I. Tổng Quan Quản Lý và Bảo Vệ Rừng Tân Sơn Phú Thọ
Tài nguyên rừng đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường. Huyện Tân Sơn, Phú Thọ, với diện tích đất lâm nghiệp lớn (83.9% diện tích tự nhiên), cần có quản lý rừng bền vững Tân Sơn hiệu quả. Luận văn của Phan Văn Sơn (2020) đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp. Rừng không chỉ cung cấp lâm sản mà còn tham gia điều hòa khí hậu, bảo tồn đa dạng sinh học (đa dạng sinh học rừng Phú Thọ) và phòng chống thiên tai. Cần có cơ chế thu hút sự tham gia của người dân vào công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng. Tuy nhiên, công tác quản lý, bảo vệ rừng còn tồn tại những hạn chế nhất định, đòi hỏi cần có những giải pháp mang tính đột phá.
1.1. Vai trò của rừng đối với môi trường và kinh tế địa phương
Rừng là một nguồn tài nguyên vô cùng quý giá đối với chúng ta. Rừng là hệ sinh thái có độ đa dạng sinh học cao nhất ở trên cạn, đặc biệt là rừng nhiệt đới ẩm. Rừng đóng vai trò quan trọng trong việc tích trữ nước. Ngoài những ý nghĩa về tài nguyên động thực vật, rừng còn là một yếu tố địa lý không thể thiếu được trong tự nhiên, đóng vai trò cực kì quan trọng trong việc tạo cảnh quan và tác động mạnh mẽ đến các yếu tố đất đai, khí hậu. Chính vì vậy, rừng không chỉ có chức năng trong phát triển kinh tế - xã hội mà còn giữ chức năng sinh thái cực kỳ quan trọng: rừng tham gia vào quá trình điều hoà khí hậu, đảm bảo chu chuyển ôxy và các nguyên tố cơ bản khác trên hành tinh, duy trì tính ổn định và độ phì nhiêu của đất, hạn chế lũ lụt, hạn hán, ngăn chặn rửa trôi, xói mòn đất, làm giảm nhẹ sức tàn phá khốc liệt của các thiên tai, bảo tồn nguồn nước mặt và nước ngầm và làm giảm mức ô nhiễm không khí và nước.
1.2. Tầm quan trọng của quản lý và bảo vệ rừng hiệu quả
Vấn đề bảo vệ và phát triển tài nguyên rừng hiện nay được coi là một trong những nhiệm vụ quan trọng nhất trong sự phát triển kinh tế xã hội ở Việt Nam. Một trong những đòi hỏi để thực hiện thành công nhiệm vụ này là phải có những cơ chế phù hợp thu hút sự tham gia tích cực của người dân vào công tác quản lý bảo vệ phát triển rừng. Những năm qua, công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng đã được các cấp chính quyền quan tâm và chỉ đạo thực hiện. Do đó diện tích rừng được bảo vệ tốt hơn, rừng được tăng lên cả về số lượng và chất lương.
II. Thực Trạng Quản Lý Rừng Tân Sơn Thách Thức và Hạn Chế
Mặc dù đã có những nỗ lực, công tác bảo vệ rừng Phú Thọ vẫn còn nhiều hạn chế. Tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng còn xảy ra do nhiều nguyên nhân: áp lực dân số, nghèo đói, nhận thức hạn chế, chính sách chưa phù hợp. Cơ sở hạ tầng kỹ thuật của lâm nghiệp còn thấp kém, hiệu quả sản xuất lâm nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng (kinh tế rừng Tân Sơn). Do vậy diện tích rừng được bảo vệ tốt hơn, rừng được tăng lên cả về số lượng và chất lượng.
2.1. Các hành vi vi phạm pháp luật về lâm nghiệp phổ biến
Việc ngăn chặn tình trạng phá rừng, suy giảm rừng, lẫn chiếm đất rừng của các đối tượng được giao trách nhiệm quản lý, bảo vệ, sử dụng rừng còn hạn chế; công tác bảo vệ và phát triển rừng còn nặng về lợi ích trước mắt, cơ sở hạ tầng kỹ thuật của lâm nghiệp vẫn còn thấp kém, hiệu quả sản xuất lâm nghiệp chưa tương xứng với tiềm năng của huyện. Điều này khẳng định việc tìm hiểu vấn đề và nâng cao hiệu quả công tác quản lý bảo vệ rừng là điều quan trọng và cấp bách hiện nay.
2.2. Nguyên nhân dẫn đến suy giảm diện tích và chất lượng rừng
Tuy nhiên có một số nguyên nhân làm cho tài nguyên rừng trên Trái đất ngày càng suy giảm về diện tích và chất lượng, trong đó rừng nhiệt đới bị suy giảm với tốc độ lớn nhất, đó là do áp lực về dân số của các vùng tăng nhanh, nghèo đói, người dân sinh kế chủ yếu dựa vào khai thác tài nguyên rừng, trình độ dân trí vùng sâu, vùng xa còn thấp kiến thức bản địa chưa được phát huy, hoạt động khuyến nông khuyến lâm chưa phát triển, chính sách của Nhà nước về quản lý rừng còn nhiều bất cập, cơ cấu xã hội truyền thống có nhiều sự thay đổi.
2.3. Khó khăn trong công tác phòng cháy chữa cháy rừng
Giải pháp về phòng cháy chữa cháy rừng cần phải được quan tâm và duy trì thường xuyên. Đồng thời cần đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kiến thức, năng lực quản lý rừng và sự tham gia của các cấp chính quyền địa phương.
III. Giải Pháp Kinh Tế Nâng Cao Quản Lý Rừng Bền Vững Tân Sơn
Một trong những giải pháp quan trọng là biến hoạt động quản lý rừng thành hoạt động kinh tế chính của người dân. Phát triển mô hình phát triển rừng cộng đồng Tân Sơn, khuyến khích khai thác lâm sản ngoài gỗ (quản lý lâm sản ngoài gỗ), phát triển du lịch sinh thái (phát triển du lịch sinh thái rừng Tân Sơn). Cần có chính sách hỗ trợ vốn, kỹ thuật cho người dân tham gia bảo vệ và phát triển rừng.
3.1. Hỗ trợ người dân phát triển sinh kế từ rừng
Để công tác quản lý, bảo vệ rừng trên địa bàn huyện Tân Sơn có hiệu quả, bền vững thì một trong những vấn đề mang tính chất quyết định là làm cho các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng trở thành hoạt động kinh tế chính của người dân.
3.2. Khuyến khích mô hình kinh tế tập thể trong lâm nghiệp
Ngoài ra, cần chú trọng nhiều hơn nữa vào các giải pháp về tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân và cộng đồng về vị trí, vai trò, trách nhiệm, lợi ích khi tham gia vào các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng.
IV. Chính Sách và Pháp Luật Đòn Bẩy Bảo Vệ Rừng Phú Thọ
Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về lâm nghiệp, đảm bảo tính minh bạch và khả thi. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm (chính sách bảo vệ rừng Phú Thọ). Xây dựng cơ chế chia sẻ lợi ích hợp lý giữa Nhà nước, doanh nghiệp và người dân. Cần có chính sách phù hợp thu hút sự tham gia tích cực của người dân vào công tác quản lý bảo vệ phát triển rừng.
4.1. Rà soát và sửa đổi các quy định chồng chéo bất cập
Hiện nay công tác quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Tân Sơn chủ yếu do Ban quản lý rừng đặc dụng (14.367,9 ha), doanh nghiệp nhà nước (5.086,0ha), hộ gia đình (26.266,2 ha) và UBND xã (11.
4.2. Nâng cao hiệu quả công tác thanh tra kiểm tra lâm nghiệp
Công tác quản lý, bảo vệ rừng đã và đang nhận được sự hỗ trợ về vốn của Nhà nước theo các chương trình dự án nhờ vậy những hoạt động quản lý, bảo vệ rừng đã và đang thực hiện có hiệu quả, góp phần nhất định trong phát triển kinh tế của người dân và địa phương.
V. Ứng Dụng Công Nghệ trong Quản Lý và Giám Sát Rừng
Áp dụng hệ thống thông tin địa lý (ứng dụng GIS trong quản lý rừng), viễn thám (giám sát rừng từ xa) và các công nghệ hiện đại khác để theo dõi diễn biến rừng, phát hiện sớm các nguy cơ xâm hại. Xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc gỗ hợp pháp, đảm bảo minh bạch trong khai thác và chế biến.
5.1. Xây dựng cơ sở dữ liệu rừng toàn diện và cập nhật
Các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng bị chi phối bởi nhiều yếu tố khác nhau như: Yếu tố tự nhiên, kinh tế - xã hội, phong tục tập quán… Trong đó yếu tố phong tục - tập quán có ảnh hưởng rất lớn đến công tác quản lý, bảo vệ rừng.
5.2. Tăng cường năng lực sử dụng công nghệ cho cán bộ lâm nghiệp
Cần đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kiến thức, năng lực quản lý rừng và sự tham gia của các cấp chính quyền địa phương.
VI. Nâng Cao Nhận Thức Cộng Đồng Về Bảo Vệ Rừng Phú Thọ
Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân về vai trò của rừng và trách nhiệm bảo vệ rừng. Phát huy vai trò của cộng đồng trong công tác quản lý, bảo vệ rừng (phát triển rừng cộng đồng Tân Sơn). Cần làm cho các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng trở thành hoạt động kinh tế chính của người dân.
6.1. Tổ chức các hoạt động tuyên truyền giáo dục đa dạng và hấp dẫn
Ngoài ra, cần chú trọng nhiều hơn nữa vào các giải pháp về tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho người dân và cộng đồng về vị trí, vai trò, trách nhiệm, lợi ích khi tham gia vào các hoạt động quản lý, bảo vệ rừng.
6.2. Khuyến khích sự tham gia của cộng đồng vào giám sát và bảo vệ rừng
Phát huy vai trò của cộng đồng trong công tác quản lý, bảo vệ rừng.
