Tổng quan nghiên cứu

Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội hiện nay, ngành xây dựng giữ vai trò quan trọng với tỷ trọng vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước chiếm phần lớn trong tổng vốn đầu tư toàn quốc. Theo ước tính, hàng năm nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản chiếm tỷ lệ đáng kể, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, chất lượng công trình xây dựng vẫn còn nhiều tồn tại, đặc biệt là các công trình ven biển tại tỉnh Khánh Hòa, nơi chịu ảnh hưởng phức tạp của môi trường tự nhiên và biến đổi khí hậu. Một số công trình như kè biển, cảng cá, kênh bảo vệ vùng nuôi đã xuất hiện hiện tượng lún sụt, hư hỏng, gây thiệt hại kinh tế và ảnh hưởng đến an toàn cộng đồng.

Vấn đề nghiên cứu tập trung vào công tác quản lý chất lượng công trình xây dựng tại Ban Quản lý Dự án Nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững tỉnh Khánh Hòa trong giai đoạn thực hiện đầu tư xây dựng. Mục tiêu cụ thể là phân tích thực trạng quản lý chất lượng, xác định nguyên nhân tồn tại và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, đảm bảo chất lượng công trình, góp phần phát triển bền vững vùng ven biển. Phạm vi nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng ven biển tại Khánh Hòa trong giai đoạn từ năm 2018 đến 2021, với trọng tâm là dự án Trung tâm nghề cá lớn tỉnh Khánh Hòa.

Nghiên cứu có ý nghĩa thiết thực trong việc nâng cao hiệu quả đầu tư xây dựng, giảm thiểu rủi ro hư hỏng công trình, bảo vệ tài sản và tính mạng con người, đồng thời góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương một cách bền vững. Các chỉ số đánh giá như tỷ lệ công trình đạt chuẩn chất lượng, mức độ hư hỏng sau nghiệm thu và hiệu quả sử dụng vốn đầu tư sẽ được cải thiện thông qua việc áp dụng các giải pháp quản lý đề xuất.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên các lý thuyết và mô hình quản lý chất lượng công trình xây dựng, bao gồm:

  • Lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện (TQM): Nhấn mạnh việc quản lý chất lượng không chỉ tập trung vào sản phẩm cuối cùng mà còn bao gồm toàn bộ quá trình từ thiết kế, thi công đến nghiệm thu, bảo trì. TQM đề cao sự phối hợp giữa các chủ thể tham gia và cải tiến liên tục.

  • Mô hình quản lý dự án đầu tư xây dựng: Theo tiêu chuẩn quốc tế PMI và các quy định pháp luật Việt Nam, quản lý dự án bao gồm các giai đoạn chuẩn bị, thực hiện và kết thúc dự án, với các hoạt động lập kế hoạch, tổ chức, giám sát và đánh giá chất lượng.

  • Khái niệm chất lượng công trình xây dựng: Được hiểu là tổng thể các đặc tính như công năng, độ bền, an toàn, thẩm mỹ, tính kinh tế và tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật. Chất lượng công trình phản ánh sự thỏa mãn các yêu cầu sử dụng trong suốt vòng đời công trình.

Các khái niệm chính bao gồm: quản lý chất lượng, kiểm soát chất lượng, đảm bảo chất lượng, vai trò của các chủ thể (chủ đầu tư, nhà thầu, cơ quan quản lý nhà nước), và các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình ven biển như điều kiện tự nhiên, năng lực tổ chức, công nghệ thi công.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp tổng hợp, phân tích và đánh giá dựa trên:

  • Nguồn dữ liệu: Thu thập từ hồ sơ dự án, báo cáo nghiệm thu, tài liệu pháp luật, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến quản lý chất lượng xây dựng, cùng với khảo sát thực tế tại Ban Quản lý Dự án Nguồn lợi ven biển tỉnh Khánh Hòa.

  • Phương pháp phân tích: Phân tích định tính và định lượng các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng công trình, đánh giá thực trạng quản lý, so sánh với các tiêu chuẩn kỹ thuật và quy định pháp luật hiện hành. Sử dụng phương pháp chuyên gia để đánh giá các giải pháp đề xuất.

  • Cỡ mẫu và chọn mẫu: Nghiên cứu tập trung vào các dự án xây dựng ven biển do Ban Quản lý Dự án Nguồn lợi ven biển tỉnh Khánh Hòa quản lý, với khoảng 10 dự án tiêu biểu được khảo sát và phân tích chi tiết.

  • Timeline nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trong năm 2021, bao gồm giai đoạn thu thập dữ liệu (3 tháng), phân tích và đánh giá (4 tháng), đề xuất giải pháp và hoàn thiện luận văn (5 tháng).

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thực trạng quản lý chất lượng còn nhiều hạn chế: Khoảng 30% công trình ven biển sau nghiệm thu xuất hiện các lỗi kỹ thuật như lún sụt, nứt vỡ, thấm dột. Nguyên nhân chủ yếu do năng lực quản lý của Ban Quản lý Dự án và nhà thầu thi công chưa đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật và quản lý tiến độ.

  2. Công tác giám sát thi công chưa hiệu quả: Chỉ khoảng 60% các hạng mục công trình được giám sát chặt chẽ theo quy định. Việc thiếu nhân lực chuyên môn và trang thiết bị kiểm tra dẫn đến việc phát hiện và xử lý sai sót chậm trễ, ảnh hưởng đến chất lượng tổng thể.

  3. Áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật chưa đồng bộ: Khoảng 40% dự án chưa tuân thủ đầy đủ các tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) và quy chuẩn xây dựng (QCVN), đặc biệt trong khâu lựa chọn vật liệu và biện pháp thi công. Điều này làm giảm tuổi thọ và độ bền của công trình.

  4. Sự phối hợp giữa các chủ thể còn yếu: Việc phân định trách nhiệm giữa chủ đầu tư, nhà thầu tư vấn, nhà thầu thi công và cơ quan quản lý nhà nước chưa rõ ràng, dẫn đến chồng chéo và thiếu hiệu quả trong quản lý chất lượng.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân của các tồn tại trên xuất phát từ nhiều yếu tố khách quan và chủ quan. Về khách quan, đặc thù công trình ven biển chịu tác động mạnh của môi trường biển như xâm thực nước biển, sóng lớn, khí hậu khắc nghiệt, đòi hỏi công nghệ thi công và vật liệu phải phù hợp. Về chủ quan, năng lực quản lý dự án và giám sát thi công còn hạn chế, thiếu sự đầu tư vào đào tạo nhân lực và trang thiết bị kiểm tra.

So sánh với các nghiên cứu trong ngành xây dựng, kết quả này tương đồng với thực trạng chung của nhiều dự án ven biển tại Việt Nam, nơi mà việc quản lý chất lượng còn nhiều thách thức do điều kiện tự nhiên và năng lực tổ chức. Việc áp dụng các mô hình quản lý chất lượng toàn diện và tiêu chuẩn quốc tế như ISO 9001 được khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản lý.

Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ tỷ lệ công trình đạt chuẩn chất lượng theo từng năm, bảng phân tích nguyên nhân hư hỏng và sơ đồ mô tả quy trình quản lý chất lượng hiện tại tại Ban Quản lý Dự án.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Tăng cường năng lực quản lý và giám sát: Đào tạo chuyên sâu cho cán bộ Ban Quản lý Dự án về kỹ thuật xây dựng ven biển và quản lý dự án. Trang bị đầy đủ thiết bị kiểm tra, thí nghiệm hiện đại. Mục tiêu nâng tỷ lệ giám sát đạt chuẩn lên 90% trong vòng 2 năm.

  2. Áp dụng hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO 9001: Xây dựng và triển khai hệ thống quản lý chất lượng toàn diện, từ khâu thiết kế, lựa chọn nhà thầu đến thi công và nghiệm thu. Chủ thể thực hiện là Ban Quản lý Dự án phối hợp với các nhà thầu tư vấn và thi công, hoàn thành trong 3 năm.

  3. Rà soát và cập nhật tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng: Phối hợp với Bộ Xây dựng và các cơ quan chuyên môn để cập nhật, điều chỉnh các tiêu chuẩn, quy chuẩn phù hợp với điều kiện ven biển Khánh Hòa. Thực hiện định kỳ hàng năm nhằm đảm bảo tính kịp thời và phù hợp.

  4. Xây dựng cơ chế phối hợp rõ ràng giữa các chủ thể: Thiết lập quy chế phối hợp, phân định trách nhiệm cụ thể giữa chủ đầu tư, nhà thầu, cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng dân cư. Tổ chức các cuộc họp định kỳ để giải quyết vướng mắc và nâng cao hiệu quả quản lý.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Ban Quản lý Dự án và các cơ quan quản lý nhà nước: Giúp nâng cao năng lực quản lý, xây dựng chính sách và quy trình quản lý chất lượng công trình ven biển.

  2. Chủ đầu tư và nhà thầu thi công: Cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để cải tiến quy trình thi công, đảm bảo chất lượng và an toàn công trình.

  3. Các nhà nghiên cứu và sinh viên ngành Quản lý xây dựng: Là tài liệu tham khảo về quản lý chất lượng công trình ven biển, phương pháp nghiên cứu và giải pháp thực tiễn.

  4. Các tổ chức tư vấn, giám sát xây dựng: Hỗ trợ trong việc xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, áp dụng tiêu chuẩn quốc tế và nâng cao hiệu quả giám sát thi công.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao chất lượng công trình ven biển thường kém hơn so với công trình ở khu vực khác?
    Do điều kiện môi trường ven biển khắc nghiệt như xâm thực nước biển, sóng lớn, khí hậu ẩm mặn, gây ảnh hưởng tiêu cực đến vật liệu và kết cấu công trình nếu không được thiết kế và thi công phù hợp.

  2. Vai trò của Ban Quản lý Dự án trong quản lý chất lượng công trình là gì?
    Ban Quản lý Dự án chịu trách nhiệm tổ chức, giám sát toàn bộ quá trình đầu tư xây dựng, đảm bảo tuân thủ quy trình, tiêu chuẩn kỹ thuật và pháp luật, phối hợp với các chủ thể để nâng cao chất lượng công trình.

  3. Làm thế nào để nâng cao hiệu quả giám sát thi công xây dựng?
    Cần tăng cường đào tạo nhân lực, trang bị thiết bị kiểm tra hiện đại, xây dựng quy trình giám sát chặt chẽ và áp dụng công nghệ thông tin trong quản lý, đồng thời tăng cường trách nhiệm của các bên liên quan.

  4. Tiêu chuẩn ISO 9001 có vai trò gì trong quản lý chất lượng công trình?
    ISO 9001 cung cấp hệ thống quản lý chất lượng toàn diện, giúp tổ chức kiểm soát và cải tiến liên tục các quy trình từ thiết kế đến thi công, đảm bảo sản phẩm cuối cùng đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và khách hàng.

  5. Các giải pháp đề xuất có thể áp dụng cho các dự án ven biển khác không?
    Các giải pháp mang tính tổng thể và có thể điều chỉnh phù hợp với điều kiện địa phương, do đó có thể áp dụng cho nhiều dự án ven biển khác nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả đầu tư.

Kết luận

  • Chất lượng công trình xây dựng ven biển tại Khánh Hòa còn nhiều hạn chế, ảnh hưởng đến hiệu quả đầu tư và an toàn sử dụng.
  • Nguyên nhân chủ yếu do năng lực quản lý, giám sát thi công và áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật chưa đồng bộ.
  • Việc áp dụng các lý thuyết quản lý chất lượng toàn diện và tiêu chuẩn ISO 9001 là cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý.
  • Đề xuất các giải pháp cụ thể về đào tạo, trang bị, cập nhật tiêu chuẩn và cơ chế phối hợp nhằm cải thiện chất lượng công trình.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi cho các bước tiếp theo trong việc hoàn thiện hệ thống quản lý chất lượng công trình ven biển, góp phần phát triển bền vững tỉnh Khánh Hòa.

Call-to-action: Các cơ quan quản lý, chủ đầu tư và nhà thầu cần phối hợp triển khai ngay các giải pháp đề xuất để nâng cao chất lượng công trình, bảo vệ tài sản và tính mạng người dân, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững tại vùng ven biển.