I. Tổng Quan Giám Sát HĐND Phan Thiết Vai Trò và Tầm Quan Trọng
Hội đồng nhân dân (HĐND) đóng vai trò then chốt trong hệ thống chính quyền địa phương, đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân. Chức năng giám sát HĐND Phan Thiết là yếu tố then chốt để đảm bảo Hiến pháp và pháp luật được thực thi nghiêm chỉnh, đồng thời tạo cơ sở thực tiễn cho việc ra quyết định. Luật Tổ chức chính quyền địa phương và Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân năm 2015 đã quy định một cách toàn diện về chức năng giám sát của HĐND. Điều này thể hiện yêu cầu bức thiết phải nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trong quản lý nhà nước. Giám sát là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của đại biểu dân cử, các Ban, Thường trực và HĐND. Hiệu quả giám sát được đảm bảo khi các cơ quan chức năng thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị. Hoạt động này không chỉ diễn ra tại kỳ họp mà còn liên tục giữa các kỳ họp, với sự tham gia của nhiều chủ thể khác nhau. Giám sát hiệu quả giúp đại biểu HĐND đưa ra các kiến nghị xác đáng, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương.
1.1. Chức năng giám sát của HĐND Quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân
HĐND vừa là cơ quan quyền lực nhà nước ở địa phương, vừa là cơ quan đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân. Theo Khoản 1 Điều 6 Luật tổ chức chính quyền đại phương, HĐND gồm các đại biểu do cử tri bầu ra, chịu trách nhiệm trước Nhân dân địa phương và cơ quan nhà nước cấp trên. HĐND có hai chức năng chính: quyết định và giám sát. Trong đó, giám sát đóng vai trò quan trọng để đảm bảo HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho nhân dân, nơi mọi quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân.
1.2. Vai trò của giám sát HĐND trong việc thực thi pháp luật và nghị quyết
Hoạt động giám sát của HĐND là việc theo dõi, xem xét, đánh giá hoạt động của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc thi hành Hiến pháp, Luật, Nghị quyết của HĐND ở địa phương. Nội dung giám sát rất rộng lớn, đa dạng trên mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh - quốc phòng. Dù trên lĩnh vực nào, hoạt động giám sát cũng gồm 03 nội dung cơ bản: giám sát việc tuân thủ Hiến pháp và pháp luật, giám sát việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật và giám sát việc triển khai thực hiện Nghị quyết của HĐND.
II. Thực Trạng Giám Sát HĐND Phan Thiết Thành Tựu và Hạn Chế
Trong những năm qua, HĐND thành phố Phan Thiết đã thực hiện khá tốt chức năng giám sát theo quy định, hoạt động giám sát ngày càng đi vào nền nếp, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và nguyện vọng của cử tri. Hàng năm, HĐND thành phố xây dựng chương trình, kế hoạch giám sát; tổ chức các đoàn giám sát khi cần thiết, phối hợp với các cấp, các ngành liên quan. Tuy nhiên, hoạt động giám sát của HĐND thành phố vẫn còn hạn chế, chưa đạt hiệu quả cao, chưa thực hiện được nhiều nội dung giám sát, chưa tổ chức được nhiều các đoàn giám sát, chưa thường xuyên đôn đốc việc giải quyết các vấn đề bức xúc của cử tri và đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân. Nhiều khiếu nại, kiến nghị, yêu cầu bức xúc của cử tri chưa được giải quyết đến nơi đến chốn, giải quyết chậm hoặc chưa được giải quyết.
2.1. Đánh giá kết quả đạt được trong hoạt động giám sát của HĐND
Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, HĐND các cấp đã hoàn thành tương đối tốt vai trò đại diện cho ý chí, nguyện vọng và quyền làm chủ của nhân dân thành phố, nâng cao trách nhiệm giám sát, xem xét và quyết định một số chủ trương, biện pháp quan trọng để phát huy tiềm năng của thành phố, tiếp tục xây dựng và phát triển thành phố về kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh, không ngừng cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, hoạt động giám sát của HĐND đã có nhiều chuyển biến rõ nét.
2.2. Những tồn tại và hạn chế trong hoạt động giám sát của HĐND Phan Thiết
Hai Ban HĐND thành phố chưa thực hiện đầy đủ chương trình giám sát trong từng quý. Hoạt động giám sát của HĐND thành phố tuy được chú ý tăng cường và đạt kết quả nêu trên nhưng vẫn còn yếu, chưa thực hiện được nhiều nội dung giám sát và cũng chưa thực hiện đầy đủ chương trình giám sát trong từng quý, từng năm. Thường trực HĐND thành phố và Hai Ban HĐND thành phố có xây dựng và tổ chức thực hiện chương trình giám sát quý, năm nhưng chưa có chương trình, kế hoạch “Tái giám sát” để theo dõi kết quả giải quyết kiến nghị của cơ quan, tổ chức, cá nhân chịu sự giám sát.
2.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong giám sát HĐND thành phố
Việc xem xét kết quả giải quyết các vấn đề bức xúc của cử tri và đơn thư kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân chưa được thực hiện thường xuyên, liên tục. Còn nhiều khiếu nại của công dân và kiến nghị, yêu cầu bức xúc của cử tri chưa được giải quyết đến nơi đến chốn, giải quyết chậm hoặc không giải quyết. Thường trực HĐND thành phố chưa có quy chế phối hợp hoạt động với các tổ chức thành viên của Mặt trận thành phố; chưa có kế hoạch tổ chức và bảo đảm điều kiện, cơ sở vật chất cho đại biểu HĐND thành phố tiếp công dân.
III. Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Giám Sát HĐND Phan Thiết
Để nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND Phan Thiết, cần có các giải pháp đồng bộ. Hoàn thiện cơ sở pháp lý về hoạt động giám sát là yếu tố then chốt. Nâng cao trình độ nguồn nhân lực trong quá trình hoạt động giám sát, đặc biệt là năng lực của đại biểu HĐND, Thường trực HĐND và các Ban của HĐND. Tăng cường phối kết hợp với các tổ chức, đoàn thể trong quá trình hoạt động giám sát. Tạo điều kiện thuận lợi tối đa để HĐND thực hiện hoạt động giám sát.
3.1. Hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động giám sát của HĐND
Cần rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND, đảm bảo tính đồng bộ, khả thi. Xây dựng quy chế phối hợp giữa HĐND với các cơ quan, tổ chức liên quan trong hoạt động giám sát. Ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể về quy trình, thủ tục giám sát.
3.2. Nâng cao năng lực của đại biểu HĐND trong hoạt động giám sát
Tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn nâng cao kiến thức, kỹ năng giám sát cho đại biểu HĐND. Tạo điều kiện để đại biểu HĐND tham gia các hoạt động khảo sát, nghiên cứu thực tế. Xây dựng cơ chế hỗ trợ đại biểu HĐND trong việc thu thập thông tin, tài liệu phục vụ hoạt động giám sát.
3.3. Tăng cường phối hợp với các tổ chức đoàn thể trong giám sát
Xây dựng quy chế phối hợp giữa HĐND với Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong hoạt động giám sát. Phát huy vai trò của các tổ chức này trong việc cung cấp thông tin, phản ánh ý kiến, nguyện vọng của nhân dân. Tổ chức các cuộc đối thoại, tham vấn ý kiến của các tổ chức, đoàn thể về các vấn đề liên quan đến hoạt động giám sát.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Giám Sát Chuyên Đề của HĐND Phan Thiết
Việc giám sát chuyên đề của HĐND là một hình thức giám sát hiệu quả, tập trung vào các vấn đề cụ thể, bức xúc của địa phương. HĐND thành phố Phan Thiết cần tăng cường giám sát chuyên đề trên các lĩnh vực như quản lý đất đai, đầu tư công, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm. Kết quả giám sát chuyên đề cần được công khai, minh bạch, làm cơ sở để HĐND đưa ra các quyết định, nghị quyết phù hợp.
4.1. Lựa chọn các chuyên đề giám sát phù hợp với tình hình địa phương
Cần căn cứ vào tình hình thực tế, ý kiến, kiến nghị của cử tri để lựa chọn các chuyên đề giám sát phù hợp. Ưu tiên các chuyên đề liên quan đến các vấn đề bức xúc, nổi cộm, có ảnh hưởng lớn đến đời sống kinh tế - xã hội của địa phương.
4.2. Tổ chức giám sát chuyên đề một cách khoa học hiệu quả
Xây dựng kế hoạch giám sát chi tiết, xác định rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp, thời gian, địa điểm giám sát. Thành lập đoàn giám sát có đủ năng lực, kinh nghiệm. Thu thập thông tin, tài liệu đầy đủ, chính xác. Tổ chức khảo sát thực tế, làm việc với các cơ quan, tổ chức liên quan. Phân tích, đánh giá kết quả giám sát một cách khách quan, toàn diện.
4.3. Theo dõi đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát
Xây dựng cơ chế theo dõi, đôn đốc việc thực hiện các kiến nghị của đoàn giám sát. Yêu cầu các cơ quan, tổ chức liên quan báo cáo kết quả thực hiện kiến nghị. Tổ chức tái giám sát để kiểm tra việc thực hiện kiến nghị. Công khai kết quả thực hiện kiến nghị trên các phương tiện thông tin đại chúng.
V. Đánh Giá Hiệu Quả Giám Sát HĐND Tiêu Chí và Phương Pháp
Để đánh giá chính xác hiệu quả giám sát của HĐND, cần xây dựng các tiêu chí đánh giá cụ thể, khách quan. Các tiêu chí này cần phản ánh được mức độ hoàn thành nhiệm vụ, chất lượng hoạt động giám sát, tác động của hoạt động giám sát đến đời sống kinh tế - xã hội của địa phương. Cần sử dụng các phương pháp đánh giá khoa học, phù hợp, đảm bảo tính tin cậy, chính xác.
5.1. Xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả giám sát HĐND
Các tiêu chí cần bao gồm: số lượng các cuộc giám sát được thực hiện, chất lượng các báo cáo giám sát, số lượng các kiến nghị được đưa ra, tỷ lệ các kiến nghị được thực hiện, mức độ hài lòng của cử tri về hoạt động giám sát.
5.2. Sử dụng các phương pháp đánh giá khoa học phù hợp
Các phương pháp có thể sử dụng: khảo sát ý kiến cử tri, phỏng vấn đại biểu HĐND, phân tích báo cáo của các cơ quan, tổ chức liên quan, so sánh với các địa phương khác.
5.3. Công khai kết quả đánh giá hiệu quả giám sát HĐND
Kết quả đánh giá cần được công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng để cử tri và các cơ quan, tổ chức liên quan biết và tham gia đóng góp ý kiến.
VI. Tương Lai Giám Sát HĐND Phan Thiết Đổi Mới và Phát Triển
Trong bối cảnh mới, hoạt động giám sát của HĐND Phan Thiết cần tiếp tục đổi mới và phát triển để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của cử tri. Cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giám sát, nâng cao tính minh bạch, công khai. Phát huy vai trò của nhân dân trong hoạt động giám sát, tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát một cách trực tiếp, hiệu quả.
6.1. Ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động giám sát HĐND
Xây dựng hệ thống thông tin giám sát trực tuyến, cho phép cử tri theo dõi hoạt động giám sát của HĐND, gửi ý kiến, kiến nghị. Sử dụng các công cụ phân tích dữ liệu để đánh giá hiệu quả hoạt động giám sát.
6.2. Phát huy vai trò của nhân dân trong hoạt động giám sát
Tổ chức các cuộc đối thoại trực tiếp giữa đại biểu HĐND với cử tri. Xây dựng cơ chế tiếp nhận, xử lý ý kiến, kiến nghị của cử tri. Khuyến khích nhân dân tham gia giám sát thông qua các phương tiện thông tin đại chúng.
6.3. Xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác giám sát chuyên nghiệp
Tuyển dụng, đào tạo đội ngũ cán bộ có trình độ chuyên môn cao, am hiểu pháp luật, có kỹ năng giám sát. Tạo điều kiện để cán bộ làm công tác giám sát được học tập, nâng cao trình độ.
