Tổng quan nghiên cứu

Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam (Hội LHPN Việt Nam) là tổ chức chính trị - xã hội quan trọng, đại diện và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của phụ nữ Việt Nam. Từ khi thành lập năm 1930 đến nay, Hội đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển, đóng góp tích cực vào sự nghiệp bình đẳng giới và phát triển xã hội. Trong bối cảnh đổi mới, xây dựng Nhà nước pháp quyền và nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, chức năng giám sát và phản biện xã hội của Hội ngày càng được chú trọng. Luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Hội LHPN Việt Nam tại huyện Nông Sơn, tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn 2014-2018.

Nông Sơn là huyện miền núi có diện tích 47.163,64 ha, dân số khoảng 32 nghìn người, với nhiều thuận lợi về vị trí địa lý gần các trung tâm du lịch lớn và truyền thống cách mạng lâu đời. Tuy nhiên, huyện còn nhiều khó khăn về kinh tế, tỷ lệ hộ nghèo năm 2018 là 13,13%, địa hình phức tạp gây trở ngại cho phát triển kinh tế - xã hội. Hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Hội LHPN huyện Nông Sơn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo vệ quyền lợi hội viên, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Mục tiêu nghiên cứu nhằm đánh giá thực trạng, phân tích các yếu tố ảnh hưởng và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Hội LHPN huyện Nông Sơn. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các hoạt động của Hội từ năm 2014 đến 2018, dựa trên các văn bản pháp luật như Hiến pháp 2013, Quyết định số 217 và 218 của Bộ Chính trị, Điều lệ Hội LHPN Việt Nam khóa XII năm 2017. Kết quả nghiên cứu góp phần nâng cao vai trò của Hội trong hệ thống chính trị và thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng hai lý thuyết chính: lý thuyết giám sát xã hội và lý thuyết phản biện xã hội. Giám sát xã hội được hiểu là hoạt động theo dõi, kiểm tra việc thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật của các cơ quan, tổ chức và cá nhân nhằm phát hiện sai sót, kiến nghị sửa đổi. Phản biện xã hội là quá trình nhận xét, đánh giá, đề xuất ý kiến khoa học về các dự thảo chính sách, pháp luật trước khi ban hành, nhằm đảm bảo tính đúng đắn, phù hợp với thực tiễn.

Ba khái niệm chính được làm rõ gồm: chủ thể giám sát và phản biện (Hội LHPN các cấp, cán bộ, hội viên phụ nữ), đối tượng giám sát và phản biện (cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hệ thống chính trị), nội dung giám sát và phản biện (chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan đến quyền lợi phụ nữ và chức năng nhiệm vụ của Hội). Mối quan hệ hữu cơ giữa giám sát và phản biện xã hội được phân tích, trong đó phản biện là tiền đề cho giám sát và ngược lại, cả hai cùng góp phần kiểm soát quyền lực và thực thi dân chủ.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp phân tích, tổng hợp kết hợp định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính bao gồm các văn bản pháp luật, nghị quyết của Đảng, tài liệu của Hội LHPN Việt Nam, báo cáo thực tiễn tại huyện Nông Sơn, số liệu thống kê dân số, kinh tế - xã hội địa phương. Cỡ mẫu khảo sát gồm 6.494 hội viên phụ nữ tại 7 xã, 39 chi hội và 98 tổ hội.

Phương pháp chọn mẫu là chọn mẫu toàn bộ hội viên phụ nữ tại huyện để đảm bảo tính đại diện. Phân tích số liệu được thực hiện bằng cách so sánh tỷ lệ hội viên tham gia, đánh giá hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện qua các báo cáo và khảo sát thực tế. Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2014 đến 2018, tập trung đánh giá quá trình triển khai Quyết định số 217 và 218 của Bộ Chính trị, cũng như các hoạt động giám sát, phản biện của Hội tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Hiệu quả giám sát chính sách pháp luật: Hội LHPN huyện Nông Sơn đã phối hợp tham gia 03 đoàn giám sát chuyên đề về pháp luật hòa giải ở cơ sở, quy chế dân chủ trong bầu cử trưởng thôn, tổ trưởng tổ dân phố và việc lấy ý kiến nhân dân về sáp nhập thôn. Qua đó, nhận thức của các cấp ủy, chính quyền về quyền làm chủ của nhân dân được nâng cao, tạo sự đồng thuận xã hội. Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 13,13% năm 2018, phản ánh phần nào hiệu quả giám sát trong phát triển kinh tế - xã hội.

  2. Tham gia phản biện xã hội: Hội đã chủ động xây dựng kế hoạch phản biện các dự thảo văn bản liên quan đến quyền lợi phụ nữ và chức năng nhiệm vụ của Hội. Việc phản biện góp phần hoàn thiện các chính sách, tăng tính khả thi và phù hợp với thực tiễn địa phương. Tỷ lệ dự thảo văn bản được Hội phản biện đạt khoảng 70% trong các văn bản liên quan.

  3. Chất lượng đội ngũ cán bộ Hội: Đội ngũ cán bộ Hội có trình độ đại học trở lên chiếm 55,83% ở cấp xã và 9,68% có trình độ sau đại học ở cấp huyện. Cán bộ Hội có năng lực, tâm huyết, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện. Tuy nhiên, vẫn còn hạn chế về số lượng và chuyên môn sâu trong một số lĩnh vực.

  4. Khó khăn trong thực hiện: Địa hình miền núi phức tạp, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống kinh tế khó khăn, hạn chế tiếp cận thông tin và nhận thức về quyền làm chủ của nhân dân còn thấp. Điều này ảnh hưởng đến sự tham gia tích cực của hội viên phụ nữ trong các hoạt động giám sát, phản biện xã hội.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy Hội LHPN huyện Nông Sơn đã phát huy vai trò tích cực trong giám sát và phản biện xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và bảo vệ quyền lợi phụ nữ. Việc phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội tạo nên sức mạnh tổng hợp, tăng cường sự đồng thuận xã hội.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành chính trị học và luật học, kết quả phù hợp với quan điểm cho rằng giám sát và phản biện xã hội là công cụ quan trọng để kiểm soát quyền lực và thực thi dân chủ. Tuy nhiên, khó khăn về địa hình, kinh tế và nhận thức là những thách thức chung của các huyện miền núi, đòi hỏi có giải pháp phù hợp.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ hội viên tham gia giám sát, phản biện theo năm, bảng thống kê trình độ cán bộ Hội và biểu đồ giảm tỷ lệ hộ nghèo qua các năm. Những biểu đồ này giúp minh họa rõ nét sự tiến bộ và những hạn chế cần khắc phục.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Hội: Tổ chức các khóa tập huấn nâng cao kiến thức pháp luật, kỹ năng giám sát, phản biện xã hội cho cán bộ Hội các cấp, đặc biệt là cấp cơ sở. Mục tiêu nâng tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn sâu lên trên 70% trong vòng 3 năm. Chủ thể thực hiện: Trung ương Hội phối hợp với các cơ sở đào tạo.

  2. Đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức hội viên: Sử dụng các hình thức sinh hoạt chi, tổ Hội, tọa đàm, truyền thông để nâng cao ý thức trách nhiệm công dân, quyền làm chủ của hội viên phụ nữ. Mục tiêu tăng tỷ lệ hội viên tham gia giám sát, phản biện lên 80% trong 2 năm. Chủ thể thực hiện: Hội LHPN các cấp tại địa phương.

  3. Phát triển hệ thống thông tin, hỗ trợ kỹ thuật: Xây dựng kênh thông tin điện tử, cổng thông tin phản ánh, góp ý để hội viên dễ dàng tiếp cận và tham gia giám sát, phản biện. Mục tiêu hoàn thiện hệ thống trong 18 tháng. Chủ thể thực hiện: Hội LHPN Trung ương phối hợp với các đơn vị công nghệ thông tin.

  4. Tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng: Thiết lập cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa Hội LHPN với Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể và chính quyền địa phương để nâng cao hiệu quả giám sát, phản biện. Mục tiêu xây dựng quy chế phối hợp trong 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Hội LHPN các cấp và các cơ quan liên quan.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, lãnh đạo Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp: Nắm bắt cơ sở lý luận, thực tiễn và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội, từ đó áp dụng vào công tác quản lý và chỉ đạo.

  2. Các nhà quản lý, hoạch định chính sách địa phương: Hiểu rõ vai trò của tổ chức chính trị - xã hội trong giám sát, phản biện để phối hợp hiệu quả, nâng cao chất lượng quản lý nhà nước.

  3. Giảng viên, nghiên cứu sinh ngành Luật Hiến pháp, Luật Hành chính và Chính trị học: Sử dụng luận văn làm tài liệu tham khảo về cơ sở lý luận và thực tiễn giám sát, phản biện xã hội trong hệ thống chính trị Việt Nam.

  4. Các tổ chức xã hội, đoàn thể chính trị - xã hội khác: Học hỏi kinh nghiệm tổ chức, phương pháp thực hiện giám sát, phản biện xã hội nhằm nâng cao vai trò, trách nhiệm trong hệ thống chính trị.

Câu hỏi thường gặp

  1. Giám sát xã hội của Hội LHPN Việt Nam là gì?
    Giám sát xã hội là hoạt động theo dõi, kiểm tra việc thực hiện chủ trương, chính sách, pháp luật của các cơ quan, tổ chức và cá nhân nhằm phát hiện sai sót, kiến nghị sửa đổi. Ví dụ, Hội LHPN huyện Nông Sơn tham gia giám sát việc thực hiện pháp luật hòa giải ở cơ sở.

  2. Phản biện xã hội khác gì với giám sát xã hội?
    Phản biện xã hội là quá trình đánh giá, nhận xét các dự thảo chính sách, pháp luật trước khi ban hành để đề xuất chỉnh sửa, còn giám sát xã hội là theo dõi, kiểm tra việc thực hiện các chính sách đó. Hai hoạt động có mối quan hệ chặt chẽ, hỗ trợ lẫn nhau.

  3. Những khó khăn chính trong hoạt động giám sát, phản biện xã hội tại huyện Nông Sơn?
    Khó khăn gồm địa hình miền núi phức tạp, tỷ lệ hộ nghèo còn cao (13,13% năm 2018), hạn chế tiếp cận thông tin và nhận thức về quyền làm chủ của nhân dân còn thấp, ảnh hưởng đến sự tham gia của hội viên phụ nữ.

  4. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội của Hội?
    Cần tăng cường đào tạo cán bộ, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức, phát triển hệ thống thông tin hỗ trợ, và tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng để tổ chức hoạt động hiệu quả hơn.

  5. Vai trò của Hội LHPN Việt Nam trong hệ thống chính trị là gì?
    Hội là tổ chức chính trị - xã hội đại diện, bảo vệ quyền lợi hợp pháp của phụ nữ, tham gia xây dựng Đảng, quản lý nhà nước, thực hiện giám sát, phản biện xã hội nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phát huy quyền làm chủ của nhân dân.

Kết luận

  • Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tại huyện Nông Sơn đã phát huy vai trò quan trọng trong giám sát và phản biện xã hội, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và bảo vệ quyền lợi phụ nữ.
  • Đội ngũ cán bộ Hội có trình độ chuyên môn ngày càng được nâng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động giám sát, phản biện xã hội.
  • Khó khăn về địa hình, kinh tế và nhận thức vẫn là thách thức cần giải quyết để nâng cao sự tham gia của hội viên phụ nữ.
  • Giám sát và phản biện xã hội là hai hoạt động bổ trợ, cùng góp phần kiểm soát quyền lực và thực thi dân chủ trong hệ thống chính trị.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát, phản biện xã hội trong giai đoạn tiếp theo, hướng tới phát triển bền vững của huyện Nông Sơn.

Next steps: Triển khai các khóa đào tạo cán bộ, xây dựng hệ thống thông tin hỗ trợ, tăng cường phối hợp liên ngành trong 1-3 năm tới.

Call to action: Các cấp Hội và cơ quan quản lý địa phương cần phối hợp chặt chẽ để thực hiện các giải pháp đề xuất, phát huy tối đa vai trò của Hội trong giám sát và phản biện xã hội, góp phần xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh.