Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt không chỉ trong nước mà còn trên thị trường toàn cầu. Ngành hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam, với đặc trưng là sản xuất thủ công, mang đậm giá trị văn hóa dân tộc và tính thẩm mỹ cao, đang có tiềm năng phát triển lớn nhưng cũng gặp nhiều thách thức trong quản lý và lập kế hoạch sản xuất. Theo số liệu khảo sát trong giai đoạn 2012-2017 tại Tập đoàn Openasia Group, ngành hàng này vẫn chủ yếu dựa vào mô hình kinh tế hộ gia đình và doanh nghiệp nhỏ lẻ, chưa có nhiều doanh nghiệp lớn đầu tư bài bản. Việc lập kế hoạch sản xuất chưa được hoàn thiện, dẫn đến hiệu quả quản lý và năng lực cạnh tranh còn hạn chế.

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn là hoàn thiện công tác lập kế hoạch sản xuất ngành hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam, nghiên cứu điển hình tại Tập đoàn Openasia Group. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác lập kế hoạch sản xuất trong giai đoạn 2012-2017 tại tập đoàn này, nhằm đánh giá thực trạng, chỉ ra ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân, từ đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện phù hợp. Ý nghĩa của nghiên cứu thể hiện qua việc giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quản lý sản xuất, đảm bảo tiến độ giao hàng, tối ưu hóa nguồn lực và tăng cường năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý kế hoạch sản xuất kinh doanh, trong đó có:

  • Lý thuyết lập kế hoạch sản xuất: Định nghĩa kế hoạch sản xuất là quá trình quản lý nhằm đảm bảo nguyên liệu, nhân lực và các yếu tố cần thiết sẵn sàng để tạo ra sản phẩm hoàn chỉnh đúng tiến độ, tối ưu hóa chi phí và năng suất.

  • Mô hình chu trình PDCA (Plan-Do-Check-Act): Áp dụng trong quản lý và cải tiến liên tục công tác lập kế hoạch sản xuất, giúp doanh nghiệp xây dựng, thực hiện, kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch một cách hiệu quả.

  • Khái niệm về ngành hàng thủ công mỹ nghệ: Là các sản phẩm được làm thủ công, mang đậm nét văn hóa dân tộc, sản xuất theo đơn đặt hàng với tính đa dạng cao về nguyên liệu, mẫu mã và kỹ thuật.

Các khái niệm chính bao gồm: kế hoạch sản xuất, quy trình lập kế hoạch, bộ máy lập kế hoạch, phương pháp lập kế hoạch, và các yếu tố ảnh hưởng như năng lực bộ máy, biến động thị trường, nguồn lực và thông tin.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng kết hợp phương pháp định tính và định lượng:

  • Phương pháp định tính: Phân tích nội dung công tác lập kế hoạch sản xuất, quy trình, phương pháp và bộ máy tổ chức tại Tập đoàn Openasia Group. Thu thập dữ liệu qua khảo sát, phỏng vấn các cán bộ lập kế hoạch và quản lý sản xuất.

  • Phương pháp định lượng: Thu thập số liệu thực tế về sản lượng, tiến độ, năng suất, tỷ lệ hoàn thành kế hoạch sản xuất trong giai đoạn 2012-2017. Phân tích số liệu để đánh giá hiệu quả công tác lập kế hoạch, xác định ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân.

  • Nguồn dữ liệu: Số liệu thu thập từ báo cáo sản xuất kinh doanh, hồ sơ kế hoạch, phỏng vấn cán bộ tại Tập đoàn Openasia Group.

  • Timeline nghiên cứu: Thu thập và phân tích dữ liệu trong khoảng thời gian 2017-2018, tập trung vào số liệu và thực trạng giai đoạn 2012-2017.

Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ thuộc bộ phận lập kế hoạch, sản xuất và quản lý chất lượng của tập đoàn, được lựa chọn theo phương pháp chọn mẫu thuận tiện nhằm đảm bảo tính đại diện cho thực trạng nghiên cứu.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tình hình sản xuất kinh doanh tại Tập đoàn Openasia Group: Sản lượng sản xuất ngành hàng thủ công mỹ nghệ sơn mài tăng trưởng ổn định với mức tăng khoảng 15% mỗi năm trong giai đoạn 2012-2017. Tỷ lệ hoàn thành kế hoạch sản xuất đạt trung bình 85%, tuy nhiên vẫn còn tồn tại chậm tiến độ ở một số đơn hàng đặc thù.

  2. Bộ máy lập kế hoạch sản xuất: Tập đoàn tổ chức bộ máy gồm ba bộ phận chính: kế hoạch tiến độ, kế hoạch vật tư và bộ phận thống kê. Bộ phận kế hoạch tiến độ chịu trách nhiệm lập kế hoạch ngắn hạn và kiểm tra tiến độ sản xuất. Tuy nhiên, bộ phận thống kê chưa được thành lập đầy đủ, dẫn đến thiếu hụt trong việc tổng hợp và phân tích dữ liệu kế hoạch.

  3. Quy trình lập kế hoạch sản xuất: Quy trình hiện tại gồm các bước nghiên cứu và dự báo thị trường, phân tích năng lực sản xuất, lập danh sách công việc và sắp xếp thứ tự ưu tiên, xây dựng kế hoạch nguyên vật liệu và kế hoạch tiến độ. Tuy nhiên, quy trình còn mang tính thủ công, chưa áp dụng các công cụ quản lý hiện đại như ERP hay Kanban, gây khó khăn trong việc cập nhật và điều chỉnh kế hoạch kịp thời.

  4. Phương pháp lập kế hoạch: Tập đoàn chủ yếu sử dụng phương pháp cân đối tính toán thủ công, chưa áp dụng các phương pháp cân đối động hay cân đối liên hoàn, dẫn đến độ chính xác và tính linh hoạt của kế hoạch còn hạn chế.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các hạn chế trên xuất phát từ đặc thù sản xuất thủ công mỹ nghệ với tính đa dạng sản phẩm, phụ thuộc nhiều vào tay nghề và kinh nghiệm của người lao động, cũng như sự biến động trong quy trình sản xuất từng sản phẩm. So với các nghiên cứu trong ngành sản xuất công nghiệp, công tác lập kế hoạch tại Openasia Group còn thiếu tính chuyên nghiệp và ứng dụng công nghệ thông tin.

Việc chưa có bộ phận thống kê chuyên trách làm giảm khả năng tổng hợp và phân tích dữ liệu, ảnh hưởng đến chất lượng kế hoạch. Quy trình lập kế hoạch thủ công và chưa áp dụng các phương pháp cân đối động làm giảm khả năng thích ứng với biến động thị trường và yêu cầu khách hàng.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng sản lượng, bảng so sánh tỷ lệ hoàn thành kế hoạch theo năm, sơ đồ tổ chức bộ máy lập kế hoạch và quy trình lập kế hoạch hiện tại để minh họa rõ nét thực trạng và các điểm cần cải thiện.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện bộ máy lập kế hoạch sản xuất: Thành lập bộ phận thống kê chuyên trách để đảm nhận việc tổng hợp, phân tích dữ liệu kế hoạch và sản xuất. Thời gian thực hiện trong vòng 6 tháng, do Ban Giám đốc Tập đoàn chỉ đạo.

  2. Cải tiến quy trình lập kế hoạch: Áp dụng các công cụ quản lý hiện đại như hệ thống ERP hoặc Kanban để tự động hóa và đồng bộ hóa quy trình lập kế hoạch, giúp cập nhật và điều chỉnh kế hoạch nhanh chóng, chính xác. Thời gian triển khai dự kiến 12 tháng, phối hợp giữa phòng IT và bộ phận lập kế hoạch.

  3. Đa dạng hóa phương pháp lập kế hoạch: Áp dụng phương pháp cân đối động và cân đối liên hoàn trong lập kế hoạch sản xuất để tăng tính linh hoạt và hiệu quả. Đào tạo cán bộ lập kế hoạch về các phương pháp này trong vòng 3 tháng.

  4. Nâng cao nhận thức và trình độ cán bộ lập kế hoạch: Tổ chức các khóa đào tạo nâng cao kỹ năng quản lý kế hoạch, kỹ thuật lập kế hoạch sản xuất và sử dụng công nghệ thông tin cho cán bộ trong bộ máy lập kế hoạch. Thời gian đào tạo liên tục hàng năm.

  5. Xây dựng quy định quản lý nghiêm ngặt về việc nghỉ phép và xử lý đơn hàng xen kẽ: Ban hành các quy định nhằm kiểm soát chặt chẽ tiến độ sản xuất, giảm thiểu rủi ro do gián đoạn nhân sự và đơn hàng. Thời gian thực hiện trong 3 tháng, do phòng nhân sự phối hợp với bộ phận lập kế hoạch.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp sản xuất thủ công mỹ nghệ: Giúp hiểu rõ đặc thù và phương pháp lập kế hoạch phù hợp, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý sản xuất và năng lực cạnh tranh.

  2. Các nhà quản lý và cán bộ lập kế hoạch sản xuất: Cung cấp kiến thức chuyên sâu về quy trình, bộ máy và phương pháp lập kế hoạch trong ngành thủ công mỹ nghệ, hỗ trợ cải tiến công tác quản lý.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Kinh tế - Kế hoạch: Là tài liệu tham khảo quý giá về nghiên cứu điển hình công tác lập kế hoạch sản xuất trong ngành đặc thù, góp phần phát triển lý thuyết và thực tiễn.

  4. Các tổ chức hỗ trợ phát triển ngành nghề truyền thống và thủ công mỹ nghệ: Giúp xây dựng các chương trình hỗ trợ, đào tạo và phát triển ngành hàng dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao công tác lập kế hoạch sản xuất lại quan trọng đối với ngành thủ công mỹ nghệ?
    Lập kế hoạch sản xuất giúp doanh nghiệp đảm bảo nguyên liệu, nhân lực và tiến độ sản xuất phù hợp với yêu cầu thị trường, tránh lãng phí nguồn lực và rủi ro vi phạm hợp đồng. Ví dụ, tại Openasia Group, việc lập kế hoạch chưa hoàn chỉnh dẫn đến chậm tiến độ giao hàng.

  2. Ngành thủ công mỹ nghệ có đặc điểm gì ảnh hưởng đến công tác lập kế hoạch?
    Sản phẩm thủ công mỹ nghệ đa dạng, sản xuất thủ công, phụ thuộc nhiều vào tay nghề và kinh nghiệm người lao động, quy trình sản xuất thay đổi theo từng sản phẩm, gây khó khăn trong việc chuẩn hóa kế hoạch.

  3. Phương pháp lập kế hoạch nào phù hợp với ngành thủ công mỹ nghệ?
    Phương pháp cân đối động và cân đối liên hoàn được khuyến nghị vì giúp tăng tính linh hoạt, thích ứng với biến động trong sản xuất thủ công. Hiện tại, Openasia Group chủ yếu dùng phương pháp cân đối tính toán thủ công nên cần cải tiến.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả công tác lập kế hoạch tại doanh nghiệp?
    Cần hoàn thiện bộ máy tổ chức, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, đào tạo nâng cao trình độ cán bộ lập kế hoạch và xây dựng quy trình chuẩn, đồng bộ. Ví dụ, việc áp dụng hệ thống ERP giúp tự động hóa và đồng bộ dữ liệu kế hoạch.

  5. Tại sao cần xây dựng quy định quản lý nghiêm ngặt về nghỉ phép và xử lý đơn hàng?
    Để giảm thiểu rủi ro gián đoạn sản xuất, đảm bảo tiến độ giao hàng và chất lượng sản phẩm, từ đó nâng cao uy tín doanh nghiệp với khách hàng. Tại Openasia Group, việc thiếu quy định này gây ra nhiều khó khăn trong quản lý tiến độ.

Kết luận

  • Luận văn đã tổng hợp và phân tích các lý thuyết về công tác lập kế hoạch sản xuất ngành thủ công mỹ nghệ, đồng thời đánh giá thực trạng tại Tập đoàn Openasia Group trong giai đoạn 2012-2017.
  • Phát hiện các ưu điểm như tăng trưởng sản lượng ổn định, nhưng cũng chỉ ra nhiều hạn chế về bộ máy, quy trình và phương pháp lập kế hoạch.
  • Đề xuất các giải pháp hoàn thiện bộ máy, quy trình, phương pháp và nâng cao năng lực cán bộ nhằm nâng cao hiệu quả công tác lập kế hoạch sản xuất.
  • Nghiên cứu có ý nghĩa thực tiễn quan trọng, góp phần nâng cao năng lực quản lý sản xuất cho doanh nghiệp ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và mở rộng nghiên cứu sang các doanh nghiệp khác trong ngành.

Kêu gọi hành động: Các doanh nghiệp và nhà quản lý trong ngành thủ công mỹ nghệ nên áp dụng các giải pháp hoàn thiện công tác lập kế hoạch sản xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế.