Tổng quan nghiên cứu

Lễ hội là một hiện tượng văn hóa truyền thống quan trọng, phản ánh đời sống tinh thần và bản sắc văn hóa của các dân tộc. Tại xã EaTam, huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk, lễ hội Văn hóa dân gian (VHDG) Việt Bắc được tổ chức từ năm 2009, thu hút đông đảo đồng bào dân tộc Tày, Nùng và các dân tộc khác sinh sống trên địa bàn. Với dân số chiếm khoảng 98% là người dân tộc phía Bắc, trong đó dân tộc Tày – Nùng chiếm 84,4%, lễ hội không chỉ là dịp giao lưu văn hóa mà còn góp phần bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống đặc sắc của các dân tộc. Nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý lễ hội từ năm 2009 đến nay, đặc biệt là các năm 2018 và 2019, nhằm đánh giá thực trạng, chỉ ra những hạn chế và đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý.

Mục tiêu nghiên cứu là hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý lễ hội, khảo sát thực trạng công tác quản lý Lễ hội VHDG Việt Bắc tại xã EaTam, đồng thời đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm phát huy giá trị văn hóa, tăng cường sự tham gia của cộng đồng và đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường trong lễ hội. Nghiên cứu có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể, góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương và nâng cao đời sống tinh thần của người dân.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn vận dụng các lý thuyết và mô hình quản lý văn hóa, quản lý nhà nước về lễ hội, cùng các khái niệm chính như:

  • Lễ hội: Hoạt động văn hóa cộng đồng gồm phần lễ (tín ngưỡng, nghi lễ) và phần hội (vui chơi, giải trí), phản ánh bản sắc văn hóa và đời sống tâm linh của dân tộc.
  • Lễ hội dân gian: Loại hình sinh hoạt văn hóa dân gian mang tính tổng hợp cao, thể hiện phong tục tập quán, tín ngưỡng, nghệ thuật dân gian của cộng đồng.
  • Quản lý nhà nước về văn hóa và lễ hội: Hoạt động có tổ chức, có chủ đích của nhà nước nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, điều chỉnh hoạt động lễ hội theo pháp luật và chính sách.
  • Mô hình quản lý lễ hội: Bao gồm xây dựng bộ máy tổ chức, ban hành văn bản pháp luật, tổ chức thực hiện, kiểm tra giám sát và huy động nguồn lực tài chính, nhân lực.

Khung lý thuyết này giúp phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lý lễ hội, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý phù hợp với đặc thù văn hóa và điều kiện địa phương.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp định tính và định lượng:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập dữ liệu thứ cấp từ các văn bản pháp luật, báo cáo ngành, tài liệu nghiên cứu về lễ hội và quản lý văn hóa; dữ liệu sơ cấp thu thập qua khảo sát thực địa tại xã EaTam từ tháng 02/2019 đến tháng 12/2019.
  • Phương pháp chọn mẫu: Lấy mẫu phi xác suất, tập trung vào các cán bộ quản lý văn hóa, ban tổ chức lễ hội, người dân tham gia lễ hội và du khách.
  • Phương pháp phân tích: Phân tích nội dung, tổng hợp, so sánh thực trạng công tác quản lý qua các năm; sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu để đánh giá hiệu quả quản lý; phỏng vấn sâu nhằm khai thác thông tin chi tiết.
  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu tập trung vào giai đoạn từ 2009 đến 2019, đặc biệt phân tích sâu các năm 2018 và 2019 để đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp.

Phương pháp nghiên cứu đảm bảo tính khách quan, toàn diện và phù hợp với mục tiêu đề tài, giúp rút ra kết luận chính xác về công tác quản lý lễ hội tại địa phương.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Tổ chức bộ máy quản lý lễ hội: Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Krông Năng là cơ quan chuyên môn trực tiếp quản lý lễ hội, phối hợp với UBND xã EaTam và Ban tổ chức lễ hội. Hàng năm, Phòng VHTT tiếp nhận hồ sơ, kế hoạch tổ chức lễ hội và thẩm định các nội dung liên quan. Tuy nhiên, đội ngũ cán bộ quản lý còn thiếu về số lượng và chuyên môn nghiệp vụ, ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý.

  2. Quy mô và sự tham gia lễ hội: Lễ hội VHDG Việt Bắc được tổ chức trên diện tích khoảng 3ha, thu hút hơn 10.000 lượt khách tham dự năm 2019, tăng khoảng 20% so với năm 2015. Người dân địa phương và du khách tích cực tham gia các hoạt động văn hóa, trò chơi dân gian, góp phần bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống.

  3. Công tác tuyên truyền và quảng bá: Các hoạt động tuyên truyền được thực hiện qua các phương tiện truyền thông địa phương, giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị lễ hội. Tuy nhiên, công tác quảng bá còn hạn chế về phạm vi và hình thức, chưa khai thác hiệu quả tiềm năng du lịch.

  4. Quản lý nguồn lực và an ninh trật tự: Việc huy động nguồn lực tài chính chủ yếu dựa vào xã hội hóa, hạn chế sử dụng ngân sách nhà nước. Công tác đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường và an toàn thực phẩm được chú trọng nhưng còn tồn tại một số bất cập như quá tải không gian tổ chức, thiếu kiểm tra giám sát chặt chẽ.

Thảo luận kết quả

Kết quả nghiên cứu cho thấy công tác quản lý lễ hội tại xã EaTam đã có nhiều tiến bộ, đặc biệt trong việc xây dựng bộ máy tổ chức và huy động nguồn lực xã hội hóa. Sự gia tăng lượng khách tham dự phản ánh sức hút văn hóa và tiềm năng phát triển du lịch của lễ hội. Tuy nhiên, hạn chế về năng lực cán bộ quản lý và quy mô không gian tổ chức đã ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý và trải nghiệm của người tham gia.

So sánh với các nghiên cứu về quản lý lễ hội dân gian ở các địa phương khác, những vấn đề như thiếu nguồn lực, chưa đồng bộ trong công tác tuyên truyền và kiểm tra giám sát là phổ biến. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, mở rộng không gian tổ chức và đa dạng hóa hình thức quảng bá là những yếu tố then chốt để phát huy giá trị lễ hội trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tăng trưởng số lượng khách tham dự lễ hội qua các năm, bảng đánh giá mức độ hài lòng của người dân và du khách về công tác tổ chức, cũng như sơ đồ bộ máy quản lý lễ hội tại địa phương.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Kiện toàn và nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ quản lý lễ hội

    • Tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý văn hóa và lễ hội cho cán bộ cấp xã và huyện.
    • Mục tiêu: 100% cán bộ quản lý được đào tạo chuyên sâu trong vòng 2 năm.
    • Chủ thể thực hiện: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với UBND huyện Krông Năng.

  2. Mở rộng không gian và cải thiện cơ sở vật chất tổ chức lễ hội

    • Đầu tư nâng cấp sân vận động và các khu vực phụ trợ, mở rộng diện tích tổ chức để đáp ứng quy mô ngày càng tăng.
    • Mục tiêu: Hoàn thành nâng cấp trong 3 năm tới, tăng sức chứa lên ít nhất 5.000 người.
    • Chủ thể thực hiện: UBND xã EaTam phối hợp với các đơn vị liên quan.

  3. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá lễ hội đa dạng và hiệu quả

    • Sử dụng đa kênh truyền thông, kết hợp truyền thống và hiện đại, mở rộng phạm vi quảng bá ra các tỉnh, thành phố lân cận và quốc tế.
    • Mục tiêu: Tăng lượng khách tham dự hàng năm ít nhất 15%.
    • Chủ thể thực hiện: Ban tổ chức lễ hội phối hợp với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

  4. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đảm bảo an ninh trật tự, vệ sinh môi trường

    • Thiết lập hệ thống giám sát chặt chẽ, phối hợp các lực lượng chức năng để xử lý kịp thời các vi phạm.
    • Mục tiêu: Giảm thiểu các sự cố an ninh và vi phạm vệ sinh môi trường xuống dưới 5% mỗi kỳ lễ hội.
    • Chủ thể thực hiện: Công an huyện, UBND xã và Ban tổ chức lễ hội.

  5. Khuyến khích xã hội hóa và huy động nguồn lực tài chính đa dạng

    • Xây dựng cơ chế thu hút tài trợ, đóng góp từ doanh nghiệp và cộng đồng, giảm dần sự phụ thuộc vào ngân sách nhà nước.
    • Mục tiêu: Đạt ít nhất 60% kinh phí tổ chức lễ hội từ nguồn xã hội hóa trong 5 năm tới.
    • Chủ thể thực hiện: UBND xã, Ban tổ chức lễ hội và các tổ chức xã hội.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ quản lý văn hóa và lễ hội tại các cấp địa phương

    • Lợi ích: Nắm bắt thực trạng, phương pháp quản lý và các giải pháp nâng cao hiệu quả công tác quản lý lễ hội.
    • Use case: Áp dụng mô hình quản lý và đề xuất giải pháp vào công tác tổ chức lễ hội tại địa phương mình.

  2. Nhà nghiên cứu và sinh viên chuyên ngành Quản lý văn hóa, Văn hóa dân gian

    • Lợi ích: Tham khảo cơ sở lý luận, phương pháp nghiên cứu và kết quả thực tiễn về quản lý lễ hội dân gian.
    • Use case: Phát triển đề tài nghiên cứu, luận văn hoặc bài báo khoa học liên quan đến văn hóa dân gian và quản lý lễ hội.

  3. Các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực du lịch văn hóa

    • Lợi ích: Hiểu rõ giá trị văn hóa và tiềm năng phát triển du lịch từ lễ hội, từ đó xây dựng sản phẩm du lịch phù hợp.
    • Use case: Phối hợp tổ chức sự kiện, quảng bá du lịch gắn với lễ hội nhằm thu hút khách du lịch.

  4. Cộng đồng dân cư và các tổ chức xã hội tại địa phương

    • Lợi ích: Nâng cao nhận thức về vai trò của lễ hội trong bảo tồn văn hóa và phát triển kinh tế địa phương.
    • Use case: Tham gia tích cực vào công tác tổ chức, bảo vệ và phát huy giá trị lễ hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Lễ hội VHDG Việt Bắc tại xã EaTam có quy mô như thế nào?
    Lễ hội được tổ chức trên diện tích khoảng 3ha, thu hút hơn 10.000 lượt khách tham dự năm 2019, tăng trưởng khoảng 20% so với những năm đầu tổ chức. Đây là lễ hội cấp xã với sự tham gia đông đảo của đồng bào dân tộc Tày, Nùng và các dân tộc khác.

  2. Ai là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý lễ hội?
    Phòng Văn hóa - Thông tin huyện Krông Năng là cơ quan chuyên môn trực tiếp quản lý, phối hợp với UBND xã EaTam và Ban tổ chức lễ hội thực hiện công tác quản lý, thẩm định hồ sơ và giám sát các hoạt động lễ hội.

  3. Những giá trị văn hóa nào được bảo tồn qua lễ hội?
    Lễ hội bảo tồn các nghi lễ tín ngưỡng dân gian, các làn điệu hát then, sli, lượn, trò chơi dân gian đặc sắc của dân tộc Tày, Nùng, đồng thời là dịp giao lưu văn hóa giữa các dân tộc miền núi phía Bắc đang sinh sống tại địa phương.

  4. Công tác quản lý lễ hội hiện nay gặp những khó khăn gì?
    Chủ yếu là thiếu hụt về số lượng và chất lượng cán bộ quản lý, không gian tổ chức còn nhỏ so với quy mô mở rộng, công tác tuyên truyền quảng bá chưa đa dạng, và việc kiểm tra, giám sát còn hạn chế dẫn đến một số bất cập về an ninh trật tự và vệ sinh môi trường.

  5. Giải pháp nào được đề xuất để nâng cao hiệu quả quản lý lễ hội?
    Bao gồm kiện toàn đội ngũ cán bộ quản lý, mở rộng không gian tổ chức, đẩy mạnh tuyên truyền quảng bá, tăng cường kiểm tra giám sát, và huy động nguồn lực xã hội hóa nhằm đảm bảo lễ hội phát triển bền vững, an toàn và hiệu quả.

Kết luận

  • Lễ hội VHDG Việt Bắc tại xã EaTam là sự kiện văn hóa quan trọng, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc Tày, Nùng và các dân tộc miền núi phía Bắc đang sinh sống tại địa phương.
  • Công tác quản lý lễ hội đã đạt được nhiều kết quả tích cực nhưng vẫn còn tồn tại hạn chế về năng lực cán bộ, quy mô tổ chức và công tác tuyên truyền.
  • Nghiên cứu đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, bao gồm đào tạo cán bộ, mở rộng không gian, đa dạng hóa quảng bá và tăng cường kiểm tra giám sát.
  • Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa khoa học và thực tiễn, là tài liệu tham khảo hữu ích cho các nhà quản lý, nghiên cứu và cộng đồng địa phương.
  • Đề nghị các cấp chính quyền và các bên liên quan triển khai các giải pháp trong vòng 2-5 năm tới để phát huy tối đa giá trị lễ hội, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Hành động tiếp theo: Các cơ quan quản lý văn hóa và địa phương cần phối hợp xây dựng kế hoạch đào tạo, đầu tư cơ sở vật chất và phát triển truyền thông để nâng cao chất lượng tổ chức lễ hội trong các năm tiếp theo.