Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam phục hồi và phát triển sau đại dịch COVID-19, việc hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí trở thành một yêu cầu cấp thiết đối với các doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và sức cạnh tranh trên thị trường. Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids, hoạt động trong lĩnh vực nhập khẩu và phân phối sản phẩm dinh dưỡng, đồ dùng cho mẹ và bé, đã trải qua giai đoạn tăng trưởng doanh thu ấn tượng với mức tăng từ 287 triệu đồng năm 2017 lên hơn 46 tỷ đồng năm 2018, tương đương tăng 16.006%, và tiếp tục duy trì đà tăng trưởng ổn định trong các năm tiếp theo. Tuy nhiên, công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty vẫn còn nhiều hạn chế, chưa thực sự đáp ứng nhu cầu cung cấp thông tin kịp thời, chính xác cho nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung vào việc hệ thống hóa cơ sở lý luận về kế toán quản trị chi phí, đánh giá thực trạng tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids trong giai đoạn từ tháng 6/2022 đến tháng 12/2022, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí, góp phần tăng cường sức cạnh tranh và phát triển bền vững cho doanh nghiệp. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn cho công tác quản trị chi phí tại các doanh nghiệp tương tự trong ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) tại Việt Nam.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Nghiên cứu dựa trên các lý thuyết và mô hình kế toán quản trị chi phí đã được phát triển và ứng dụng rộng rãi trên thế giới, bao gồm:

  • Lý thuyết kế toán quản trị chi phí: Định nghĩa kế toán quản trị là quá trình thu thập, xử lý và cung cấp thông tin tài chính và phi tài chính nhằm hỗ trợ nhà quản trị trong việc lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định. Theo Luật Kế toán Việt Nam số 88/2015/QH13, kế toán quản trị chi phí là việc thu thập, phân tích và cung cấp thông tin chi phí phục vụ quản trị nội bộ doanh nghiệp.

  • Mô hình phân loại chi phí: Chi phí được phân loại theo chức năng (chi phí sản xuất, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp), theo cách ứng xử (chi phí khả biến, chi phí bất biến, chi phí hỗn hợp), và theo khả năng kiểm soát (chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được). Việc phân loại này giúp nhà quản trị xác định rõ vai trò và chức năng của từng loại chi phí trong quá trình quản lý.

  • Mô hình dự toán ngân sách: Dự toán ngân sách là công cụ quan trọng trong kế toán quản trị chi phí, bao gồm các loại dự toán tiêu thụ, chi phí nguyên vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất chung, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, dự toán tiền mặt và bảng cân đối kế toán. Mô hình dự toán ngân sách linh hoạt và cố định được áp dụng để phản ánh các mức độ hoạt động khác nhau của doanh nghiệp.

  • Mô hình kế toán trách nhiệm: Phân chia doanh nghiệp thành các trung tâm trách nhiệm như trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận và trung tâm đầu tư, giúp đánh giá hiệu quả hoạt động và trách nhiệm quản lý của từng bộ phận.

  • Phân tích biến động chi phí: Phương pháp so sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán để nhận diện các biến động chi phí bất lợi hoặc có lợi, từ đó đưa ra các biện pháp điều chỉnh phù hợp.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp định tính kết hợp với phân tích số liệu thực tế tại Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids trong khoảng thời gian từ tháng 6/2022 đến tháng 12/2022. Cụ thể:

  • Thu thập dữ liệu: Tài liệu lý luận từ các công trình khoa học, văn bản pháp luật liên quan đến kế toán quản trị chi phí; số liệu tài chính, báo cáo kết quả kinh doanh, dự toán ngân sách và các báo cáo nội bộ của công ty.

  • Phương pháp khảo sát và phỏng vấn: Tiến hành phỏng vấn trực tiếp các cán bộ quản lý và nhân viên phòng kế toán để thu thập thông tin về thực trạng tổ chức công tác kế toán quản trị chi phí.

  • Phân tích dữ liệu: Sử dụng phương pháp phân tích, so sánh, suy luận để đánh giá thực trạng, nhận diện ưu điểm và hạn chế trong công tác kế toán quản trị chi phí. Các số liệu về doanh thu, giá vốn hàng bán, chi phí quản lý doanh nghiệp được phân tích chi tiết để làm cơ sở đề xuất giải pháp.

  • Cỡ mẫu: Toàn bộ số liệu và thông tin thu thập từ Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids với quy mô lao động 85 người, đảm bảo tính đại diện cho nghiên cứu.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong 6 tháng, từ giữa năm 2022 đến cuối năm 2022, đảm bảo cập nhật số liệu và tình hình thực tế mới nhất.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tăng trưởng doanh thu và giá vốn hàng bán: Doanh thu thuần của công ty tăng từ 287 triệu đồng năm 2017 lên 46.224 triệu đồng năm 2018, tương đương mức tăng 16.006%, tiếp tục tăng 286% năm 2019 và duy trì tăng trưởng ổn định 104% năm 2020 và 22% năm 2021. Giá vốn hàng bán cũng tăng tương ứng, từ 273 triệu đồng năm 2017 lên 44.147 triệu đồng năm 2018, phản ánh sự mở rộng quy mô kinh doanh.

  2. Tỷ lệ giá vốn trên doanh thu ổn định: Tỷ lệ giá vốn hàng bán trên doanh thu duy trì ở mức khoảng 96-98% trong giai đoạn 2017-2021, cho thấy công ty giữ được biên lợi nhuận gộp ổn định mặc dù mở rộng quy mô.

  3. Công tác kế toán quản trị chi phí còn hạn chế: Hiện tại, công tác kế toán quản trị chi phí tại công ty mới chỉ dừng lại ở việc lập các báo cáo đơn giản như chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp và báo cáo giá vốn. Các báo cáo này chưa đồng bộ, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu thông tin cho nhà quản trị trong việc lập dự toán, kiểm soát chi phí và phân tích biến động chi phí.

  4. Cơ cấu lao động và tổ chức bộ máy: Công ty có 85 lao động, trong đó 67 nam và 18 nữ, với trình độ đại học trở lên chiếm khoảng 30%. Bộ máy quản lý gồm Giám đốc, Phó giám đốc, các phòng ban chức năng như Hành chính nhân sự, Kinh doanh, Kế toán và hệ thống cửa hàng, đại lý bán lẻ chiếm 80% doanh thu.

Thảo luận kết quả

Việc doanh thu và giá vốn hàng bán tăng trưởng mạnh mẽ phản ánh sự phát triển tích cực của công ty trên thị trường tiêu dùng nhanh (FMCG) cho mẹ và bé. Tuy nhiên, tỷ lệ giá vốn trên doanh thu duy trì ở mức cao gần 96-98% cho thấy biên lợi nhuận gộp còn khá thấp, đặt ra yêu cầu cấp thiết về kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.

Thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí chưa được chú trọng đúng mức làm hạn chế khả năng cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho nhà quản trị. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng các quyết định quản trị, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt và yêu cầu tối ưu hóa nguồn lực.

So sánh với các nghiên cứu trong nước và quốc tế, việc áp dụng các mô hình dự toán ngân sách linh hoạt, kế toán trách nhiệm và phân tích biến động chi phí là những công cụ hiệu quả giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực quản trị chi phí. Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids cần hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí theo hướng đồng bộ, chi tiết và phù hợp với đặc thù kinh doanh.

Dữ liệu có thể được trình bày qua các biểu đồ doanh thu, giá vốn hàng bán, tỷ lệ biến động chi phí và bảng phân tích chi tiết dự toán chi phí để minh họa rõ ràng hơn về thực trạng và xu hướng biến động chi phí trong công ty.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện phân loại chi phí

    • Xây dựng hệ thống phân loại chi phí chi tiết, rõ ràng theo chức năng và cách ứng xử chi phí.
    • Mục tiêu: Tăng độ chính xác trong việc tập hợp và phân tích chi phí.
    • Thời gian: Triển khai trong 3 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán phối hợp với Ban Giám đốc.

  2. Hoàn thiện công tác lập dự toán chi phí

    • Xây dựng quy trình lập dự toán chi phí chi tiết, bao gồm dự toán tiêu thụ, chi phí nguyên vật liệu, nhân công, chi phí sản xuất chung, chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp.
    • Áp dụng dự toán ngân sách linh hoạt để phản ánh các mức độ hoạt động khác nhau.
    • Mục tiêu: Cung cấp dự toán chính xác, kịp thời phục vụ quản lý.
    • Thời gian: 4 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán phối hợp với các phòng ban liên quan.

  3. Hoàn thiện kiểm soát chi phí và phân tích biến động chi phí

    • Thiết lập hệ thống kiểm soát chi phí chặt chẽ, thường xuyên phân tích biến động chi phí so với dự toán.
    • Áp dụng các phương pháp phân tích chi phí theo từng loại chi phí để phát hiện kịp thời các sai lệch và nguyên nhân.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu chi phí bất hợp lý, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
    • Thời gian: 3 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Phòng Kế toán và Ban Quản lý.

  4. Hoàn thiện tổ chức công tác kế toán quản trị

    • Xây dựng hệ thống chứng từ, tài khoản kế toán quản trị phù hợp với đặc thù kinh doanh.
    • Đào tạo nâng cao năng lực nhân sự kế toán quản trị chi phí.
    • Mục tiêu: Tăng cường tính chuyên nghiệp và hiệu quả công tác kế toán quản trị.
    • Thời gian: 6 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc và Phòng Nhân sự phối hợp Phòng Kế toán.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin trong kế toán quản trị chi phí

    • Triển khai phần mềm quản lý chi phí và dự toán ngân sách tích hợp.
    • Mục tiêu: Tự động hóa quy trình, nâng cao độ chính xác và tốc độ xử lý thông tin.
    • Thời gian: 6-9 tháng.
    • Chủ thể thực hiện: Ban Giám đốc phối hợp Phòng Công nghệ thông tin và Phòng Kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban lãnh đạo doanh nghiệp

    • Lợi ích: Hiểu rõ thực trạng và giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí để nâng cao hiệu quả quản lý và ra quyết định chiến lược.
    • Use case: Áp dụng các giải pháp đề xuất để tối ưu hóa chi phí và tăng lợi nhuận.

  2. Phòng kế toán và tài chính

    • Lợi ích: Nâng cao kiến thức chuyên môn về kế toán quản trị chi phí, cải tiến quy trình lập dự toán và kiểm soát chi phí.
    • Use case: Cải thiện hệ thống báo cáo nội bộ, hỗ trợ công tác phân tích và dự báo tài chính.

  3. Nhà nghiên cứu và sinh viên ngành kế toán, quản trị kinh doanh

    • Lợi ích: Tham khảo mô hình nghiên cứu thực tiễn, phương pháp phân tích và đề xuất giải pháp trong lĩnh vực kế toán quản trị chi phí.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn liên quan đến quản trị chi phí và kế toán quản trị.

  4. Các doanh nghiệp trong ngành FMCG và bán lẻ

    • Lợi ích: Áp dụng các kiến thức và giải pháp thực tiễn để hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí phù hợp với đặc thù ngành hàng.
    • Use case: Tăng cường năng lực cạnh tranh thông qua quản lý chi phí hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp

  1. Kế toán quản trị chi phí khác gì so với kế toán tài chính?
    Kế toán quản trị chi phí tập trung cung cấp thông tin nội bộ phục vụ quản lý, không bắt buộc tuân thủ nguyên tắc kế toán tài chính, linh hoạt và kịp thời. Trong khi đó, kế toán tài chính tuân thủ chuẩn mực kế toán, phục vụ đối tượng bên ngoài như nhà đầu tư, cơ quan thuế.

  2. Tại sao công tác lập dự toán chi phí lại quan trọng?
    Dự toán chi phí giúp doanh nghiệp hoạch định nguồn lực, kiểm soát chi phí và đánh giá hiệu quả hoạt động, từ đó hỗ trợ ra quyết định đúng đắn và kịp thời.

  3. Làm thế nào để phân tích biến động chi phí hiệu quả?
    Cần so sánh chi phí thực tế với chi phí dự toán, phân tích theo từng loại chi phí (nguyên vật liệu, nhân công, chi phí chung), xác định nguyên nhân biến động để có biện pháp điều chỉnh phù hợp.

  4. Mô hình kế toán quản trị chi phí nào phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ?
    Mô hình kết hợp giữa kế toán tài chính và kế toán quản trị chi phí thường phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ do tiết kiệm chi phí vận hành và đơn giản trong tổ chức bộ máy.

  5. Ứng dụng công nghệ thông tin có tác động thế nào đến kế toán quản trị chi phí?
    Công nghệ giúp tự động hóa quy trình thu thập, xử lý và báo cáo thông tin chi phí, nâng cao độ chính xác, giảm thiểu sai sót và tăng tốc độ cung cấp thông tin cho nhà quản trị.

Kết luận

  • Công tác kế toán quản trị chi phí tại Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng đầy đủ nhu cầu quản lý trong bối cảnh kinh doanh ngày càng phức tạp và cạnh tranh cao.
  • Doanh thu và giá vốn hàng bán tăng trưởng mạnh nhưng tỷ lệ giá vốn trên doanh thu duy trì ở mức cao, đòi hỏi kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.
  • Nghiên cứu đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí phù hợp với đặc thù doanh nghiệp.
  • Các giải pháp tập trung vào hoàn thiện phân loại chi phí, lập dự toán, kiểm soát chi phí, tổ chức bộ máy kế toán và ứng dụng công nghệ thông tin.
  • Giai đoạn tiếp theo cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-9 tháng, đồng thời theo dõi, đánh giá hiệu quả để điều chỉnh kịp thời, góp phần nâng cao năng lực quản trị và sức cạnh tranh của công ty.

Call-to-action: Ban lãnh đạo và phòng kế toán Công ty TNHH TMDV Kim Ngọc Kids nên ưu tiên triển khai các giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị chi phí nhằm tối ưu hóa nguồn lực, nâng cao hiệu quả kinh doanh và phát triển bền vững trong tương lai.