Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hội nhập sâu rộng, ngành xây dựng tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức về cạnh tranh và quản lý chi phí. Theo ước tính, chi phí thi công xây dựng chiếm tỷ trọng lớn trong tổng mức đầu tư các dự án, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh và lợi nhuận của doanh nghiệp. Đặc biệt, trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2020, các doanh nghiệp xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh gặp nhiều khó khăn do chính sách thắt chặt tiền tệ, lạm phát và cắt giảm đầu tư công. Trước thực trạng đó, việc quản lý chi phí thi công xây dựng trở thành vấn đề cấp thiết nhằm giảm giá thành sản phẩm, tăng sức cạnh tranh và đảm bảo sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.

Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý chi phí trong quá trình thi công tại công trình Chung cư Vĩnh Hội, Quận 4, TP. Hồ Chí Minh, do Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận 4 làm chủ đầu tư. Mục tiêu nghiên cứu là đề xuất các giải pháp quản lý chi phí hiệu quả, có cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí thi công xây dựng tại công trình này. Phạm vi nghiên cứu bao gồm các hoạt động quản lý chi phí trực tiếp và chi phí chung trong quá trình thi công từ năm 2018 đến 2020. Ý nghĩa nghiên cứu thể hiện qua việc cung cấp tài liệu tham khảo hữu ích cho các doanh nghiệp xây dựng, góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi phí thi công xây dựng công trình.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên hai khung lý thuyết chính: lý thuyết quản lý chi phí xây dựng và mô hình quản lý dự án xây dựng. Lý thuyết quản lý chi phí xây dựng tập trung vào phân loại chi phí thành chi phí trực tiếp (nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công) và chi phí chung (quản lý doanh nghiệp, điều hành sản xuất). Mô hình quản lý dự án xây dựng nhấn mạnh các yếu tố như lập kế hoạch, tổ chức thi công, giám sát tiến độ và kiểm soát chi phí nhằm đảm bảo mục tiêu về chất lượng, tiến độ và chi phí.

Các khái niệm chính bao gồm:

  • Chi phí thi công xây dựng: tổng hợp các khoản chi phí phát sinh trong quá trình thi công công trình.
  • Quản lý chi phí thi công: quá trình giám sát, điều phối và kiểm soát các khoản chi phí nhằm đảm bảo không vượt quá dự toán.
  • Định mức chi phí: tiêu chuẩn về lượng nguyên vật liệu, nhân công và máy móc cần thiết cho một đơn vị công việc xây dựng.
  • Tiến độ thi công: kế hoạch thời gian thực hiện các hạng mục công trình.
  • An toàn lao động trong thi công: các biện pháp đảm bảo an toàn cho người lao động và thiết bị trong quá trình thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu hỗn hợp kết hợp thu thập dữ liệu định lượng và định tính. Nguồn dữ liệu chính bao gồm: số liệu thống kê từ báo cáo dự án Chung cư Vĩnh Hội, hồ sơ quản lý chi phí của Công ty TNHH MTV Dịch vụ Công ích Quận 4, các văn bản pháp luật liên quan đến quản lý chi phí xây dựng, và khảo sát thực tế tại công trường.

Phương pháp phân tích dữ liệu bao gồm:

  • Phân tích thống kê mô tả để đánh giá thực trạng quản lý chi phí.
  • So sánh tỷ lệ chi phí thực tế với dự toán để xác định mức độ chênh lệch.
  • Phân tích nguyên nhân và tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công.
  • Sử dụng phần mềm thống kê để xử lý dữ liệu và lập báo cáo.

Cỡ mẫu nghiên cứu là toàn bộ các báo cáo chi phí và hồ sơ thi công của công trình trong giai đoạn 2018-2020. Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu toàn bộ nhằm đảm bảo tính đầy đủ và chính xác của dữ liệu. Timeline nghiên cứu kéo dài từ tháng 5/2018 đến tháng 5/2020, tương ứng với tiến độ thi công công trình.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng chi phí thi công với khoảng 45-50%, trong khi chi phí nhân công chiếm khoảng 25-30%. Chi phí máy thi công và chi phí chung chiếm phần còn lại.
  2. Tỷ lệ chi phí thực tế vượt dự toán trung bình khoảng 8-12%, chủ yếu do biến động giá nguyên vật liệu và thay đổi thiết kế kỹ thuật trong quá trình thi công.
  3. Công tác quản lý chi phí tại công trình còn tồn tại nhiều hạn chế, như việc kiểm soát vật tư chưa chặt chẽ, tiến độ cung ứng nguyên vật liệu không đồng bộ với tiến độ thi công, dẫn đến phát sinh chi phí lưu kho và hao hụt.
  4. An toàn lao động được đảm bảo tương đối tốt, tuy nhiên vẫn còn một số sự cố nhỏ do chưa đồng bộ trong công tác huấn luyện và giám sát an toàn.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân chính dẫn đến chi phí vượt dự toán là do biến động giá cả thị trường nguyên vật liệu, đặc biệt là xi măng và thép, tăng trung bình 10-15% trong giai đoạn thi công. Thay đổi thiết kế kỹ thuật cũng làm phát sinh thêm khối lượng công việc và chi phí nhân công. So với một số nghiên cứu gần đây trong ngành xây dựng tại TP. Hồ Chí Minh, mức vượt chi phí này tương đối phổ biến do đặc thù thị trường và điều kiện thi công phức tạp.

Việc quản lý vật tư chưa hiệu quả làm tăng chi phí lưu kho và hao hụt, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn. Các biểu đồ phân tích chi phí theo từng hạng mục cho thấy chi phí vật liệu và nhân công có xu hướng tăng dần theo tiến độ thi công, trong khi chi phí máy thi công và chi phí chung tương đối ổn định. Bảng so sánh chi phí thực tế và dự toán minh họa rõ sự chênh lệch và các nguyên nhân phát sinh.

Ý nghĩa của kết quả nghiên cứu là giúp doanh nghiệp nhận diện rõ các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công, từ đó có các biện pháp kiểm soát và điều chỉnh phù hợp nhằm giảm thiểu chi phí phát sinh, nâng cao hiệu quả quản lý và lợi nhuận.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Hoàn thiện hệ thống định mức và dự toán chi phí thi công: Cần cập nhật định mức kỹ thuật và giá nguyên vật liệu theo thị trường thực tế, áp dụng phần mềm quản lý chi phí hiện đại để dự toán chính xác hơn. Thời gian thực hiện: 6 tháng; Chủ thể: Ban quản lý dự án và phòng kế hoạch công ty.
  2. Tăng cường kiểm soát và quản lý vật tư tại công trường: Thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ khâu nhập kho đến cấp phát sử dụng, giảm thiểu hao hụt và tồn kho không cần thiết. Thời gian thực hiện: 3 tháng; Chủ thể: Ban chỉ huy công trường và bộ phận kho vật tư.
  3. Đào tạo nâng cao năng lực quản lý chi phí cho cán bộ quản lý và kỹ thuật: Tổ chức các khóa đào tạo về quản lý chi phí, sử dụng phần mềm quản lý dự án và kỹ năng kiểm soát chi phí. Thời gian thực hiện: 4 tháng; Chủ thể: Phòng nhân sự và đào tạo.
  4. Áp dụng khoa học kỹ thuật và công nghệ thi công tiên tiến: Sử dụng thiết bị máy móc hiện đại, công nghệ thi công tiết kiệm nguyên vật liệu và thời gian, giảm chi phí nhân công và hao hụt vật tư. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban kỹ thuật và thi công.
  5. Tăng cường công tác an toàn lao động và giám sát thi công: Đảm bảo tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về an toàn, giảm thiểu tai nạn và tổn thất không mong muốn. Thời gian thực hiện: liên tục; Chủ thể: Ban chỉ huy công trường và bộ phận an toàn lao động.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Các doanh nghiệp xây dựng: Nhận diện các yếu tố ảnh hưởng đến chi phí thi công, áp dụng giải pháp quản lý chi phí hiệu quả để nâng cao năng lực cạnh tranh và lợi nhuận.
  2. Chủ đầu tư và ban quản lý dự án: Hiểu rõ cơ cấu chi phí và các rủi ro phát sinh trong thi công, từ đó giám sát và điều phối dự án hiệu quả hơn.
  3. Sinh viên và nghiên cứu sinh ngành Quản lý xây dựng: Tài liệu tham khảo bổ ích về lý thuyết và thực tiễn quản lý chi phí thi công công trình quy mô thực tế.
  4. Cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng: Cung cấp thông tin thực tiễn để hoàn thiện chính sách, quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng công trình.

Câu hỏi thường gặp

  1. Quản lý chi phí thi công xây dựng gồm những nội dung chính nào?
    Quản lý chi phí thi công bao gồm kiểm soát chi phí nguyên vật liệu, nhân công, máy thi công, chi phí chung và các chi phí phát sinh khác trong quá trình thi công nhằm đảm bảo không vượt quá dự toán và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

  2. Nguyên nhân chính dẫn đến chi phí thi công vượt dự toán là gì?
    Nguyên nhân phổ biến là biến động giá nguyên vật liệu, thay đổi thiết kế kỹ thuật, quản lý vật tư chưa chặt chẽ và tiến độ thi công không đồng bộ với kế hoạch cung ứng nguồn lực.

  3. Làm thế nào để giảm thiểu hao hụt nguyên vật liệu tại công trường?
    Cần thiết lập quy trình kiểm tra, giám sát chặt chẽ từ khâu nhập kho đến cấp phát, bảo quản đúng cách, theo dõi chặt chẽ quá trình sử dụng và xử lý kịp thời các phát sinh.

  4. Vai trò của công nghệ trong quản lý chi phí thi công là gì?
    Công nghệ giúp nâng cao năng suất, giảm thời gian thi công, tiết kiệm nguyên vật liệu và nhân công, đồng thời hỗ trợ quản lý dự án và chi phí chính xác, hiệu quả hơn.

  5. Tại sao an toàn lao động lại quan trọng trong quản lý chi phí thi công?
    An toàn lao động giúp giảm thiểu tai nạn, tổn thất về người và tài sản, tránh phát sinh chi phí bồi thường, sửa chữa và gián đoạn thi công, từ đó góp phần kiểm soát chi phí hiệu quả.

Kết luận

  • Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi phí thi công xây dựng công trình, tập trung vào công trình Chung cư Vĩnh Hội, Quận 4, TP. Hồ Chí Minh.
  • Phân tích thực trạng cho thấy chi phí nguyên vật liệu chiếm tỷ trọng lớn nhất, chi phí thực tế thường vượt dự toán do biến động giá và thay đổi thiết kế.
  • Công tác quản lý chi phí còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong kiểm soát vật tư và tiến độ cung ứng, ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể như hoàn thiện định mức, tăng cường kiểm soát vật tư, đào tạo nhân lực, áp dụng công nghệ và nâng cao an toàn lao động nhằm nâng cao hiệu quả quản lý chi phí.
  • Tiếp theo, cần triển khai các giải pháp đề xuất trong vòng 6-12 tháng và đánh giá hiệu quả để điều chỉnh phù hợp, đồng thời mở rộng nghiên cứu áp dụng cho các công trình xây dựng khác.

Call-to-action: Các doanh nghiệp và nhà quản lý dự án xây dựng nên áp dụng các giải pháp quản lý chi phí được đề xuất để tối ưu hóa nguồn lực, giảm thiểu chi phí phát sinh và nâng cao hiệu quả hoạt động trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt.