Tổng quan nghiên cứu
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tiếng Anh ngày càng trở nên quan trọng trong hệ thống giáo dục Việt Nam, đặc biệt là ở các trường trung học phổ thông. Theo báo cáo của ngành giáo dục, việc học tiếng Anh được xem là một trong những yếu tố then chốt giúp học sinh tiếp cận tri thức và phát triển kỹ năng giao tiếp toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều học sinh tại huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, vẫn gặp khó khăn trong việc duy trì động lực học tập tiếng Anh, dẫn đến kết quả học tập chưa cao. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định mức độ động lực học tiếng Anh của học sinh tại một trường trung học phổ thông ở Phù Cát, đồng thời khảo sát mối quan hệ giữa động lực học và thành tích học tập tiếng Anh của các em. Nghiên cứu được thực hiện trong năm học 2021-2022 với 114 học sinh tham gia, sử dụng phương pháp khảo sát kết hợp phỏng vấn để thu thập dữ liệu. Kết quả nghiên cứu không chỉ góp phần làm rõ vai trò của động lực trong việc nâng cao thành tích học tập tiếng Anh mà còn cung cấp cơ sở để xây dựng các chiến lược giảng dạy hiệu quả, từ đó cải thiện chất lượng giáo dục ngoại ngữ tại địa phương.
Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu
Khung lý thuyết áp dụng
Nghiên cứu dựa trên mô hình Động lực học ngôn ngữ của Gardner (1985), trong đó phân biệt hai loại động lực chính: động lực tích hợp (integrative motivation) và động lực công cụ (instrumental motivation). Động lực tích hợp thể hiện mong muốn hòa nhập và giao tiếp với cộng đồng ngôn ngữ mục tiêu, trong khi động lực công cụ liên quan đến các mục tiêu thực dụng như đạt thành tích học tập, có việc làm tốt hơn. Ngoài ra, nghiên cứu còn tham khảo các lý thuyết về động lực nội tại và ngoại tại (intrinsic và extrinsic motivation) của Bandura (1977) và Pitmann & Boggiano (1992), cũng như các khái niệm về mối quan hệ giữa động lực và thành tích học tập theo Gardner (2000) và Dornyei (2001). Các khái niệm chính bao gồm: động lực tích hợp, động lực công cụ, thành tích học tập, thái độ học tập và ảnh hưởng của môi trường học tập.
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp (mixed methods), kết hợp phân tích định lượng và định tính. Dữ liệu định lượng được thu thập qua bảng câu hỏi gồm 18 câu hỏi đóng, áp dụng thang đo Likert 5 điểm, với cỡ mẫu 114 học sinh trung học phổ thông tại huyện Phù Cát. Dữ liệu định tính được thu thập qua phỏng vấn sâu 10 học sinh được chọn ngẫu nhiên từ nhóm khảo sát. Phân tích dữ liệu định lượng sử dụng phần mềm SPSS để tính toán tần suất, tỷ lệ phần trăm, trung bình, độ lệch chuẩn và phân tích nhân tố khám phá. Phân tích định tính được thực hiện bằng cách mã hóa và phân loại các câu trả lời phỏng vấn nhằm bổ sung và làm rõ các kết quả định lượng. Thời gian nghiên cứu kéo dài trong học kỳ đầu năm học 2021-2022, đảm bảo tính khách quan và độ tin cậy của dữ liệu thông qua kiểm định Cronbach’s Alpha (α = 0.88).
Kết quả nghiên cứu và thảo luận
Những phát hiện chính
Mức độ động lực học tiếng Anh của học sinh: Kết quả khảo sát cho thấy đa số học sinh có mức độ động lực học tiếng Anh ở mức cao (mean > 3.0). Cụ thể, 46,5% học sinh đồng ý rằng họ học tiếng Anh để đi du lịch nước ngoài (M=3.82), 41,2% tập trung sử dụng tiếng Anh cho bài tập và kỳ thi (M=4.02), và 41,2% học vì mục đích nghề nghiệp tương lai (M=4.12). Điều này cho thấy động lực công cụ chiếm ưu thế trong nhóm học sinh khảo sát.
Mối quan hệ giữa động lực và thành tích học tập: Phân tích tương quan cho thấy động lực học tập và thành tích học tiếng Anh có mối quan hệ tích cực và mạnh mẽ. Học sinh có động lực cao thường đạt điểm số trung bình học kỳ trên 7.0, trong khi nhóm động lực thấp có điểm trung bình dưới 5.5. Tỷ lệ học sinh đạt loại khá và giỏi chiếm khoảng 60%, tương ứng với nhóm có động lực tích cực.
Phân loại động lực: Học sinh thể hiện sự kết hợp giữa động lực tích hợp và công cụ, tuy nhiên động lực công cụ chiếm ưu thế hơn. Ví dụ, 50,9% học sinh đồng ý rằng học tiếng Anh giúp họ phát triển học thuật và nghề nghiệp, trong khi 29,8% thể hiện mong muốn hiểu văn hóa và giao tiếp với người bản ngữ.
Phản hồi phỏng vấn: Các học sinh phỏng vấn cho biết họ cảm thấy tiếng Anh là môn học khó, nhưng có động lực học tập nhờ vào kỳ vọng của gia đình và nhu cầu thi cử. Một số em chia sẻ: “Em học tiếng Anh để có cơ hội đi du học và có việc làm tốt hơn” (S3), “Em muốn giao tiếp với người nước ngoài để mở rộng kiến thức và bạn bè” (S7).
Thảo luận kết quả
Kết quả nghiên cứu phù hợp với các nghiên cứu trước đây cho thấy động lực công cụ là yếu tố thúc đẩy chính trong học sinh học tiếng Anh tại các trường phổ thông (Alqahtani, 2018; Abdur Rehman & Hafiz Ahmad Bilal, 2014). Mức độ động lực cao tương ứng với thành tích học tập tốt, khẳng định vai trò quan trọng của động lực trong quá trình học ngoại ngữ. Biểu đồ phân phối điểm số học kỳ và mức độ đồng ý với các câu hỏi động lực có thể minh họa rõ mối liên hệ này. So với các nghiên cứu tại Nhật Bản và Trung Quốc, học sinh Phù Cát có xu hướng động lực công cụ mạnh hơn động lực tích hợp, có thể do đặc thù xã hội và môi trường học tập còn hạn chế cơ hội giao tiếp thực tế với người bản ngữ. Kết quả này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng môi trường học tập tích cực, khuyến khích sự hứng thú và gắn kết văn hóa để tăng cường động lực tích hợp. Đồng thời, việc áp dụng các phương pháp giảng dạy đa dạng, phù hợp với nhu cầu và mục tiêu của học sinh sẽ góp phần nâng cao hiệu quả học tập.
Đề xuất và khuyến nghị
Tăng cường hoạt động giao tiếp thực tế: Tổ chức các câu lạc bộ tiếng Anh, buổi giao lưu với người nước ngoài hoặc sử dụng công nghệ để tạo môi trường học tập sinh động, giúp học sinh phát triển động lực tích hợp trong vòng 1 năm, do nhà trường và giáo viên chủ trì.
Đổi mới phương pháp giảng dạy: Áp dụng phương pháp dạy học tương tác, sử dụng trò chơi, bài tập nhóm và các kỹ thuật kích thích sự hứng thú nhằm nâng cao động lực học tập, đặc biệt là động lực nội tại, trong học kỳ tiếp theo, do giáo viên bộ môn thực hiện.
Tăng cường tư vấn và hỗ trợ học sinh: Tổ chức các buổi tư vấn, hướng nghiệp và định hướng học tập để giúp học sinh nhận thức rõ lợi ích của việc học tiếng Anh, từ đó nâng cao động lực công cụ, trong vòng 6 tháng, do nhà trường phối hợp với phụ huynh.
Đào tạo nâng cao năng lực giáo viên: Tổ chức các khóa tập huấn về kỹ năng tạo động lực và phương pháp giảng dạy hiện đại cho giáo viên tiếng Anh, nhằm cải thiện chất lượng giảng dạy và tạo động lực cho học sinh, trong vòng 1 năm, do phòng giáo dục và nhà trường phối hợp thực hiện.
Đối tượng nên tham khảo luận văn
Giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông: Nghiên cứu cung cấp thông tin về các loại động lực học tập và cách thức tác động đến học sinh, giúp giáo viên thiết kế bài giảng phù hợp, nâng cao hiệu quả giảng dạy.
Nhà quản lý giáo dục: Các hiệu trưởng, cán bộ quản lý có thể sử dụng kết quả nghiên cứu để xây dựng chính sách, chương trình đào tạo và hỗ trợ học sinh nhằm nâng cao chất lượng học ngoại ngữ tại trường.
Nghiên cứu sinh và học viên cao học: Đây là tài liệu tham khảo quý giá cho các nghiên cứu tiếp theo về động lực học tập, phương pháp giảng dạy tiếng Anh và mối quan hệ giữa động lực và thành tích học tập.
Phụ huynh học sinh: Giúp phụ huynh hiểu rõ vai trò của động lực trong học tập tiếng Anh, từ đó có thể hỗ trợ, khích lệ con em mình học tập hiệu quả hơn.
Câu hỏi thường gặp
Động lực học tiếng Anh là gì?
Động lực học tiếng Anh là nguyên nhân thúc đẩy học sinh nỗ lực học tập, bao gồm động lực tích hợp (mong muốn hòa nhập văn hóa) và động lực công cụ (mục tiêu thực dụng như thi cử, nghề nghiệp). Ví dụ, học sinh học để đạt điểm cao trong kỳ thi là động lực công cụ.Mối quan hệ giữa động lực và thành tích học tập như thế nào?
Nghiên cứu cho thấy động lực học tập có mối quan hệ tích cực với thành tích học tập. Học sinh có động lực cao thường đạt điểm số tốt hơn, do đó tăng cường động lực sẽ giúp cải thiện kết quả học tập.Làm thế nào để tăng động lực học tiếng Anh cho học sinh?
Có thể tăng động lực bằng cách tạo môi trường học tập tích cực, áp dụng phương pháp giảng dạy tương tác, tổ chức các hoạt động giao tiếp thực tế và hỗ trợ tư vấn học tập. Ví dụ, câu lạc bộ tiếng Anh giúp học sinh thực hành giao tiếp và tăng hứng thú.Động lực tích hợp và động lực công cụ khác nhau thế nào?
Động lực tích hợp xuất phát từ mong muốn hòa nhập và giao tiếp với cộng đồng ngôn ngữ mục tiêu, còn động lực công cụ là do nhu cầu thực tế như thi cử, việc làm. Học sinh có thể đồng thời có cả hai loại động lực này.Phương pháp nghiên cứu nào được sử dụng trong luận văn?
Nghiên cứu sử dụng phương pháp hỗn hợp, kết hợp khảo sát định lượng qua bảng câu hỏi với 114 học sinh và phỏng vấn định tính 10 học sinh để phân tích sâu sắc về động lực học tập và mối quan hệ với thành tích.
Kết luận
- Đa số học sinh tại trường trung học phổ thông huyện Phù Cát có động lực học tiếng Anh ở mức cao, chủ yếu là động lực công cụ.
- Động lực học tập và thành tích học tiếng Anh có mối quan hệ tích cực và mạnh mẽ, chứng minh vai trò quan trọng của động lực trong học tập.
- Học sinh thể hiện sự kết hợp giữa động lực tích hợp và công cụ, tuy nhiên động lực công cụ chiếm ưu thế do đặc thù xã hội và môi trường học tập.
- Kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các chiến lược giảng dạy và hỗ trợ học sinh nhằm nâng cao động lực và thành tích học tập tiếng Anh.
- Các bước tiếp theo bao gồm triển khai các giải pháp tăng cường động lực, đào tạo giáo viên và mở rộng nghiên cứu tại các địa phương khác nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ngoại ngữ toàn quốc.
Hãy áp dụng những kiến thức và đề xuất trong nghiên cứu này để nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập tiếng Anh tại trường bạn!