Tổng quan nghiên cứu

Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh (Đoàn TNCS Hồ Chí Minh) là tổ chức chính trị - xã hội quan trọng của thanh niên Việt Nam, được Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và lãnh đạo. Thanh niên là lực lượng xung kích, đội dự bị tin cậy của Đảng, đóng vai trò quyết định trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH) đất nước. Tại thị xã Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định, với 17 đơn vị hành chính và vị trí địa lý đặc thù, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh giữ vai trò cầu nối giữa tổ chức Đoàn cơ sở với thanh niên, đồng thời phối hợp với hệ thống chính trị địa phương để thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước.

Tuy đã đạt được nhiều thành tựu trong công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi, hoạt động của Đoàn tại Hoài Nhơn vẫn còn tồn tại hạn chế như hình thức hoạt động còn dàn trải, thiếu hấp dẫn, công tác đào tạo cán bộ và xây dựng tổ chức chưa đồng bộ, sinh hoạt chi đoàn chưa hiệu quả. Do đó, việc đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại thị xã Hoài Nhơn là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả công tác đoàn, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2017 đến nay, với tầm nhìn đến năm 2030.

Mục tiêu nghiên cứu tập trung đánh giá thực trạng tổ chức và hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại Hoài Nhơn, từ đó đề xuất các giải pháp đổi mới phương thức hoạt động nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác đoàn, góp phần phát huy vai trò của thanh niên trong sự nghiệp CNH, HĐH và hội nhập quốc tế. Nghiên cứu có ý nghĩa khoa học trong việc hệ thống hóa lý luận về tổ chức và hoạt động của Đoàn, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn trong việc định hướng công tác đoàn tại địa phương, làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan quản lý và học viên nghiên cứu.

Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu

Khung lý thuyết áp dụng

Luận văn dựa trên nền tảng lý luận của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường lối của Đảng về công tác thanh niên và tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Hai lý thuyết trọng tâm được áp dụng gồm:

  1. Lý thuyết về vai trò và chức năng của tổ chức chính trị - xã hội: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh được xem là đội dự bị tin cậy của Đảng, trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại diện chăm lo quyền lợi hợp pháp của thanh niên, đồng thời là lực lượng xung kích trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc.

  2. Lý thuyết đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động: Đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn nhằm thích ứng với yêu cầu phát triển của xã hội hiện đại, đặc biệt trong bối cảnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế sâu rộng. Phương thức hoạt động bao gồm các phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức nhằm đoàn kết, tập hợp, giáo dục thanh niên, đáp ứng nhu cầu và lợi ích chính đáng của thanh niên.

Các khái niệm chính được làm rõ gồm: thanh niên (độ tuổi 16-30 theo Luật Thanh niên Việt Nam), phương thức hoạt động của Đoàn, vai trò của Đoàn trong hệ thống chính trị, và các phong trào thanh niên.

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu sử dụng phương pháp kết hợp giữa lịch sử và logic, phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê, khái quát hóa và sơ đồ hóa. Cỡ mẫu khảo sát gồm các cán bộ Đoàn, đoàn viên thanh niên tại thị xã Hoài Nhơn và một số huyện lân cận như huyện Phù Mỹ, với thời gian khảo sát từ năm 2017 đến nay.

Phương pháp chọn mẫu là phương pháp chọn mẫu phi xác suất, tập trung vào các đối tượng có liên quan trực tiếp đến hoạt động Đoàn tại địa phương nhằm thu thập dữ liệu thực tiễn. Phân tích dữ liệu được thực hiện bằng phương pháp định tính và định lượng, kết hợp với so sánh các số liệu thống kê về phát triển đoàn viên, tỷ lệ cán bộ có trình độ chuyên môn, và hiệu quả các phong trào thanh niên.

Timeline nghiên cứu kéo dài từ năm 2019 đến 2021, bao gồm giai đoạn khảo sát thực địa, thu thập số liệu, phân tích và đề xuất giải pháp đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại thị xã Hoài Nhơn.

Kết quả nghiên cứu và thảo luận

Những phát hiện chính

  1. Thành tựu trong công tác Đoàn và phong trào thanh niên: Tỷ lệ đoàn viên thanh niên tại thị xã Hoài Nhơn đạt khoảng 85% trong tổng số thanh niên độ tuổi 16-30. Các phong trào xung kích, tình nguyện vì cộng đồng được tổ chức thường xuyên, thu hút đông đảo thanh niên tham gia, góp phần giữ gìn an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội. Công tác phát triển đoàn viên mới duy trì ổn định với tỷ lệ phát triển hàng năm khoảng 10%.

  2. Hạn chế trong phương thức hoạt động: Khoảng 40% cán bộ Đoàn được khảo sát cho biết các chương trình hoạt động còn mang tính hình thức, thiếu sự đổi mới sáng tạo và chưa thực sự hấp dẫn thanh niên. Sinh hoạt chi đoàn tại các khu dân cư chưa đạt hiệu quả cao, với tỷ lệ sinh hoạt định kỳ chỉ đạt khoảng 60%. Công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn còn hạn chế, dẫn đến một bộ phận cán bộ thiếu kỹ năng nghiệp vụ và phương pháp tổ chức hoạt động.

  3. Ảnh hưởng của điều kiện kinh tế - xã hội: Đặc điểm kinh tế - xã hội của thị xã Hoài Nhơn, với sự phát triển chưa đồng đều giữa các xã và phường, ảnh hưởng đến khả năng tổ chức các hoạt động Đoàn. Các khu vực nông thôn còn thiếu cơ sở vật chất, thiết chế văn hóa dành cho thanh niên và thiếu nhi, làm giảm hiệu quả hoạt động phong trào.

  4. Tác động của hội nhập và cách mạng công nghiệp 4.0: Thanh niên tại Hoài Nhơn ngày càng tiếp cận nhiều hơn với công nghệ thông tin và mạng xã hội, tuy nhiên, Đoàn chưa tận dụng hiệu quả các nền tảng số để tổ chức hoạt động và truyền thông, dẫn đến việc thu hút thanh niên tham gia chưa tối ưu.

Thảo luận kết quả

Nguyên nhân hạn chế chủ yếu xuất phát từ việc phương thức hoạt động của Đoàn chưa thực sự đổi mới phù hợp với đặc điểm tâm lý, nhu cầu và xu thế phát triển của thanh niên hiện đại. So với các nghiên cứu tại các tỉnh thành khác như Hà Tĩnh hay Hà Nội, thị xã Hoài Nhơn còn chậm trong việc ứng dụng công nghệ thông tin và đổi mới nội dung sinh hoạt chi đoàn.

Việc thiếu cơ sở vật chất và thiết chế văn hóa tại các địa bàn dân cư cũng là rào cản lớn, làm giảm sức hấp dẫn của các hoạt động Đoàn đối với thanh niên. Điều này phù hợp với báo cáo của ngành về thực trạng công tác thanh niên tại các vùng nông thôn, miền núi.

Tuy nhiên, với tỷ lệ đoàn viên cao và sự tham gia tích cực của thanh niên trong các phong trào xung kích, tình nguyện, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại Hoài Nhơn đã phát huy vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ an ninh trật tự địa phương. Dữ liệu có thể được trình bày qua biểu đồ thể hiện tỷ lệ đoàn viên theo năm, biểu đồ so sánh hiệu quả các phong trào thanh niên, và bảng đánh giá chất lượng sinh hoạt chi đoàn.

Kết quả nghiên cứu khẳng định nhu cầu cấp thiết phải đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn, tập trung vào đổi mới nội dung, hình thức sinh hoạt, ứng dụng công nghệ số, nâng cao chất lượng cán bộ và tăng cường cơ sở vật chất phục vụ thanh niên.

Đề xuất và khuyến nghị

  1. Đổi mới nội dung và hình thức sinh hoạt chi đoàn: Tổ chức các hoạt động phong phú, sáng tạo, phù hợp với tâm lý và nhu cầu của thanh niên hiện đại, tăng cường sử dụng nền tảng số và mạng xã hội để thu hút sự tham gia. Mục tiêu nâng tỷ lệ sinh hoạt định kỳ lên trên 85% trong vòng 2 năm tới. Chủ thể thực hiện: Ban Thường vụ Thị đoàn phối hợp với các chi đoàn cơ sở.

  2. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ Đoàn: Xây dựng chương trình đào tạo kỹ năng nghiệp vụ, phương pháp tổ chức hoạt động, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cho cán bộ Đoàn. Mục tiêu đào tạo ít nhất 80% cán bộ chủ chốt trong nhiệm kỳ 2023-2025. Chủ thể thực hiện: Trung tâm bồi dưỡng cán bộ Đoàn tỉnh Bình Định phối hợp Thị đoàn Hoài Nhơn.

  3. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, thiết chế văn hóa cho thanh niên và thiếu nhi: Xây dựng và nâng cấp nhà văn hóa, sân chơi, khu vui chơi giải trí tại các xã, phường, đặc biệt ở vùng nông thôn. Mục tiêu hoàn thành ít nhất 5 công trình thiết chế văn hóa trong giai đoạn 2022-2025. Chủ thể thực hiện: UBND thị xã Hoài Nhơn phối hợp với Thị đoàn và các đơn vị liên quan.

  4. Phát huy vai trò phối hợp giữa Đoàn với các tổ chức chính trị - xã hội và chính quyền địa phương: Tăng cường công tác tham mưu, phối hợp tổ chức các chương trình đồng hành với thanh niên, hỗ trợ thanh niên lập thân, lập nghiệp, phát triển kỹ năng xã hội. Mục tiêu nâng cao hiệu quả phối hợp, tổ chức ít nhất 10 chương trình lớn mỗi năm. Chủ thể thực hiện: Ban Chấp hành Thị đoàn, các ban ngành, đoàn thể địa phương.

Đối tượng nên tham khảo luận văn

  1. Cán bộ, lãnh đạo các cấp bộ Đoàn: Nghiên cứu để nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, đổi mới phương thức hoạt động phù hợp với đặc điểm thanh niên địa phương.

  2. Các nhà quản lý chính sách thanh niên và phát triển xã hội: Sử dụng luận văn làm cơ sở tham khảo để xây dựng chính sách, chương trình hỗ trợ thanh niên, đặc biệt tại các địa phương có điều kiện kinh tế - xã hội tương tự.

  3. Sinh viên, học viên chuyên ngành Chính trị học, Công tác xã hội, Quản lý nhà nước: Tài liệu tham khảo trong học tập, nghiên cứu về tổ chức chính trị - xã hội và công tác thanh niên.

  4. Các tổ chức, đoàn thể thanh niên và cộng đồng: Áp dụng các giải pháp đổi mới phương thức hoạt động để nâng cao hiệu quả phong trào thanh niên, tăng cường sự tham gia của thanh niên trong các hoạt động xã hội.

Câu hỏi thường gặp

  1. Tại sao cần đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh?
    Đổi mới phương thức hoạt động giúp Đoàn thích ứng với sự thay đổi của xã hội, đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng của thanh niên hiện đại, nâng cao hiệu quả công tác đoàn và phong trào thanh niên, đặc biệt trong bối cảnh CNH, HĐH và hội nhập quốc tế.

  2. Phương thức hoạt động của Đoàn bao gồm những nội dung chính nào?
    Phương thức hoạt động bao gồm công tác tuyên truyền, giáo dục; tổ chức phong trào xung kích, tình nguyện; đồng hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp; phối hợp giám sát, phản biện xã hội; phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.

  3. Những hạn chế chính trong hoạt động Đoàn tại thị xã Hoài Nhơn là gì?
    Các hạn chế gồm hoạt động còn mang tính hình thức, thiếu hấp dẫn; sinh hoạt chi đoàn chưa hiệu quả; công tác đào tạo cán bộ chưa đồng bộ; thiếu cơ sở vật chất, thiết chế văn hóa cho thanh niên và thiếu nhi.

  4. Làm thế nào để nâng cao chất lượng cán bộ Đoàn?
    Cần xây dựng chương trình đào tạo bài bản về kỹ năng nghiệp vụ, phương pháp tổ chức hoạt động, kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin; tổ chức các lớp bồi dưỡng định kỳ; khuyến khích cán bộ tự học, tự rèn luyện.

  5. Vai trò của công nghệ thông tin trong đổi mới phương thức hoạt động của Đoàn?
    Công nghệ thông tin giúp mở rộng phạm vi truyền thông, tăng cường tương tác với thanh niên, tổ chức các hoạt động trực tuyến, nâng cao hiệu quả quản lý và điều hành công tác đoàn, phù hợp với xu thế phát triển của thời đại số.

Kết luận

  • Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tại thị xã Hoài Nhơn giữ vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ an ninh trật tự địa phương, với tỷ lệ đoàn viên thanh niên đạt khoảng 85%.
  • Hoạt động Đoàn còn tồn tại hạn chế về phương thức tổ chức, sinh hoạt chi đoàn và công tác đào tạo cán bộ, ảnh hưởng đến hiệu quả phong trào thanh niên.
  • Đổi mới phương thức hoạt động là yêu cầu cấp thiết nhằm nâng cao chất lượng công tác đoàn, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH và hội nhập quốc tế.
  • Các giải pháp đề xuất tập trung vào đổi mới nội dung sinh hoạt, nâng cao chất lượng cán bộ, đầu tư cơ sở vật chất và tăng cường phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội.
  • Nghiên cứu mở ra hướng đi mới cho công tác đoàn tại Hoài Nhơn giai đoạn 2021-2025, góp phần xây dựng thế hệ thanh niên giàu lòng yêu nước, có tri thức và kỹ năng hội nhập quốc tế.

Để tiếp tục phát huy vai trò của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh, các cấp bộ đoàn cần nhanh chóng triển khai các giải pháp đổi mới, đồng thời tăng cường giám sát, đánh giá hiệu quả thực hiện. Mời các cán bộ đoàn, nhà quản lý và học viên quan tâm nghiên cứu và áp dụng các kết quả nghiên cứu trong thực tiễn công tác thanh niên.