Báo Cáo Nghiên Cứu: Giải Pháp Đẩy Mạnh Xuất Khẩu Việt Nam Sang Thị Trường EU Dưới Góc Nhìn Từ EVFTA

• Tác giả: Phạm Thị Nhạn
• Người hướng dẫn: TS. Phạm Văn Kiệm
• Trường học: Trường Đại Học Thương Mại
• Chuyên ngành: Kinh Tế
• Đề tài: Giải Pháp Tăng Cường Xuất Khẩu Việt Nam Sang EU Qua Hiệp Định EVFTA
• Loại tài liệu: Báo Cáo Tổng Kết Đề Tài Nghiên Cứu Khoa Học
• Năm xuất bản: 2024
• Địa điểm: Hà Nội

• LỜI CẢM ƠN
• 1. CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
• 1.1. Tính cấp thiết của đề tài
• 1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu. Khoảng trống nghiên cứu
• 1.3. Mục tiêu nghiên cứu
• 1.3.1. Mục tiêu nghiên cứu chung
• 1.3.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể
• 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
• 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu
• 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu
• 1.5. Phương pháp nghiên cứu
• 1.6. Cấu trúc bài nghiên cứu
• 2. CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ĐẾN XUẤT KHẨU CỦA MỘT QUỐC GIA
• 2.1. Các lý thuyết liên quan đến đánh giá tác động của Hiệp định thương mại tự do
• 2.1.1. Lý thuyết cân bằng cục bộ
• 2.1.2. Lý thuyết tạo lập thương mại và chuyển hướng thương mại
• 2.1.3. Lý thuyết về tác động của thuế quan theo trường phái kinh tế học Tân cổ điển
• 2.1.4. Lý thuyết về mô hình lực hấp dẫn trong thương mại
• 2.1.5. Lý thuyết cân bằng tổng thể của Walras
• 2.1.6. Lý thuyết về độ co giãn
• 2.1.7. Lý thuyết về mô hình SMART
• 2.1.8. Thuyết trọng thương
• 2.1.9. Lợi thế tuyệt đối
• 2.1.10. Chi phí cơ hội
• 2.1.11. Lợi thế kinh tế quy mô
• 2.2. Các yếu tố tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu của 1 quốc gia
• 2.2.1. Các yếu tố kinh tế
• 2.2.2. Các yếu tố xã hội
• 2.2.3. Các yếu tố chính trị pháp luật
• 2.3. Ảnh hưởng của tình hình kinh tế - xã hội thế giới và quan hệ kinh tế quốc tế
• 2.4. Khái niệm, nhiệm vụ và các nguyên tắc của chính sách thương mại quốc tế
• 2.4.1. Khái niệm về chính sách thương mại quốc tế
• 2.4.2. Nhiệm vụ của chính sách thương mại quốc tế
• 2.4.3. Các nguyên tắc của chính sách thương mại quốc tế
• 2.5. KHÁI QUÁT VỀ XUẤT KHẨU MẶT HÀNG DỆT MAY, TỔNG QUAN VỀ QUAN HỆ VIỆT NAM - EU, HIỆP ĐỊNH EVFTA VÀ KHÁI LƯỢC VỀ THỊ TRƯỜNG DỆT MAY CỦA ĐỨC
• 2.5.1. Khái quát về xuất khẩu mặt hàng dệt may
• 2.5.1.1. Khái niệm về xuất khẩu
• 2.5.1.2. Đặc điểm xuất khẩu hàng dệt may
• 2.5.1.3. Phân loại hàng dệt may
• 2.5.2. Tổng quan về quan hệ thương mại Việt Nam – EU và hiệp định thương mại tự do EVFTA
• 2.5.2.1. Quan hệ thương mại Việt Nam - EU
• 2.5.2.2. Tiến trình đàm phán và ký kết hiệp định EVFTA và tóm tắt nội dung hiệp định
• 2.5.2.3. Một số quy định trong khuôn khổ Hiệp định liên quan đến xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang EU
• 2.5.3. Khái lược về thị trường dệt may của Đức
• 2.5.3.1. Quy mô và đặc điểm thị trường
• 2.5.3.2. Một số quy định của Đức đối với hàng dệt may nhập khẩu
• 4. CHƯƠNG 4: THỰC TRẠNG TÁC ĐỘNG CỦA HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO VIỆT NAM - EU (EVFTA) ĐẾN HÀNG DỆT MAY XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM VÀO THỊ TRƯỜNG ĐỨC
• 4.1. Thực trạng xuất khẩu hàng dệt may Việt Nam sang Đức
• 4.2. Tác động của EVFTA đến xuất khẩu hàng dệt may sang Đức
• 4.2.1. Thực trạng tác động của hiệp định thương mại tự do Việt Nam - EU đến các mặt hàng dệt may xuất khẩu sang Đức trước và sau khi EVFTA có hiệu lực
• 4.2.2. Đánh giá kết quả đạt được sau khi áp dụng hiệp định EVFTA
• 4.2.3. Đánh giá tác động của EVFTA đến xuất khẩu hàng may mặc Việt Nam sang Đức dựa trên mô hình SMART
• 4.2.3.1. Các nghiên cứu áp dụng mô hình SMART
• 4.2.3.2. Kịch bản của mô hình
• 4.2.3.3. Tác động tạo lập thương mại
• 4.2.3.4. Tác động chuyển hướng thương mại
• 5. CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP ĐỂ TẬN DỤNG CƠ HỘI, HẠN CHẾ THÁCH THỨC TỪ HIỆP ĐỊNH THƯƠNG MẠI TỰ DO VIỆT NAM - EU ĐẾN HÀNG DỆT MAY XUẤT KHẨU CỦA VIỆT NAM VÀO THỊ TRƯỜNG ĐỨC
• 5.1. Những thuận lợi khó khăn của hàng dệt may khi xuất khẩu sang thị trường Đức
• 5.2. Thách thức từ hiệp định EVFTA đến việc xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường Đức
• 5.2.1. Thách thức trong việc đáp ứng quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế quan
• 5.2.2. Nguy cơ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại
• 5.2.3. Thách thức gia tăng chi phí cho doanh nghiệp từ các cam kết về sở hữu trí tuệ, lao động, phát triển bền vững trong EVFTA
• 5.2.4. Thách thức thường xuyên khác
• 5.3. Cơ hội từ hiệp định EVFTA đối với việc xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang thị trường Đức
• 5.3.1. Cơ hội từ cắt giảm thuế quan
• 5.3.2. Cơ hội cắt giảm chi phí sản xuất, cải thiện năng lực cạnh tranh
• 5.3.3. Cơ hội khác từ việc tiết giảm các rào cản phi thuế quan
• 5.3.4. Cơ hội từ các cam kết về bảo hộ Chỉ dẫn địa lý
• 5.3.5. Cơ hội từ cộng gộp quy tắc xuất xứ
• 5.4. Giải pháp để tận dụng hiệp định EVFTA xuất khẩu hàng dệt may sang thị trường Đức
• 5.4.1. Giải pháp cho việc đáp ứng quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế quan
• 5.4.2. Giải pháp cho nguy cơ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại
• 5.4.3. Giải pháp cho việc gia tăng chi phí cho doanh nghiệp từ các cam kết về sở hữu trí tuệ, lao động, phát triển bền vững trong EVFTA
• DANH MỤC THAM KHẢO

I. EVFTA Tổng Quan Tác Động Đến Xuất Khẩu Việt Nam Sang EU

Việc Việt Nam tích cực tham gia vào mạng lưới các hiệp định thương mại tự do (FTA) đã thúc đẩy phát triển kinh tế. Các FTA tạo ra không gian phát triển mới, thúc đẩy đa dạng hóa và hiện đại hóa cơ cấu xuất nhập khẩu, sản xuất và tiêu dùng. Thương mại thế giới ngày càng phát triển gắn liền với hợp tác và liên kết sản xuất, hình thành chuỗi cung ứng toàn cầu. Tính đến tháng 8/2023, Việt Nam đã ký kết và đàm phán 19 FTA, trong đó 16 FTA đã có hiệu lực. Các nhà kinh tế và hoạch định chính sách đều khẳng định vai trò của FTA, ví dụ như EVFTA dự kiến sẽ góp phần làm tăng GDP đáng kể. Ngành dệt may, một trong những ngành xuất khẩu chủ lực, được đánh giá có khả năng tận dụng và hưởng lợi lớn từ EVFTA, khi EU cam kết mở cửa thị trường cho hàng dệt may Việt Nam.

1.1. Lợi ích của EVFTA đối với tăng trưởng GDP Việt Nam

Theo ông Lương Hoàng Thái, Vụ Trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương), Hiệp định EVFTA dự kiến sẽ góp phần làm GDP tăng thêm ở mức bình quân từ 2,18% đến 3,25% (cho giai đoạn 5 năm đầu thực hiện), 4,57% - 5,30% (cho giai đoạn 5 năm tiếp theo) và 7,07% - 7,72% (cho giai đoạn 5 năm sau đó). Về xuất khẩu, EVFTA dự kiến giúp kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang EU tăng thêm khoảng 42,7% vào năm 2025 và 44,37% vào năm 2030 so với không có Hiệp định. Các con số này cho thấy tiềm năng lớn của EVFTA trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

1.2. Ngành dệt may hưởng lợi từ cam kết mở cửa thị trường EU

Ngành dệt may Việt Nam được đánh giá là một trong những ngành có khả năng tận dụng và hưởng lợi lớn từ Hiệp định EVFTA khi cam kết mở cửa thị trường của EU dành cho hàng dệt may Việt Nam trong Hiệp định EVFTA lên tới 100% với lộ trình cắt giảm tối đa là 7 năm. Năm 2019, trước khi EVFTA có hiệu lực, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Việt Nam sang EU đạt 4,26 tỷ USD. Điều này tạo tiền đề tốt để ngành dệt may tận dụng tối đa các ưu đãi từ hiệp định này.

II. Thách Thức Xuất Khẩu Dệt May Việt Nam Sang EU Hậu EVFTA

Mặc dù có nhiều cơ hội, ngành dệt may Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức khi xuất khẩu sang EU. Các thách thức bao gồm cạnh tranh từ các cường quốc dệt may, khó khăn trong việc đáp ứng quy tắc xuất xứ, nguy cơ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại, và gia tăng chi phí từ các cam kết về sở hữu trí tuệ, lao động và phát triển bền vững. Các doanh nghiệp cần chủ động đối phó với những thách thức này để tận dụng tối đa lợi ích từ EVFTA. Theo báo cáo, nhiều doanh nghiệp không nhận được đơn hàng dài hạn, mà thay vào đó là các đơn hàng ngắn hạn theo tháng, dài nhất là theo quý.

2.1. Cạnh tranh gay gắt từ các cường quốc dệt may toàn cầu

Ngành dệt may Việt Nam đối mặt với sự cạnh tranh khốc liệt từ các cường quốc dệt may như Trung Quốc, Ấn Độ, và Bangladesh. Sự cạnh tranh này thể hiện rõ trong việc giành đơn hàng, đặc biệt là các đơn hàng lớn và dài hạn. Các doanh nghiệp Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh để duy trì và mở rộng thị phần trên thị trường EU.

2.2. Khó khăn đáp ứng quy tắc xuất xứ hàng hóa của EVFTA

Để được hưởng ưu đãi thuế quan từ Hiệp định EVFTA, hàng dệt may Việt Nam phải đáp ứng các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa theo hiệp định này và được cấp Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) mẫu EUR. Quy tắc xuất xứ là một rào cản đối với nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa, do quy trình phức tạp và yêu cầu cao về nguồn gốc nguyên liệu.

2.3. Nguy cơ gia tăng các biện pháp phòng vệ thương mại từ EU

Việc xuất khẩu hàng dệt may tăng mạnh có thể dẫn đến nguy cơ EU áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại như chống bán phá giá hoặc tự vệ. Doanh nghiệp cần theo dõi sát sao các động thái từ EU và chuẩn bị sẵn sàng các biện pháp đối phó để bảo vệ quyền lợi của mình.

III. Giải Pháp Tối Ưu Quy Trình Xuất Khẩu Dệt May Sang EU

Để tận dụng hiệu quả EVFTA, các doanh nghiệp dệt may cần thực hiện các giải pháp đồng bộ. Cần tập trung nâng cao năng lực cạnh tranh, cải thiện chất lượng sản phẩm, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và môi trường của EU. Đồng thời, doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm thông tin thị trường, xây dựng mối quan hệ với đối tác EU, và tận dụng các hỗ trợ từ chính phủ. Theo thống kê của Cục Xuất nhập khẩu, tính từ ngày 1/8/2020 đến ngày 31/12/2020, kim ngạch hàng dệt may của Việt Nam xuất khẩu sang EU cấp C/O mẫu EUR.1 theo Hiệp định EVFTA đạt 216 triệu USD.

3.1. Nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng sản phẩm

Các doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, và cải tiến quy trình sản xuất để nâng cao năng lực cạnh tranh. Đồng thời, cần chú trọng đến chất lượng sản phẩm, đảm bảo đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và môi trường của EU. Việc đáp ứng các tiêu chuẩn này không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận thị trường EU dễ dàng hơn mà còn nâng cao uy tín và thương hiệu.

3.2. Chủ động tìm kiếm thông tin thị trường và xây dựng quan hệ

Việc nắm bắt thông tin thị trường, bao gồm xu hướng tiêu dùng, nhu cầu của khách hàng, và quy định pháp luật, là rất quan trọng để doanh nghiệp có thể điều chỉnh chiến lược kinh doanh phù hợp. Doanh nghiệp cần chủ động tham gia các hội chợ, triển lãm, và diễn đàn thương mại để tìm kiếm đối tác và mở rộng thị trường.

3.3. Tận dụng hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức liên quan

Chính phủ và các tổ chức liên quan có nhiều chương trình hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tiếp cận thị trường EU, bao gồm hỗ trợ về thông tin, tư vấn, đào tạo, và xúc tiến thương mại. Doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu và tận dụng các chương trình này để giảm bớt khó khăn và chi phí khi xuất khẩu sang EU.

IV. Hướng Dẫn Đáp Ứng Quy Tắc Xuất Xứ EVFTA Cho Dệt May

Việc đáp ứng quy tắc xuất xứ là yếu tố then chốt để được hưởng ưu đãi thuế quan từ EVFTA. Doanh nghiệp cần nắm vững các quy định về quy tắc xuất xứ, xây dựng chuỗi cung ứng ổn định, và tìm kiếm nguồn cung nguyên liệu đáp ứng yêu cầu. Đồng thời, cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng để được hướng dẫn và hỗ trợ trong quá trình chứng nhận xuất xứ. Theo đánh giá của Bộ Công Thương, tác động của EVFTA đối với hoạt động xuất khẩu hàng may mặc của Việt Nam ở thời điểm hiện tại là chưa nhiều.

4.1. Nghiên cứu kỹ các quy định về quy tắc xuất xứ EVFTA

Doanh nghiệp cần nghiên cứu kỹ các quy định về quy tắc xuất xứ hàng hóa trong Hiệp định EVFTA, bao gồm các yêu cầu về tỷ lệ nội địa hóa, quy trình sản xuất, và chứng từ chứng minh nguồn gốc. Việc hiểu rõ các quy định này là cơ sở để doanh nghiệp xây dựng kế hoạch đáp ứng phù hợp.

4.2. Xây dựng chuỗi cung ứng ổn định và minh bạch

Doanh nghiệp cần xây dựng chuỗi cung ứng ổn định và minh bạch, đảm bảo rằng nguyên liệu và phụ liệu được sử dụng trong quá trình sản xuất đáp ứng yêu cầu về nguồn gốc. Cần lựa chọn nhà cung cấp uy tín và có khả năng cung cấp các chứng từ chứng minh nguồn gốc đầy đủ.

4.3. Phối hợp với cơ quan chức năng để được hướng dẫn cấp C O

Doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng như Bộ Công Thương, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), và các tổ chức chứng nhận xuất xứ để được hướng dẫn và hỗ trợ trong quá trình chứng nhận xuất xứ hàng hóa. Việc này giúp doanh nghiệp tránh được các sai sót và đảm bảo quy trình diễn ra thuận lợi.

V. Nghiên Cứu Thị Trường Đức Cơ Hội Và Thách Thức Cho Dệt May

Thị trường Đức là một trong những thị trường lớn và quan trọng nhất của EU. Nghiên cứu kỹ thị trường này giúp doanh nghiệp hiểu rõ nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng, cũng như các quy định và tiêu chuẩn nhập khẩu. Điều này cho thấy, các doanh nghiệp dệt may Việt Nam đã và đang đối mặt với nhiều khó khăn như cạnh tranh từ các cường quốc dệt may như Trung Quốc, Ấn Độ, Bangladesh. đang rất khốc liệt.

5.1. Phân tích nhu cầu và thị hiếu người tiêu dùng Đức

Nghiên cứu nhu cầu và thị hiếu của người tiêu dùng Đức, bao gồm xu hướng thời trang, yêu cầu về chất lượng, và quan tâm đến các sản phẩm bền vững, thân thiện với môi trường. Điều này giúp doanh nghiệp điều chỉnh sản phẩm và chiến lược marketing phù hợp.

5.2. Tìm hiểu quy định và tiêu chuẩn nhập khẩu dệt may vào Đức

Tìm hiểu các quy định và tiêu chuẩn nhập khẩu dệt may vào Đức, bao gồm các yêu cầu về an toàn, hóa chất, và môi trường. Đảm bảo sản phẩm đáp ứng các quy định này để tránh bị từ chối nhập khẩu.

5.3. Xác định đối thủ cạnh tranh và phân tích điểm mạnh yếu

Xác định các đối thủ cạnh tranh trên thị trường Đức, bao gồm các doanh nghiệp trong nước và các doanh nghiệp nước ngoài khác. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu của đối thủ để tìm ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp.

VI. Đánh Giá Tương Lai Xuất Khẩu Dệt May Việt Nam Sang EU EVFTA

EVFTA mang lại nhiều cơ hội cho ngành dệt may Việt Nam, nhưng để tận dụng được những cơ hội này, doanh nghiệp cần chủ động đổi mới, nâng cao năng lực cạnh tranh, và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường EU. Sự hợp tác giữa doanh nghiệp, chính phủ, và các tổ chức liên quan là yếu tố then chốt để đạt được thành công. Ngành Dệt may đã xuất khẩu sản phẩm đến 66 nước, vùng lãnh thổ trên thế giới.

6.1. Dự báo tác động của EVFTA trong dài hạn đến ngành dệt may

Phân tích và dự báo tác động của EVFTA trong dài hạn đến ngành dệt may Việt Nam, bao gồm tác động đến kim ngạch xuất khẩu, thị phần, và cơ cấu sản phẩm. Điều này giúp doanh nghiệp có tầm nhìn chiến lược và kế hoạch kinh doanh phù hợp.

6.2. Đề xuất chính sách hỗ trợ doanh nghiệp dệt may từ chính phủ

Đề xuất các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp dệt may từ chính phủ, bao gồm hỗ trợ về tài chính, công nghệ, đào tạo, và xúc tiến thương mại. Các chính sách này giúp doanh nghiệp vượt qua khó khăn và tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA.

6.3. Kêu gọi sự hợp tác giữa doanh nghiệp chính phủ và tổ chức

Nhấn mạnh tầm quan trọng của sự hợp tác giữa doanh nghiệp, chính phủ, và các tổ chức liên quan trong việc thúc đẩy xuất khẩu dệt may sang EU. Sự hợp tác này giúp tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững.