong năm 2019, sai sót chủ yếu liên quan đến nội dung sai chế độ, tiêu chuẩn, định mức và các yếu tố trên nội dung chứng từ như mẫu biểu, số tiền bằng số bằng chữ. Đơn vị sử dụng ngân sách thường xảy ra sai sót đa số là các đơn vị có số dự toán được HĐND giao đầu năm lớn như Trung tâm y tế, Phòng giáo dục, Trung tâm Văn hóa thông tin và Ban quản lý các công trình xây dựng cơ bản. Nội dung chi sai là các khoản chi mua sắm, sửa chữa.
III. Giải Pháp Hoàn Thiện Kiểm Soát Nội Bộ tại KBNN Phú Hòa
Để công tác KSC thường xuyên NSNN đạt hiệu quả, không chỉ đảm bảo chi đúng, chi đủ mà cán bộ KSC còn phải kiểm soát sao cho thực hiện các khoản chi một cách tiết kiệm, chống lãng phí, chống thất thoát ngân sách. Mặc dù KBNN Phú Hòa thường xuyên tổng kết đánh giá hoạt động KSC NSNN và KSNB đối với công tác KSC thường xuyên nhằm hoàn thiện nhưng vẫn gặp những rủi ro, hạn chế.
3.1. Nâng cao năng lực cán bộ kiểm soát chi ngân sách
Đào tạo và bồi dưỡng cán bộ KSC để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ và đạo đức công vụ. Cập nhật thường xuyên các quy định, chính sách mới về quản lý NSNN và KSC. Tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của cán bộ KSC để phát hiện và xử lý kịp thời các sai phạm.
3.2. Ứng dụng công nghệ thông tin vào kiểm soát nội bộ
Triển khai các phần mềm quản lý NSNN và KSC hiện đại, đồng bộ. Xây dựng hệ thống thông tin báo cáo đầy đủ, kịp thời, chính xác. Ứng dụng công nghệ thông tin để tự động hóa các quy trình KSC, giảm thiểu sai sót và gian lận.
3.3. Tăng cường kiểm tra giám sát và đánh giá rủi ro
Thực hiện kiểm tra, giám sát thường xuyên và định kỳ hoạt động KSC. Xây dựng hệ thống đánh giá rủi ro toàn diện, xác định các rủi ro tiềm ẩn trong quá trình KSC. Áp dụng các biện pháp phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro hiệu quả.
IV. Đề xuất Cơ Chế Kiểm Soát Nội Bộ Hiệu Quả tại Phú Hòa
Việc hoàn thiện KSNB đóng vai trò quan trọng trong công tác quản lý NSNN, là phương pháp và chính sách được thiết kế để ngăn chặn và phòng ngừa những rủi ro có thể xảy ra, giảm thiểu những sai sót nhằm đạt được sự tuân thủ về các chính sách và quy trình nghiệp vụ được thiết lập. KBNN Phú Hòa trực thuộc KBNN tỉnh Phú Yên có nhiệm vụ là quản lý NSNN trên địa bàn.
4.1. Xây dựng quy trình kiểm soát nội bộ chi tiết và rõ ràng
Quy trình KSNB cần được xây dựng chi tiết, rõ ràng, dễ hiểu và dễ thực hiện. Quy trình cần bao gồm các bước kiểm tra, phê duyệt, đối chiếu và báo cáo. Quy trình cần được cập nhật thường xuyên để phù hợp với các quy định mới và tình hình thực tế.
4.2. Tăng cường tính minh bạch tài chính và trách nhiệm giải trình
Công khai thông tin về NSNN và KSC cho các bên liên quan. Xây dựng cơ chế trách nhiệm giải trình rõ ràng cho từng cá nhân và bộ phận. Thực hiện kiểm toán độc lập để đảm bảo tính khách quan và trung thực của thông tin tài chính.
4.3. Phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan đến chi ngân sách
Tăng cường phối hợp giữa KBNN, các đơn vị sử dụng NSNN và các cơ quan quản lý nhà nước. Xây dựng cơ chế trao đổi thông tin và giải quyết vướng mắc kịp thời. Tổ chức các hội nghị, hội thảo để chia sẻ kinh nghiệm và nâng cao năng lực cho các bên liên quan.
V. Ứng Dụng Thực Tiễn và Nâng Cao Hiệu Quả Kiểm Soát Chi
Qua tổng hợp các báo cáo tổng kết kết quả hoạt động hàng năm và phương hướng nhiệm vụ năm tiếp theo của các năm 2019 - 2021 tại KBNN Phú Hòa, tỉnh Phú Yên. Trong năm 2019, sai sót chủ yếu liên quan đến nội dung sai chế độ, tiêu chuẩn, định mức và các yếu tố trên nội dung chứng từ như mẫu biểu, số tiền bằng số bằng chữ.
5.1. Đánh giá hiệu quả của các giải pháp kiểm soát nội bộ
Thường xuyên đánh giá hiệu quả của các giải pháp KSNB đã triển khai. Xác định những điểm mạnh, điểm yếu và những vấn đề cần cải thiện. Điều chỉnh và bổ sung các giải pháp KSNB để đảm bảo tính hiệu quả và phù hợp.
5.2. Chia sẻ kinh nghiệm và nhân rộng các mô hình kiểm soát chi tốt
Tổ chức các hội nghị, hội thảo để chia sẻ kinh nghiệm về KSNB. Nhân rộng các mô hình KSNB tốt trong hệ thống KBNN. Khuyến khích các đơn vị sáng tạo và áp dụng các giải pháp KSNB mới.
5.3. Đảm bảo tuân thủ quy trình kiểm soát chi và kỷ luật tài chính
Tăng cường kiểm tra, giám sát việc tuân thủ quy trình KSC và kỷ luật tài chính. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm quy định về quản lý NSNN và KSC. Nâng cao ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức trong việc thực hiện nhiệm vụ KSC.
VI. Kết Luận và Định Hướng Phát Triển Kiểm Soát Nội Bộ Chi NSNN
Từ những vấn đề thực tế nêu trên, để công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN đạt hiệu quả, không chỉ có việc đảm bảo chi đúng, chi đủ mà cán bộ KSC còn phải kiểm soát sao cho thực hiện các khoản chi một cách tiết kiệm, chống lãng phí, chống thất thoát ngân sách. Mặc dù, KBNN Phú Hòa, tỉnh Phú Yên thường xuyên tổng kết đánh giá hoạt động KSC NSNN và KSNB đối với công tác KSC thường xuyên nhằm hoàn thiện nhưng vẫn gặp những rủi ro, hạn chế.
6.1. Tóm tắt các giải pháp hoàn thiện kiểm soát nội bộ đã đề xuất
Các giải pháp đã đề xuất bao gồm nâng cao năng lực cán bộ, ứng dụng công nghệ thông tin, tăng cường kiểm tra giám sát, xây dựng quy trình KSNB chi tiết, tăng cường tính minh bạch tài chính và phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị liên quan.
6.2. Đề xuất các hướng nghiên cứu tiếp theo về kiểm soát chi ngân sách
Nghiên cứu về tác động của KSNB đến hiệu quả sử dụng NSNN. Nghiên cứu về các yếu tố ảnh hưởng đến tính tuân thủ quy trình KSC. Nghiên cứu về các mô hình KSNB tiên tiến trên thế giới và khả năng áp dụng tại Việt Nam.
6.3. Cam kết thực hiện các giải pháp nâng cao hiệu quả kiểm soát chi
KBNN Phú Hòa cam kết thực hiện các giải pháp đã đề xuất để nâng cao hiệu quả KSC NSNN. KBNN Phú Hòa sẽ tiếp tục đổi mới và hoàn thiện hệ thống KSNB để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý NSNN.
