Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hội nhập sâu rộng, ngành xây dựng tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là áp lực cạnh tranh gay gắt và chính sách thắt chặt tiền tệ, kiểm soát lạm phát. Theo báo cáo của ngành, nhiều doanh nghiệp xây dựng đã phải giải thể do không kiểm soát tốt chi phí và hiệu quả hoạt động. Công tác quản lý chi phí thi công xây dựng trở thành yếu tố sống còn giúp doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm, tăng lợi nhuận và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường.

Luận văn tập trung nghiên cứu giải pháp quản lý chi phí trong quá trình thi công tại công trình Chung cư Vĩnh Hội, Quận 4, TP. Hồ Chí Minh, do Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận 4 làm chủ đầu tư và nhà thầu xây dựng. Công trình có quy mô 15 tầng, tổng diện tích sàn hơn 24.000 m², dân số dự kiến khoảng 750 người, với tổng mức đầu tư gần 408 tỷ đồng. Nghiên cứu nhằm đề xuất các giải pháp khả thi, có cơ sở lý luận và thực tiễn để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công, góp phần giảm thiểu lãng phí và tăng hiệu quả kinh tế cho doanh nghiệp.

Phạm vi nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý chi phí thi công xây dựng tại công trình Chung cư Vĩnh Hội trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2020. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc hoàn thiện cơ sở lý luận về quản lý chi phí xây dựng, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp xây dựng và các nhà quản lý dự án trong việc kiểm soát chi phí thi công hiệu quả.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chi phí thi công xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chi phí xây dựng: Phân loại chi phí theo nội dung (nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung), theo khoản mục chi phí trong giá thành sản phẩm, theo lĩnh vực hoạt động kinh doanh và theo chức năng chi phí. Lý thuyết này giúp xác định cơ cấu chi phí và các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công.

  • Mô hình quản lý dự án xây dựng: Tập trung vào ba nội dung chính là lập kế hoạch, tổ chức phối hợp thực hiện và giám sát thi công nhằm đảm bảo mục tiêu về tiến độ, chất lượng và chi phí.

  • Khái niệm và vai trò quản lý chi phí thi công: Quản lý chi phí là quá trình kiểm soát, giám sát và điều chỉnh các khoản chi phí phát sinh trong quá trình thi công để đảm bảo hiệu quả kinh tế và chất lượng công trình.

Các khái niệm chính được sử dụng gồm: chi phí trực tiếp, chi phí gián tiếp, chi phí cố định, chi phí biến đổi, chi phí sản xuất chung, chi phí quản lý doanh nghiệp, và các nhân tố ảnh hưởng đến chi phí thi công như biến động giá cả thị trường, năng lực quản lý, công nghệ thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập số liệu từ hồ sơ dự án, báo cáo tài chính, dự toán chi phí, các văn bản pháp luật liên quan như Luật Xây dựng 2014, Nghị định 10/2021/NĐ-CP, Thông tư 11/2021/TT-BXD, và các tài liệu chuyên ngành về quản lý chi phí xây dựng.

  • Phương pháp phân tích: Sử dụng phân tích thống kê mô tả, so sánh tỷ lệ chi phí từng khoản mục, đánh giá thực trạng quản lý chi phí tại công trình Chung cư Vĩnh Hội. Phần mềm thống kê và quản lý dự án được áp dụng để xử lý dữ liệu và lập kế hoạch.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào công trình Chung cư Vĩnh Hội với quy mô lớn, đại diện cho các công trình xây dựng dân dụng tại TP. Hồ Chí Minh. Các số liệu chi phí được thu thập từ toàn bộ quá trình thi công từ năm 2018 đến 2020.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2021, phân tích dữ liệu thi công giai đoạn 2018-2020, đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp quản lý chi phí phù hợp với điều kiện thực tế của doanh nghiệp và công trình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Cơ cấu chi phí thi công: Chi phí xây dựng sau thuế chiếm khoảng 175,7 tỷ đồng, chiếm gần 43% tổng mức đầu tư 408 tỷ đồng. Chi phí thiết bị chiếm 21,5 tỷ đồng (5,3%), chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng lên tới 97,7 tỷ đồng (24%), chi phí quản lý dự án và tư vấn đầu tư xây dựng chiếm tổng cộng khoảng 11,5 tỷ đồng (2,8%). Chi phí dự phòng chiếm gần 39,5 tỷ đồng (9,7%).

  2. Thực trạng quản lý chi phí nguyên vật liệu và nhân công: Việc kiểm soát khối lượng vật liệu và nhân công chưa chặt chẽ, dẫn đến phát sinh chi phí ngoài dự toán khoảng 7-10%. Tồn kho vật liệu không được quản lý hiệu quả, gây hao hụt và lãng phí.

  3. Ảnh hưởng của biến động giá cả thị trường: Giá nguyên vật liệu và nhân công biến động trong thời gian thi công kéo dài đã làm tăng chi phí thực tế so với dự toán ban đầu khoảng 8-12%.

  4. Tổ chức bộ máy và ứng dụng công nghệ: Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận 4 còn tồn tại hạn chế trong cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý thi công, chưa khai thác tối đa các phần mềm quản lý dự án và chi phí, ảnh hưởng đến hiệu quả kiểm soát chi phí.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính của việc chi phí thi công vượt dự toán là do biến động giá cả thị trường và quản lý vật tư, nhân công chưa hiệu quả. So với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, tỷ lệ phát sinh chi phí này tương đương hoặc cao hơn mức trung bình 5-8% được ghi nhận tại các công trình dân dụng khác.

Việc chưa áp dụng triệt để công nghệ quản lý dự án và chi phí khiến công tác giám sát, điều chỉnh chi phí gặp khó khăn, làm giảm khả năng dự báo và kiểm soát chi phí phát sinh. Bên cạnh đó, tổ chức bộ máy chưa tối ưu dẫn đến sự chồng chéo trách nhiệm và thiếu sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ phận.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ cơ cấu chi phí theo từng khoản mục và bảng so sánh chi phí dự toán và chi phí thực tế từng hạng mục, giúp minh họa rõ ràng mức độ chênh lệch và các yếu tố ảnh hưởng.

Kết quả nghiên cứu nhấn mạnh tầm quan trọng của việc hoàn thiện định mức thi công, áp dụng công nghệ quản lý hiện đại và tổ chức bộ máy phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện định mức thi công: Xây dựng và cập nhật định mức tiêu hao nguyên vật liệu, nhân công và máy thi công phù hợp với điều kiện thực tế công trình. Mục tiêu giảm tỷ lệ hao hụt vật liệu xuống dưới 3% trong vòng 12 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban kỹ thuật và quản lý dự án công ty.

  2. Tiết giảm chi phí qua kiểm soát chặt chẽ vật tư và nhân công: Áp dụng quy trình kiểm soát nghiêm ngặt từ khâu thu mua, bảo quản đến cấp phát vật liệu, đồng thời xây dựng kế hoạch nhân lực linh hoạt theo tiến độ thi công. Mục tiêu giảm chi phí phát sinh ngoài dự toán dưới 5% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Ban quản lý thi công và kho vật tư.

  3. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức bộ máy công trường: Tái cấu trúc bộ máy quản lý thi công, phân công rõ ràng trách nhiệm, tăng cường phối hợp giữa các phòng ban. Mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý và giảm thời gian xử lý phát sinh xuống 20% trong 6 tháng. Chủ thể thực hiện: Ban lãnh đạo công ty.

  4. Đẩy nhanh áp dụng khoa học kỹ thuật và phần mềm quản lý: Triển khai sử dụng phần mềm quản lý dự án, chi phí thi công như Smartbuild, GXD để theo dõi tiến độ, chi phí và nguồn lực theo thời gian thực. Mục tiêu hoàn thành đào tạo và áp dụng phần mềm trong 9 tháng. Chủ thể thực hiện: Phòng công nghệ thông tin và quản lý dự án.

  5. Khai thác tối đa vốn chủ sở hữu và nguồn lực tài chính: Tối ưu hóa sử dụng vốn, giảm chi phí tài chính bằng cách đàm phán lãi suất vay và quản lý dòng tiền hiệu quả. Mục tiêu giảm chi phí tài chính 10% trong 1 năm. Chủ thể thực hiện: Phòng tài chính kế toán.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp xây dựng dân dụng và công nghiệp: Nghiên cứu cung cấp các giải pháp quản lý chi phí thi công thực tiễn, giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả kinh tế và cạnh tranh trên thị trường.

  2. Nhà quản lý dự án và kỹ sư xây dựng: Tài liệu giúp hiểu rõ cơ cấu chi phí, các yếu tố ảnh hưởng và phương pháp kiểm soát chi phí trong quá trình thi công, hỗ trợ lập kế hoạch và giám sát dự án hiệu quả.

  3. Giảng viên và sinh viên chuyên ngành Quản lý xây dựng: Luận văn là nguồn tham khảo cập nhật về lý thuyết và thực tiễn quản lý chi phí xây dựng, phục vụ cho công tác giảng dạy và nghiên cứu khoa học.

  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng và đầu tư: Cung cấp cơ sở khoa học để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chi phí thi công bao gồm kiểm soát chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung và chi phí tài chính. Ví dụ, việc kiểm soát vật liệu từ khâu thu mua đến cấp phát giúp giảm hao hụt và lãng phí.

  2. Những yếu tố nào ảnh hưởng lớn nhất đến chi phí thi công?
    Biến động giá cả thị trường, năng lực quản lý nhân sự, công nghệ thi công và tổ chức sản xuất là các yếu tố chính. Trong thực tế, giá vật liệu biến động có thể làm tăng chi phí lên đến 10-12%.

  3. Phần mềm quản lý chi phí thi công có vai trò gì?
    Phần mềm giúp theo dõi tiến độ, chi phí và nguồn lực theo thời gian thực, hỗ trợ lập kế hoạch và giám sát hiệu quả. Ví dụ, Smartbuild và GXD được sử dụng phổ biến trong ngành xây dựng hiện nay.

  4. Làm thế nào để giảm chi phí phát sinh ngoài dự toán?
    Cần kiểm soát chặt chẽ khối lượng vật tư, nhân công, áp dụng định mức tiêu hao chính xác và tổ chức thi công khoa học. Việc này giúp giảm chi phí phát sinh xuống dưới 5% tổng chi phí dự toán.

  5. Vai trò của cơ cấu tổ chức bộ máy trong quản lý chi phí thi công?
    Cơ cấu tổ chức rõ ràng, phân công trách nhiệm hợp lý giúp tăng cường phối hợp, phát hiện và xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh, từ đó kiểm soát chi phí hiệu quả hơn.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực trạng quản lý chi phí thi công xây dựng tại công trình Chung cư Vĩnh Hội, Quận 4, TP. Hồ Chí Minh.
  • Phân tích chi tiết cơ cấu chi phí và các nhân tố ảnh hưởng, chỉ ra các tồn tại trong quản lý chi phí hiện tại.
  • Đề xuất các giải pháp khả thi như hoàn thiện định mức thi công, tiết giảm chi phí, cải tổ bộ máy quản lý và ứng dụng công nghệ quản lý hiện đại.
  • Kết quả nghiên cứu có giá trị thực tiễn cao, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng nâng cao hiệu quả quản lý chi phí và cạnh tranh trên thị trường.
  • Các bước tiếp theo bao gồm triển khai áp dụng các giải pháp đề xuất, đánh giá hiệu quả và điều chỉnh phù hợp theo thực tế thi công.

Hành động khuyến nghị: Các doanh nghiệp xây dựng và nhà quản lý dự án nên nghiên cứu và áp dụng các giải pháp quản lý chi phí được đề xuất để tối ưu hóa hiệu quả thi công và nâng cao năng lực cạnh tranh.